í 'ì’
'■ MI
174 A P H o R I S M I.
v ltatis studens prae te rire, plura autem de quibus' Inexpllcata ad hu c p en det
quaestio v e l inter eruditos nuperrime dubitatum est, pau cis memorare
apud me constituí. H y d r o g e n e s , carbo et o x y g en e s omnium v e g e ta b
ilium compagem efficiunt. T erram iis ju n g e re non ausus sum , quum
omnes B y s s í p iure sque O tíosp ora e et P e z iz a e (q u a e exp e lien d o in v e s
tig a v i) ne portiunculam quidem huju s elementi exhibeant. S unt tamen
plantae c ryp to g am a e , quae terra calcarea abundant, v . c. H y p n um crista
castrensis, qu od cum N e cke ra den d roid e p er ana lys in chemicam
e x p lo r a v i , et Chara v u lg a r is , cu ju s i . libr. ( te s te v iro summo m ih ique
conjunRis símo K la p ro th io) 5 unc . 6 dr. 31 Gr. terrae calcareae praebet.
E x fungorum familia A g a r icu s q u e rn eu s , A . an tiqu u s. B o le tu s
v e r s ic o lo r , B . ign ia r iu s , B . striatus, B . p e ren n is , T ha ela ep h ora m e senteriformis,
Cla va ria h y p o x y lo n , C. p is tillaris , A p h o t is tu s fus cu s
Ceratophora fribergensis et H y d n um auriscalpium portionem carbonis
sat magnam e t fere aequam dant. In fibris tenuissimis L ic h e n is crispi,
L . p in a s tr i, L . g ran u la ti, B y s s i fu lv a e . A g a r i c i p ip e ra t i, A . c ly p e a li,
A . ac icula r is . B o le t i filamentosi, B . p ap ira ce i, B . b o try o c id is , H y d n i
rep a n d i, Tliaelaep b ora e g la b ra e , C la va riae au re a e , C. m u s co id is , P e z
iz a e agaricoidis, L y c o p e rd i tesselati p au xillu lum carbonis reperi.
Q u o tq u o t v ia s icca ex p lo ra v i destillata e x v ase vitreo aquam e t oleum
volatile combusta v e ro g a s hydrogeneum, a e t is carbonei p ortiu ncu la e jun-
flum exhalare d ep rehend i. Q u am ob in d o lem plantas fungosas aqua
p o tissimum ali et Clavariam au ream, C. fastigiatam A g a r icum cepaceum
imbribus efiUsis miranda sane celeritate p ro v en ire videmus .
E xp e r im en ta h ic s u b ju n g o , q uae ad inv es tig and am fungorum natu-
rain h y em e 1793 et 1793 om n i, quae in me e s t, industria cep i sae-
piusqu e itera vi. Specimina A g a r i c i campestris jú n io r a , antequam p ileum
expliatum et annulum perruptum in v e n e r im , die e t n oR u g a s
hydrogeneum emittere deprehendi. A e r i o x y g en e o in v a s e v itre o tradita
aerem ambientem adeo v itia tum red d eban t, u t cum fragore accendere
possit. E ad em p h aenomena o b s e r v a v i, thermometro 's iv e
— 5° seu -h 8° Reaum. exhib ente. P a u lo pos t viros ornatissimos
G un th e r et Siersen socios m ihi ad sciscens, unc. l . et 5 drachm. A g a r ic i
campestris v a s i retorto commis i, eod em qu e caloris grad u i e x p o su i,
quo nitrum gas ox y g en eum exhalare observamus. Minut. to praeterlapsis
e x apparata pneumatico bullulas frequentissimas ad scende re v id i m
u s , ign eq u e magis excitato, 49. unc. cub. (mensurae d uo d e c im .)
Rhen.)
A P H O R I S M ! 175
R h en .) aeris obtinuimus. Q u o aere rite explorato 33,7. unc. cub gas
h yd ro g en e i 16,3 unc . cub. gas carbone! lepe rimus. A q u a qua tubus
pneumatophorus la teb a t, o le o empyreumatico inqulnatam esse ani-
madvertirnus. C aput mortu um in v ase retorto re s id uum i. e. terra c a lcarea
cum p au xillo carbonis mixta n on n is i 66. gran pondus liabuit.
E xp e r im en ta , quae C e leb . et sagacissimus S u c cow ad explorandam
A g a r ic i d e lic io s i in d o lem fecit«) et Clar. Girtanne r in elementis ch e micis
denu o ex p o su it* * ) , me dubitantem re lin qu e ru n t, utrum gas h y dro
geneum modo commemoratum e x fu n g is ipsis v e l e x aqua , qua
forte h umefta ti e s sen t, originem duxisset. Quam ob rem die 33. Feb r.
in Labo rator io chemico R e g io , teste v iro praeclaro H e rm bs ta ed tio , |
U n c . A g a r ic i campestris laminae cupreae im p o su i, eaque ad ignem
v a ld e suscitatum adeo s ic c a v i, ut cum v ap o re aqueo o le i portionem
exhalarent. F u n g o s ben e f r iä o s vasi retorto immisi et post 13 - 14
min. 35 unc. cub. a e r is , quae ex
s6,5 unc. cub. gas h yd ro g en e i
8,5 — — — carbonei
cons tabant, ex cep i. H in c in te llig itu r aerem h yd ro g en eum nostrum
lu n g is ipsis ne c aquae resolutae tribuendum esse.
V i r acutissimus mihiq ue conju nflis sim u s Günther ejusdem A g a r ic i
campestris elementa v ia h um id a exp lora vit et in 0,5 libr. fungorum,
1 dr. 54 gr. p iin c ip ii gummos i et mucilagino ai * * * ), s dr. 30 gr. principii
saponace i et 16 gr. sachari purissimi cristallisati reperii. Miranda sane
sachari cop ia in regno cryptogarno o b v ia !
V e g e ta b ilia aqua sola n utrir!, carb onemque' qu o abundant e x hy-
drogene contrahere C e leb . v an Marum in l ib e l lo , quem de L a v o i sier!
theor ia cons cripsit, as se iere v id e tu r ««®«). S e d , pace v ir i sum-
• ) . Crelts chem. Armai. 1 7 S 9 . p . S J i . Conf. de natura fungorum et Ra z ie r Journ. dt
Phys., 1 7 7 a . Sept.. Crells Annal.. 1 7 8 5 , p . 282.
Anfangsgr. der a ntiphlog. Chemie, p . 2 7 3 .
*»») DifTerentiara, quae inter princ. gummosura et mucilaginosum in terc ed it, egregie expo-
sùit Gel. Hermbstaedt. Conf. ejus E xp er im en ta lchem ie B . 2. p . 8 9 3 . « ’ s a g . §. C51 - 6 3 8 .
E xper im en talpha rm ac ie. B . § . 92 er 96.
Chaptals Chemie B . 1 . p . 20 et 52;