Obs. Hæc planta affinîs videtur Hervæ purgationis Fevillé tab. 1 8 , et Boerhaviæ scandent!
Iacq. hort. tomo i.ta b .4 .
C E R A T O N I A S I L I Q U A Limai, "tab. 1 1 3 .
12 2 . C eratonia foliïs altérais, pinnatis, quinqueiugis ; foliolis ovatis.
Ceratonia siliqua. Linn. sp.pl. tom. 4-pag. 3 6 4 , ubi videndi auctores reliqui.
Arbor 20-30-pedes âlta, cuius rami robusti sæpe horizontales in quindecim pedum longi-
tudinem excrescunt : lignum durissimum rubescens : cortex tener cinereus, temporum
lapsu fuscus, fissurisque variegatus.
Folia fere pedalia , semper virentia, alterna , pinnata , quinqueiuga, foliolis ovatis, nitidis,
coriaceis, apice sæpe emarginatis.
Flores racemosi, «racemis numerosis, qui semper locantur in vetustioribus ramis : racemi
sunt masculi, feminæ, aut hermaphroditi in diversis arboribus; adeo ut si diversorum
sexuum flores in eadem arbore reperiantur, non id naturæ sed arti, insertion! scilicet, tri-
buendum est.
Calix brevis, rubescens, quinquedentatus, patens, coriaceus: corolla nulla.
Staminum filamenta in mare et in hermaphrodito quinque, subulata, patentia, calice qua-
druplo longiora, inserta calicis denticulis inter harum superficiem et corpus callosum,
germen hermaphroditi, aut illius in mare rudimentum cingens: antheræ incumbentes,
biloculares, quarum epidermis fusco-rubra, pollen vero sulphureum.
In femina filamenta nulla: antherarum rudimenta quinque, sessilia, et incarcerata in calicis
dentibus, in quibus pollen nullum.
Germen in mare nullum: in femina et hermaphrodito superum, arcuatum, lineare, tomen-
tosum : stylus vix ullus : stigma peltatum bilobum.
Fructus: legumen non dehiscens, semipedale et quandoque longius, compressum, rectum,
aut recurvum, initio viride, dehin flavum atque tandem castaneæ coloris : intus carno-
sum, multiloculare, isthmis scilicet divisum, in quibus locantur semina solitaria, dura,
nitida, compressa, ovata, altera parte angustiora, qua filo capillari adhærent receptaculo
longitudinali.
Habitat in collibus temperatis, atque in agris contiguis aridis regni Valentini. /£ Bis floret
autumno scilicet et hiberno tempore; copiosius tamen Augusto et Septembri, quam'Fe-
bruario mense. Germina foecundata, parum crescunt usque ad Aprilem, postea vero in-
tegro vere au^ntur, quousque tandem ultimo Augusto et Septembri colorem induunt ca-
staneum, tuncque maturr sunt fructus. Quare in eodem mense arbores onustæ conspi-
ciuntur fructibus floribusque innumeris.
Explic. tab. A Racemus masculorum. B Flos separatus magnitudine naturali. C Stamen
auctum. D Feminarum racemus. E Flos auctus in quo antherarum rudimenta. F Fructus.
G Semen. H. Folium. I Flos hermaphroditus magnitudine naturali.
O B S E R V A T I O N E S .
Plures in regno Valentino excoluntur arbores maximo incolarum beneficio. Primatum
obtinet Morns alba, qua; irriguos agros fere occupat, nonnullos etiam tractus pluviis dum-
taxat irrigandos, valles scilicet Benasal, Pego aliorumque oppidorum in quibus beta vivit,
minus obnoxia morbis, quam in Sucronis ripis. Post morum commendanda Olea europea,
qua; solum amat terreum et temperatum: quodsi in siccis crescat, fructus edit sapidiores.
Sequitur Ceratonia siliqua ,• frigoris impatiens, longarva, cui solum convenit saxosum et
siccum, colles pra;cipue et montium radices. Amigdalus communis pra;stat ceteris, supra -
dictis exceptis: crescit pracipue in terra sicca et albicante iuxta montium radices et depressiora
loca per tractus longissimos Foya scilicet de Cast alla, et maritima omnia Dianii, X i-
xonæ Lucenti &c. : ferrum potius, quam frigora timet: eius vita brevis si cum Ceratonia
comparerai. Ficus tandem Carica et Quercus illex montes ornant atque superiores valles
ut plurimum frigidas. Ex quibus arboribus unam in præsentiarum seligo elucidandam Ceràtoniam.
u .
