Tomentum inter antheras densissime disposition fuscum, nitens. Antherae fuscae, oblongae
vel dein cylindraceac, apice bilabia-tim fissae, dein ulterius apertae fissura ad unnm latus,
quod adjacentibus oppositum est (quatuor vel quinque enim plenunque sibi adpositae) usque
ad basin continuata. Pollen conglobatum pallide flavescens. Spadices 3 — 4 centimetra longi.
Adnolatio. Cycas haec distinctissma verisimiliter propriam a C. circinali diversam spe-
ciem exhibet. Ad hanc tamen nunc adhuc retulimus, cum inperfectum et masculinum tan-
tum specimen examinari potuit.
CYCAS R d m p h i i .
C. Caudice squamoso, frondium lanceolatarum stipite terete, inferne utrinque spinoso,
foliolis oppositis , borizontalibus, lineari-lanceolatis in durum acumen productis. Strobilo
mare ovoideo-elongato, femineis spadicibus demum deflexis, in laminam rhomboideo-spathu-
latam parvam , cristato-serratam , brevi-acuminatam terminatis , fructibus 3 — 5 subcom-
pressis aurantiacis.
S i n o n . Olus ccdappoides. Sajor Calappa H u m p h . Herb. Amboin. lib. I. Cap. XX. —§
Tom. I. pag. 86 — 87 exd. plant, celeb.
Arbor Zagoe Amboinensis Seba Thesaur. Tom. I. pag. 39 ?
» » H o u t tu tn Linn. Pflanzen-Syst. Tom. I. p. 74 P
Cycas drcinalis A u c t t . e x parte.
» Rumphii Miq. in BuU. d. Sc. Phys. et natur. en Jféerl. 1839.
I c ô n e s . Planta mascul. florens: R u m p h . 1. c. Tab. XXIII. Planta fructifera 1. c. Tab.
XXII. fig. 1—2. Fructus et nucleus litt. A — C*, — Se b a 1. c. Tab. XXY. fig. IP H o u t -
t u in Tom. I. Tab. 2. fig. 34?
P a t r ia . Insulae Moluccenses fere omnes: Amboina in regione Massauvia caet., Ter-
na te, Banda etc. Fortasse etiam in insula Java fide R u m p h . 1. c. pag. 87. Verisimiliter
Cycas drcinalis dicta nostris dicbus in illis et adjacentibus insulis reperta, eadem species
ac R u m p h i i est.
TÎo m im a v e r n a c u l a . Malaice: Sajor Calappa TJtam. Amboinice: TJtta Newel, Utta
Nuer. Ternatice: Djudjaru, Madjong u tu , »hoc est matta foeminea, dum ejus folia instar
mattae sunt extensa, quidam autem etiam vocant P its jo ” (R u m p h .) . In Banda et insulis
ad Austrum sitis Sajor Badja. Javanice Palds B a d y , » cum Papae Aethiopes earn
multum et lubenter ad sepulchreta plantent ” R u m p h . 1. c.
Adnotatio. L in n a eu s primum Cycadem circinalem iconi et descriptioni Toddae Pannae
Hort. Malah. Tom. III. Tab. XIII—XXI superstruxit. Haec itaque tanquam typus speciei
Linnaeanae est habenda. — Postquam autem R u m p h i i Herb. Amboin. in lucem editum
esset, hujus Cycadem seu Sajor Calappam eacdem speciei adnmneravit in Dissertât.: Herbarium
Amboinense anno 1754, in Amoenit. Acad. Tom. IV. pag. 119. Quodsi autem
attenta mente H o rt Malabaribi et Ilerbarii Amboinensis plantas comparas, facile intelligas,
•gravissimas inter utramque existere dilferentias eo facilius intelligendas , cum uterque
-auctor plantas suas accuratissime descripserit et delineaverit. Quae itaque pag. 113. de Cy-
cadis specierum differentiis monui, his egregie comprobantur. R um p iitu s ipse differentiam
snspicari videtur, cum in Actuario a; 1704 Amstelaedamum misso et in Herb. Amb. 1. c.
pag. 92. impresso dicat. » Arbor Todda Panna caet. in Hort. Malab. parte 3 fig. 13.
