masculinus, in Horto Edinensi efformatus et ab Hookero descriptus, fere sessilis, 4—5 poll, longus, ovoi-
deus, spadicibus latis laxe imbricatis, ferrugineo-hirsutis, quorum pars dimidia inferior pyramidata hori-
zontaliter inserta, .pars dimidia superior sursum curvata et in acumen erectum longum producta. Anthe-
rae pollen includunt rotundatum, angulatum et pellucidum. — Spadices feminei ex icone Rheedii noti,
dense imbricati strobilum componunt oblongo-ovoideum, 25 centim. longum, medio 15—16 crassum.
Ipsi spadices adulti e basi stipitiformi lineari-lanceolati, ex utroque margine très pluresve fructus effor-
mant; eorum lamina frondosa subconcaTa rbombiformis longe acuminata argute serrata. Fructus pru-
nisnon absimiles, cortice glabro viridi tecti, postea subflavi et dein rubescentes. — »In Cycade circinali
vera, auctoritate iconis, descriptione explicatae, quam cel. Roxburgh ex India orientali nuper trans-
misit, cavitatem albuminis replet substantia quaedam carnosa seu vitellus, a funiculo contortuplicato
suspensus, et embryonem includens” R. Brown Prod. fl . Dfov. Holl. (1). De reliquis conf. Gomment,
phytogr. 1. c.
In Herbario Zeylanico Hermanni, nunc Lugduno-Batavo, exstat pars frondis (»N°. 53. Mandoe,
{Herb. Zetjl. matr. Oltmans) Herb. Herman.") quam hue referre audeo. Foliota sunt lanceolata, paullo
curvata, marginibus subundulatis; apices acuminati molles; 18—19 centim. longa 1§ centim. lata.
Observatio. »Recisus ramus terrae vel levius commissus in novam arborem progerminat” -^p»rejec-
tum trunci frustum novas radices emittit” — »si vel per annum vel etiam plures annos e te rra evulsa
servetur sicca arbor, postea terrae commissa, revirescit” Rheede. — Conf. Comm. phyt. p. 117.
CYC AS CIRCINALIS Linn. Farietas javana.
C. Caudice annulato, frondium stipite subterete brevi-spinuloso, foliolis alternis suboppositisve hori-
zontalibus lineari-lanceolatis subfalcatis deorsum concavis, subpungentibus, viridibus, spadicibus femineis
longe pedunculatis, pedunculis obtuse-tetragonis, parte ovariifera paullo latiore, lamina angustissima
in acumen longum cristato-spinoso-serratum glabrescens sursum serrulatum denique integerrimum ex-
cur rente, ovariis utrinque 3—4 glabris.
Icon. Tabula nostra II. fig. Hr. (spadix), et Tab. I. fig. t et u (ovarium).
Habitat in insula Java (Blume) ; an et in Sumatra et Borneo insulis {fide Herb. l/ugd. Bat.) P
Descriptio. Stipes subteres, antice paullo applanatus ad basin tumidus, inde ab f altitudine spinis
brevibus curvatis alternis suboppositisve utrinque 17 instructus. Foliota infima sequentibus non multum
breviora sed basi omnino petioli in modum contracta; reliqua foliola ad basin decurrentia. Caeterum
quoad formam medium tenent inter Cycadem circinalem et Cycadem Wctllichii; omnia lineari-lanceolata,
in apicem pungentem terminata, marginibus subrevoluta, falcatim ad marginem inferiorem concava, in
pagina superiore nitentia. Maxima 28—29 centim. longa, et 13 millim. lata; superiora 1 centim. lata.
Spadices feminei 30—31 centim. longi, obtuse tetragoni inter angulos canaliculati, pedunculus 15
centim. longus, 1§ latus; pars ovariifera 6 centim. longa, arcubus tribus ad latera alternatim excisa in
|foveas decurrentibus, deorsum tuberculo suffultas. Beliqua pars 8—9 centim. longa, lanceolata, cris-
tato-serrata in acumen longum spinosum antice serratum serraturis accumbentibus terminata. Totus
exceptis serraturis et ovariis dense ochraceo-tomentosus. — De reliquis conf. p. 13.
