I k
cusseris. C e leb . D re u Mimosam scnsitivam v i ele tìr ica adeo affici o b s
e r v a v i t , u t nullo stimulo irritaretur e t , si ad v im contradilem lolio-
rum respicias , Mimosae v irg ata e s imillima esset * ) . E o d em fere
modo folia terminalia * * ) H ed y s a r i g y ran tis , eletìricitate percussa,
r ig e s cu n t, et lum in is stimulo adliibito m o v e r i desinunt.
R a d ii so lis . — P lan tae soils radiis nimis expositae langues cere in cipiunt.
Q uam ob rem liortulani nostri herbas jú n io r e s , terrae mandatas,
a Zumine tutantur. Mimosam pudicam lo co obsuro 24-30 horas
r ed o n d itam , qu um solis radiis denu o e x p on e rem , irritabiliorem esse,
quam antea fu it , experiendo animadverti. Semina plantarum, quae sol
collustrare n equit, ce le r iu s gerrninant, u t experimentis saepe iteratis obs
e rv a v i ** * )• Quare si cu iq u e fibrae n on nis i d e f in i t a * * * * ) o x y g en is
portio apta sit, vasorum irritabilitas, lum in e f ) nimis irritante imminui,
n o tìe in g ru en te au g e r i debet. P lantae enim tempore nottu rn o refi-
c iuntu r atque exhaustas vires colligu nt. Germen ten e rum a c im b e c .il-
lum sub terra tamdiu re con d itu r , quamdiu luminis stìmulum b au d perferre
valeat. P la n ta e , cryptarum tenebris traditae, lice t aere atbrnos-
pba erico circumdatae, propter nimiam irritabilitatem languescunt, quum
o x y g e n e s , n u llo stimulo e x iis e lic itu ra , in fibris ipsis cum u la li v i deatur.
Opium. — Q u um experira enta, quae ad o p ii v im in plantas exse-
rendam ipse b a tìen u s f e c i , me incertum ac dubitantem relinquerent,
n o n nis i obse rvationes p h y s icorum Edinbui-ghensium commemoro,
qui Mimosae p u d i c a e 'e t H ed y s a r i gyrantis irritabilitatem opii stimulo
iinminuendam , exbauriend am , destruendara esse docent.
N im iu s
i‘) Roz ier l. c . 1 7 7 6 . p . 3 9 5 -
*1«) Voigts Mag. l. c. p . 14 .
♦i*^) consentiente Mesio in R o z . J ou rn. de Phys. T . 6. p . 4 4 5 . et Celeb. Ingenhoussio
Versuche m it P ß a n z e n I. c. B . 2. p . 2 3 .
Girtanner l . c . p . 14 9 .
f ) L umen , stimuli ad in sta r , in plantas age re, in caulibus Lepidü s a tiv i, Phaseoli vulgaris
etc. potissimum observavi. Quae enim Iierbae a fenestra aniotae, nuliam aliam oh causam
in ß ea u n tu r (quod lumen seq u i, perperam dicunt) quam quia cauHs fib ra e , soUs
radiis sümu la tae , se contrahere vel breviorcs reddere nituntui.
N im iiis calor. — A e r em fe rv id um v e l solis aestus plantas aeque ac
animalia afficere inter omnes constat. Stamina p lantarum, adrnoto stim
u lo , tempore matutino v iv id io ra m o v en tu r , quam hora meridiana.
Mimosae fo lio la solis calori diu exp ósita, exbaus iis v ir ib u s la n g u e s c
e r e , s timulo segnius ob edire v id en tu r . H ed y sa r i gyrantis foliola, sole
flagrante, motu gyra torio agitar! desinunt * ) . N e o b jic ia s, frif^o-
rem irritabilitatem vasorum eodem fere modo imminu ere. Nam tempestate
aspera et ad versa v e g e tab ilium fibrae densantur, angustantur,
rigescunt. V i s vitalis v e l irritabilitas au tem , cum in animalibus turn
in plantis ip s is , residere in fibris molìlbus laxatis * * ) , ev an e s ce re in
are scen tibu s , abesse a duris v id etur. Q ua re plantas aestu soils et
fr ig o re autumnal! diversam ob causam lon gu e sce re * * * ) deprehendi-
mus. — „O m n e corpus u b i nimiu s ardor v ig e t , aut interit aut manet
„ s t e r i l e . “ V a r r ò I V . io .
G a s a so tum , carboneum, nitrosum. — Om n e gen u s a e r is, cu i gas
o x y g en eum b au d immixtum e s t, nulla germina e x seminibus elicere,
jam ante m onui. Celeb . Hales Mentb am p ipera tam, aere carboneo
circumd atam, post b re v e tempus flaccescere animadvertit Id em
p h a en om en o n , consentiente et Cel. In g en h ou s s io f ) , exp e r ien d o saepe
*) Broussonet in Voigts M a g a z . l. c. p . 60.
*♦) Gmelin D is s . de ir r ita b ilita te p . 29, § . 4 0. Sömmerings Muskellehre p . 3 1 . - § . 4 9 .
Haller Mem. sur la nature sensible et irr itable, p . 78.
**‘-*‘ ) Girtanner in Grens J ou rn. I. c. p . 3 4 2 .
Sta t ik der Gewächse, p . 1 8 5 . n. 12 2 . Nescio tamen cujus indolis sit aer, ex dente
bovino e x tra f tu s , quo plantas laete crescere aflinnat vir oculatissimus. — E t gas o xy-
geneuiii jam Halesio notum e ra t, qui ex 1 9 2 2 . Gr. minii 3 4 . unc. cub. aeris extrax if. 1.
c. p . 16 3 . rt. 1 1 9 . Idem gas est spiritus n itro -ae reu s v iri immortaiis, J o h . Mayow,
Oxo n ien s is , qui oxygenes in acido nitri latere; metallorum pondus oxygene in calcina-
tione au g er i; gas hyclrogeneum e x acido suiphurico d ilu to , ferro in stilla to , oriri; aerem
nitrosum gas oxygeneum absorbere etc. docuit in libro rarissimo: T ra ß a tu s qninque
medico - p h y s ic i, quorum p r imu s a g it de S a l - nitro et spiritu nitro ■ a e r eo , secundus
de r espira tione , tertius de respir. fo e tu s in utero et ovo quartus de motu musculari, ultimus
de ra ch it id e , Studio J . Mayow. O x o n ü . 1 6 7 4 . p . 1 7 .2 8 . 1 6 3 . et 13^ . ^ u od
Opus egregiis adnotatiouibus ornatum, denuo in lacera eraissurus est v ir amicissimus et
acutissimus J . A . Scherer, M. D .
-f) Versuche l. c. B . 2. E in le ic. p . L X T . p . 1 1 . 1 2 . 1 3 5 .
Y
B g
'11