•descripta, maxima ex parte convenit cum vulgari nostro Sajor Calappa. Quamvis auctor
dicit arborem esse Japonensem [non dicit, sed tantummodo suspicatur Japonensem ad strain
tpertinere] ac nomen.ipsi tribuit Japonicum Soteetsjoo seu Soteetsou h. e. ferri amicus, ob
mirabilem hujus arboris sympatiam cum ferro, quae in Amboinica nostra arbore nondum
experta est, quaenimis etiam a Japonensi differt, hie etiam nunquam audivimus, fructus
,ejuscrudos edules esse, vel farinam ex illis edulem, quae auctori Sagoe vocatur, praepara-
-ri posse, caeterum multae mirae Todda-Panna variolates ab Hort. Malab. auctore explican-
tu r , quae cum Amboinensi plurimum Conveniunt. ” — Cycas Rumphii vera fere, e solo Her-
bario Amboin. cognita e st; itineratores, si plantain viventem in patria viderint, accuratius
illam observasse non videntur, cum pro planta probe cognita, C. circinali, habeatur. Verisi-
militer autem in uno alterove Herbario sicca specimina inveniantur, aut viventia in Hortis.
- Adumbratio ex R u m p h i i inprimis verbis et figUris. ^
» Radices sunt fibrae simplices, crassae, rotundae, quales Osmunda habet.”
• Caudex. Arbor Calappam aemulat, trunco increscens instar Sagueri, ilia autem brevier
ac crassior, plerumque duodecim pedes, raro viginti quatuor alta, simplex, rarissime
sursum in. duos tresve ramos divisa. Junior arbor tres quatuorve pedes alta, caudicem
habet crure crassiorem, scabrum, pilosum, fissum ac muscosum. Cortex longitudinaliter
.parumque striatus et obscura retinens articulorum vestigia, i. e. cicatricibus basium in-
Crassatarum frondium seu sursum ipsis his basibus irregulariter vestitus. Interior caudicis
substantia est herbacea, mollis, alba ac mucosa.
■ Frondes non in orbem vel oblique sed utplurimum erecte explicatae, confertissimae (ita
u t vix manus inter illas inseri posset) digitumve crassae, quinque pedes longae, virides
seu herbaceac, nihilominus tamen firmae, teretes, glaorae, a trunco usque ad foliolorum
ortum ad margines brevibus spinis obsitae. Bases frondium valde tiiberosae incrassatae
su n t, quaeque post delapsas frondes in superiore caudicis parte remanentes, hiinc tuberculatum
reddunt. Caudex autem postquam ad quinque sexve pedes adoleverit, frondes magis
divaricatas explicat, totaque comaglobosum refert caput seu globum instar comae Lontari
arboris. Frons nascens, pedem circiter longa, superiore parte convolutum refert vermem,
estque admodum mollis, ita u t turionum Asparagi in modum coqiii et comedi possit.
Foliola utrinque 30 — 50 , opposita, lineari-lauceoiata, pungentia, horizontalia, sursum
sensim minora, infima mediis etiam paullo breviora. Aphylla frondis [pars (stipes) utrinque
10 — 12 brevissimas spinas sursum directas gerit.
( Conus masculus primus in omni planta erumpere videtur, dum eadem a rb o r, testantibus
ni fallor R u m p h i i verbis, deinceps femineos spadices efformaret. Est autem ille Ananassa
friictu ahgustior, longior, ultra pedem Iongiis qhinque pollices craSsus (l), abutraque parte
m
(1 ) » Meuse Novem
mificationes [fr>
ri anni 1691 ex UUasserensih;
vulgaris néinpe Socci arbor<
tides] ” huMru. K c.-p.'89.
adferebatur quo
ira s, hujus que