Adnotatio. Ad hanc referenda videtur Cycas, quam lib. Baro de Wurmb descripsit, quern citavimus
in Comment, phytogr. p. 123. — Ad Cycadem Bumphii cum dubitatione olim relatam, nunc inspectis his
speciminibus javanis hue referre consultius credidi (Conf. Acta Societ. Batavianae Tom. III. p. 261—262).
(1) An haec eadem substantia, quae in Zamiis imprimis observata, apicem radiculae exsertae obtegit? conf. p. 15.
5. CYCAS RUMPHII.
C. Caudice squamoso, frondium lanceolatarum stipite terete, inferne utrinque spinuloso, foliolis op-
posilis horizon talibus, lineari-lanceolatis in durum acumen productis, strobilo masculino ovoideo-elon
gato, femineis spadicibus demum reflexis, in laminam rhomboideo-spathulatam parvam, cristato-serra
tarn, brevi-acuminatam terminatis, fructibus 3—5 subcompressis aurantiacis.
Syn. Olus Calappoides. Sajor Calappa Rumph. Herb. Arab. Lib. I. Cap. XX. Tom. I. p. 86—87. esd.pl. Celeb.
Cycas circinalis Auct. ex parte ex. c. Spreng. Syst. Feget. Tom. IM. p. 907. Cycas Rumphii Nob. in Bullet,
d. sc. pliys. et nat. en N&erl. 1839. p. 45. Comm. phytogr. p. 120.
Icon. Rumph. 1. c. Tab. XXII et XXIII.
Ha bitat in insulis moluccensibus fere omnibus, Amboina, Ternate, Banda, teste Rumphio.
Nomina vernacula: malaice Sajor Calappa, Utam, amboinice Utta Niwel, UttaNuer, ternatice B ju-
djara, Madjong u tu , hoc est matta foeminea, in Moluccis ad austrum sitis Sajor Radja, javanice
Pakis Rady (Rumph.).
Observatio. Linnaeus, qui primus Cycadem circinalem ex Toddae Pannae iconibus in Hort. Jfalab.
pictis condidit, postea Rumphii plantam tanquam synonymon adscripsit; hanc vero satis dilfere supra
jam monuimus. — Cum autem haec vix nisi ex opere Rumphiano nunc cognita sit et itineratores earn
pro C, circinali bene cognita planta habentes, nihil de ea moneant, incerta plura relinquere debeo.__
Fusiorem descriptionem conf. in Comm. phytogt'. 1. c.
Differentiae autem ita exponendae:
C. circinalis. C. Rumphii.
Caudex altior, 40 pedum, extuberantiis crassis an-
nularibus undique circumdatus, cortice intus pur-
pureo.-
Frondes longiores (8 pedes) majore spinularum et
foliolorum numero instructae.
Spadicum juvenilium apices inflexi, eorum pars inferior
latior et magis compressa. Laminae longiores,
longius acuminatae, serraturae numerosiores.
Fructus magis globosi, iisque virtus adstringens,
alvumque compescens tribuitur.
Disquisitio posthac accuratius instituenda certo hos
iirmiores inveniet.
humilior, 12, raro 24 pedes altus, irregu-
lariter fissus, sursum frondium vestigiis
difformibus obsitus.
breviores erectae (5 pedes) parciore spinularum
et foliolorum numero instructae.
apices recti videntur, pars inferior angus-
tior magis teres. Laminae breviores, sursum
ovales, serraturae parciores.
ovoidei, virtute alvum excitante pollent (1).
characteres emendabit et verisimiliter meliores ac
Adnotatio. Magni momenti et autoptarum disquisitioni commendanda Rumphii observatio videtur,
quam vis arborem semel bisve conum masculum producere, sequentibus autem annis femineos spadices.
Rumphius, hüjus rei admiratione captus, se ipsum id observasse, expressis verbis déclarât.
(1) Con£-/tower. Cookii,