Ab occasu venientibus, superato monte vulgo Puerto de Almansa, quo Murciæ et
Valentiæ régna separantur, vallis occurrit gratissima duplici montium tractu contenta, quorum
qui dexteram tenet in Sætabim tendit , qui sinistram vero in Carceris saltus. lacent ad
priores radices Fuente de la higuera, Moxente, Vallada; ad alterius autem contra dicta
oppida Montesa, arx olim fortissima, quæ tærremotibus funditus eversa fuit anno 1 7 4 8 , et
paulo longius Llanera et Roglâ. In hac igitur valle, quæ tredecim lapidibus a mare distat,
Ceratoniæ conspiciuntur, nunc oleis immixtæ in agris qui rigari nequeunt, nunc montium
radices occupantes: adeo ut sive recta in Sætabim tendas, hincque in Valldignam atque
Orospedæ radices; sive in Carceris saltus, e quibus in immensam planitiem descendas no-
tam vulgo Llano ’de Quarte nomine, Ceratoniæ ubique videntur, oleæ aut vîtes, tractu excep
to qui rigari potest. Nunc vero si a Catalauniæ finibus Valentiæ maritima lustrentur
per trigintaet amplius lapides Ceratoniæ passim observantur, quarum numerus supputari
vix potest a Pehiscola ad.Saguntum usque. Grata sunt ipsis saxa et terra ilia quæ sæculo-
rum lapsu ab aquis in planities adspostata fuit, dummodo calore gaudeat, qui gelu nunquam
permittat. V id i enim inter oppida Trahiguera et Vallibona Ceratoniæ radices, quarum arbores
destruxit hiems horrida anni 1 7 8 8 , quin vicinas oleas vulnerassefi. V id i etiam vallem
integram Barig, vix leuca a mari seiunctam, in qua nulla crescit Ceratonia, quamquam in
inferiori Valldigna, ipsi subiecta, innumeræ crescant sponte ibi nascéntes inter saxa nuda vix
terram continentia. Calor ergo huic arbori necessarius est et montosa loca , aut terra sicca.
Multiplicantur facillime seminibus, quæ terræ commissa germinant, sive casu id fiat,
sive dedita opera. Atque notandum quod quum boves, aut muli ventrem exonérantes semina
cumstercore deponunt, citius ista germinare, quam quæ ex fructu eruta seminantur.
Lente crescit arbor perinde ac illæ omnes quarum vita longa et lignum durissimum: secundo
tamen ætatis anno orgialis est atque digitum crassa, ramulis alternis ornata, tuncque
ipsi cortex virido-ruber, qui annorum tractu induratur, crescit atque finditur. Si nulla
hominum cura accederet, cresceret ulterius càudex, ramisque iterum iterumque ramosis
obduceretur: attamen ut fructus suo tempore commode colligantur , illorumque. paretur
magna copia, turn etiam ut et morbi quoad fieri possit arceantur , caudex non ultra quinque
pedes crescere permittitur, conservatis tribus aut quatuor divergentibus ramis ad dictam
altitudinem, amputatis oblique cæteris et perpendiculari : illis ut arboris substantia in superiores
adscendat, hoc ut aëri pateat in interiora aditus. Si e loco natali aut seminario in
alium transplantanda sit , mense Februario parentur fossæ sexaginta pedes ab invicem distantes,
in quarum singulas arbor immitatur cum radicibus, quæ in fundo expansæ terra te-
guntur. Debet hæc esse sicca atque sensim disseminari super illas, quæ interim commoven-
tur, elevata tantisper arbore, et alternando demissa iterum: quo fit ut terra undique radices
contingat, nulla relicta cavitate. Fossa ita repleta, pedibus comprimitur, tum contmuo
irrigatur, idque iterandum bis aut ter in mense , si aquæ copia adsit, ut radices succo in-
tumescant. Descendunt hæ haud multum in terra, et ad horizontem ferme parallelæ qua-
quaversus excurrunt; indurantur tempore et femoris crassitiem acquirunt ; quibus arbor
firmatur ventis resistens, qui quando yalidissimi, ramos ad summum findunt atque con-
fringunt, arborem vero nunquam eradicare possunt.
Ceratoniæ ut dixi omnes aut masculi sunt, aut feminæ aut hermaphroditi : quum vero
sine sexuum concursu fructus in natura obtineri non possit, curandum est ut et mares et
fenjinæ conserventur in agris, aut in diversis arboribus ut natura monstrare videtur ; aut
insertione in una eademque arbore si id utilius aut, commodius videatur. V ix agricolam in
regno Valentino reperias, quem hæc duo fugiant, scilicet feminam propriorem masculo
plus fructus afferre, et masculini sexus præsentiam necessariam esse. Nihilhominus tantum
c