ir
'<1
A d Hed y sarum gyrantem. qu od attinet fo liolorum motus a pliae-
n om en is , quae M im o s a e , Smithia etc. e x h ib en t, ad eo differre v id e tu
r , u t diu hae serim, utrum v eg e tab ilium cohorti irritabilium adnumerari
possit. R e d ilig enter perpeiisa alterutras separandas esse nullus
d u b ita v i H ed y s a r i fo lio la stipulaeformia motu v e r e spontaneo n o â u
d iu que agitantur. F o lia majora terminalia autem n on n is i solis radiis,
u t se g y r e n t , stimulari , so leq u e n u b ib u s ob tefto q u ie s c e re , cum
aliorum * ) , turn propriae meae probant obse rvationes.
7-
Vegetabilia, ut cetera anìmantia, quorum vasa sanguinem frigi-
dum baud rubrum vehunt, nervis carere videntur. Hinc sequitur
plerosque plantarum motus iis simillimos esse, qui in fabrica animali
muscuiis automaticis (nec voluntariis vel vitalibus) efficiuntun Stimuli,
quibus singulae foliorum corollae etc. partes ad quemcunque motum
cientur, sive in vegetabilibus ipsis 'seu in causis externis, seu
irt alterutris quaerendi sunt.
D iffic ilio ra sane sunt quae sequ untur. L i c e t in animali fabrica et
v e g e ta b ili permulta reperiantur o rg an a , quae n e q u e ñbris muscula rib
u s , n eq u e vasis chymiferis v e l pneuma topbo ris adscribi q u e an t, ea
tamen quae ne rv o rum n om in e appellamus n eq u e in v e r ra ium classe
n eq u e in plantis u llis * * ) h u cu sq u e obse rvata sunt. N o n d e fu e re * * * }
q uid em qui H yd ra e ñ e rvos descripsere. P a te t autem e x disquisitio-
aiibus C e leb . A b i ld g a a r d i , q u i tot ve rm e s in v e s tig an d o d is se cu it, n u llum
h u ju s classis an im a lcu lum , Sepia ipsa baud e x c ep ta , v e r is nervis
in s tru d um esse. Q u a e cum ita s in t , ch arad erem animalium e x n e r v
is b au d petendum n e c B o n e to assentiendum esse crediderim
q u i b is solis animalia a plantis differre statuit.
V i s
*) V oigts M a g a z in . I. c . p . 12 .
+*) Moldenhawer de vasis p la n ta r , p . 12 .
** *) Conf. H a lle r de corp. hum, fa b r i c a . T . 8. p . 3.
** ** ) Confetnplation de la Nature. T . 2. p . 6 1 .
V i s contradllls, quae (d um luminis stimulus ad hibe tur) folium terminale
H ed y sa r i ad motum e v o c a t, p e tio li fibris parallellis fas ciculatis
iiie s t , quas ñ e rvos esse perhib ent * ) quarumque fabricara rite ex-
p lo rav i. E g o quidem n u llus v id e o q u id causae s it, cur omnium
m u s cu li animantium filis ru b r is , n e rv i filis albis coacervati esse de-
beant. Quare fibras modo commemoratas muscuiis ad numeravi. A n im -
advertimus enim eas soils radiis con tra ili, agitar! ad eoque stimulari,
ut v e re contremiscant, qu od muscuiis n e c n e rv is naturale est.
F ab r ica e v ege tab ilis lice t nullos h u cu sq u e nc-rvos animadvertamus,
llc e tq u e sensibilitatis notiones ex sola n e rvorum * * ) in d o le nobis oriri
affirment, antiquitus tamen inter p bilosopb os motam controversiara,
u trum plantae v e r e sentiant, componere n equimus . V e r sa tu r enim
in re mere s u b je d iv a cuju s criterium ce r tum , praeter sensum ipsum,
non d a tur, q uamque S c e p t ic !, analogiam spe rnentes, perpetuo negant.
V i r i sum m l, de p h y s io lo g ia et z o o to in ia , optime m e r iti, Blumen-
bacb et Sömmering exp e r ien d o d ep reb en d e run t, eorum
animantium partes potissimum redintegrari, in quib us v e l n u llum v e l
p arvum cerebrum latet. Prob ant b a e c H om in is f ) , A v iu m , Am p b i-
b io rum , V e rm ium , Plantarum exempla. In v eg e tab ilib u s quae animalibus
compositis ad n um e ro , rep rod u d io n is v is non nisi iis partibus
inesse v id e tu r , quae omnibus in d ivid u is communes sunt. F ib ra e v e l
v asa
♦) miror virum oculatissimura, q^ui Hed. gyrantis physiologiam fere absolvit apud Voigts
M a g , I. c. p . 26. n . 3 . in hanc sententiam discedere. Conf. Celeb. Oehrnii anatom.
Mimosae sensitivae in B e s ch ä ft. der Ber i. Gesellsch, n a tu rf. Freunde. B . 3 , ( 1 7 7 7 . )
p . 1 4 2 . T ab. 3 . f g . Q. a.
**) Neminem unquam dubitantem vidi, utrum vermes sensibilitate gauderent, quum nervis
careant. — Modum. quo nervi músculos ad motum illic iu n t , plane ignoramus. Nescio
tamen, si liquorem nervosum animantibus inesse fingamus, utrum vermes et vegetabilia
ad vehendum hunc liquorem nervorum d ud u lis egeant?
^‘*‘t‘) Specimen p h y ü o log ia e camparatae inter a nim antia c a lid i et f r ig id i sanguinis.
1 7 8 7 - P- 7-
****) Hirnlehre p . 80. § . 9 5.
-{-) „Cerebrum omnia habcnt anima lia, quae sanguinem; sed. homo portione maximum. Ì*//>2.
X I . 3 7 . ratione nervorum nempe. V id . sagacissimi Sömmeringii D is s . de b as i encephali
p . 12 . et amiciss. E b el, Observ, neurolog. e x Ana tom ia comparata. 1 7 8 8 . p . 5 .
u