an n e « zaak aan de Botanle, om allerley inen
voornameiyk buiten-iandiche o f vreemde
riainen met gocd fucces te cultiveercn : En
Wien tog is onbekent, hoe ze e r deze nuttige
en vermakelyke Wetenfchap zedert ’ t
begin dezer Eeuwe toegenomen h e e ft? In-
■ voegen dat men nu in -ftaat i s , allerley Ge-
w a s len , uit de allerwarmfte Climaten der
W a e r e ld , by ons by na even als in haar na-
tuurlyke Groei plaatzen, te doen groeijen ,
bloeijen, en de Vrugten van veele ryp en
fmakelyk voort te b rengen; dat voorwaar aan
onze Voor ouders een verborgene o f ondoen-
lyk e zaak was.
S- IV .
T o t deT u in -O e ffen ing beboort, behalven
, de Cultuur van allerley Gewasfen voor de
Huishouding, K eu k en , & c . , in ’ t byzonder
ook de aanqueking van allerley Oo ft-Bomen ,
waar van veele Zoorten niet alleen tot heer-
lyk e Medicynen dienen , maar die in ’ t be-
zonder onze Ta fels v e r lie ren , onze T o n g
ftre e len , en het Hert verquikken; want
daar worden by aanzienelyke Lieden inzonderheid
geen G a f t- en Vriendfchaps-
Maalen, o f geen Co lla tie , g e ilo te n , zon-
der opdisfching van deze o f gene Vrugten,
naar den ty d , z o wel om bare aangename
Oog-verquikking als Hart-verfterking; waar
onder geen van de geringfte in ons VFaerelds-
deel, namelyk in Neder- en Hoog-Duitich-
iand, Engeiand, en F rank ryk, e n z ., z y n ,
de Appels en Beeren , welke daar in als
eigenaartige o f genaturalifeerde Vrugten wel ‘
groeijen en tieren", en dus van veele L ie fh eb -
bers met veel attentie gecultiveert worden,
ö- V .
Ma a r , d ew y l deZe V ru g ten , namelyk de
A ppels en Beeren, (ik ben in twyffel aan w e lke
van beide men den voorrang geven moet)
van zeer verfchülige zo o rten , en daar onder
zo wel geringe ais befte z y n , zo is ’ t geen-
zints onverfchillig, van wat zoorten men in
zyn H o f plantte, o f wat zoorten ons om te
enten o f te planten gegeven o f toegezonden
worden ; Z yn d e het z e k e r , dat yder een wel
gaarne van de befte zoorten in z y n T u in zal
willen geplant o f g e ën t zien.
'§■ VI.
Het is derhalven uit die R eden , dat ik z e dert
een reeks van meer als 2 5 Jaren myn
werk gemaakt h eb b e , inzonderheid in myne
Tuin-Oe ffeningen in de met heerlyke V ru g ten
e n z ., voorziene T u in van Haare Door-
lugtigfle Hoogheid Mevrouw M a r ie L o u i s
e , Pr in c e s s e Douairière van Oranje en
Nasfouw, e n z ., en z ., om alle zoorten van
A ppe ls en P e er en (b eh ü vea de overige Oo ft-
Vrug-
[ 3 ]
Vrugten) naukeurig te onderzoeken, de differente
zoorten te leren kennen en te onder-
(cheiden, elk zo o rt op z ig zelfs te beicliry-
v en , en dus d e v erwerrin g, die daar grotelyks
in voorvalt, te regte te brengen; Edog die
niet genoeg oordeelende tot de kennisie van
elk Z o o r t , en de bewaring daar van voor onz
e Na neeven , zo heb goedgevonden, yder
bezondere zoort van Appe ls ende Beeren
naukeurig naar ’ t leven a f te beeiden, zo als
z e in dit W e r k v erfchynen, tot dienft
der L ie fheb b e rs van P o m o n a .
5. VIF.
Ma arymand, dien ’ t onverfchiUig i s , en
geen o f w einig agting voor K onften en W e tenichappen
h e e ft, zoude kunnen vragen,
waar toe dient dit A f beeiden ? ja zelfs een nog
meer onver.'chillige zoude wel zeggen (geiyk
m y ook we l van zodanige te voren gekomen
is ) , wat k a n ’ t m y fch e e len , w a tG ed a an te ,
K o le u r , Na am, enz ., àe A p p e l o f Tre?-heeft,
als z e maar goed fmaakt ! Edo g veele andere
zullen bezadigder o ordeelen, .en de nuttig-
heid dieper inzien.
§. VIII.
E enig e geletterde Mannen hebben het de
moeite waardig g e a g t, om de zoorten van
Zommige buitenlandfche V ru g ten , die in ons
Climaat niet anders dan door konft en met
veel moeite en toeftel gecultiveert worden,
als by voorbeeld: De Oranje , Citroen-, en L i -
moen-Appels, afteb e e iden , g e iy km cn e ie tin
AeHesperidesJen u o t F e r r a r i u s , C oM M E -
LX N , en VOE CKI IAMMER , w e lk eW c rk en
niet onaangenaam by de geleerde Waereld en
Liefheb bers on[fangen, en nog in waarde ■
zyn. Heeft dit nu plaats met de gemelde
uit-landfche Vrugten , zo kunnen we ons niet
verbeelden, dat de Afbeeldingen van onze
eigen in-landlche Appels en Beeren een minder
goedkeuring zullen wegdragen: T em e e r ,
dewyl deze onze Appels en Beeren in ge e -
nen deele voor de gemelde buitenlandiche
behoeven te wyken: W a n t zyn deze aange-
naam en bevallig voor ’ t O o g , en zo e t van
R eu k , de meefte van de onze zyn ’ t niet
minder, als ze wel gegroeit en wel ryp z y n ;
W e lk e bevaiiigheid in der daat nog groter zou-
'd e w e z en , Indien de overvloed en gewoon- .
te zulks dikwils niet kwam te verminderen ;
Z y n deLimoenen, enz., van geb ru ikin deMe - *
dicynen, enheilzaam voor den M en fch , onze
Appels en Beeren zyn het niet minder, als
z e op haar regte tyd en met order genutigt
worden; men leze daar over maar de Schrif- ,
ten van de verftandigfte oude en nieuwe G e -
nees-Heeren: Behalven n o g , dat onze Appels
en Beeren niet alleen, rauw geeten worden-
A 2 d e .