■ t a i l
crassitiem adqüisivit, sesqtiipedalem scilicet, tuncque foliis ornatür a basi ad apicem, quæ
postea aut a cultoribus amputantur, aut tractu temporis fatiscunt et decidunt. Sunt folia
decempedalia, alata: eorum foliola duobus ordinibus oppositis sedent, ensiformia , plicata,
acuta; petioîô susténtata communi crasso, versus basim aculeato, sensimque ampliato, et
caulem amplexante. In palmis vetustioribus caulis apparet -nudus per integram longitudi-
nem, exasperatum foliorum veterum cicatricibus, quæ mutuo sese excipiunt, ita ut inter duas
inferiores tertia semper exsistat superior : apex tandem coronatur foliis circiter quadraginta,
quorum quæ centrum occupant erecta sunt et breviora; quæ externe locantur, patula atque
deorsum recurva ; reliquis a centro divergentibus. Raro florent palmæ ante decimum ætatis
annum. V id i aliquas inflorescentiæ tempore Maio scilicet, quarum spathæ quatuor dumta-
xat pedibus a terra distabant. Mares sunt aut feminæ in distinctis arboribus, nunquam hër-
maphroditæ. Spathæ sunt durissimæ, bipedales* compressæ, axillares et solitariæ, quæ versus
apicem finduntur, qua spadix prodit fere tripedalis , ramosus , ramis flexuosis, in scopæ
formam primo adproximatis, postea divergentibus. Flores sedent distantes in ramulis : constant
calice atque corolla coriaceis tripartitis, quorum laciniæ erectæ et adproximatæ sunt :
horum color dilute luteus ad album accédens. In masoulo numerantur stamina sex brévia,
et antheræ totidem oblongiusculæ ; germen nullum. In femina vero tria germina basi coali-
ta, quæ totidem stigmatibus terminantur.
Botanicorum plures, veterum præsertim, credidere feminas minime masculis foecundari,
negantes horum pollen per aërem ad illas transmitti ; quare palmarum alias steriles,. alias
fructiferas dixerunt: at cultores hodie, ne dicam Botanici-, de masculorum munere et necessitate
certi, ut feminæ foecundentur, fructusque edant, masculos inter feminas multipli-
cant adeo, ut tertia palmarum pars masculini sit sexus. Palmæ omnes quamquam habitu
convenire videantur, nec fructificatione inter se différant, duas tarnen præcipuas distinguunt
varietates illarum cultores ; unam scilicet cuius fructus dulcissimi sunt, quique in arbore
nonnihil corrugantur, Candits vernacule hac de causa nominati ; et alteram, quæ fructus
fert stypticos. Edules hi sapidique redduntur levi aceti vulgaris aspersione, qua peracta,
biduo eos conservari oportet undique tectos, ut ibi mascerentur. Veruntamen notari oportet
diu illos conservari posse, hos vero post macerationem intra quinque dies consumendos
esse, quippe qui iis elapsis corrumpuntur.
Læte v iv it atque delectatur palma in solo humedo, haud procul ab oris maritimis se-
iuncto: quam ob rem palmarum hortos bis in mense irrigant cultores, terque etiam si æstus
ingravescat. Aqua utitur Illice ex fontibus saisis fluente in Eldæ finibus, qui in rivulum
abeuntes, Noveldam præterfluunt, atque in Illicis ditionem intrant irrigandis agris. Utinam
cunctis sufficeret, quorum maxima pars, cæteroqui frugifera, nihil aut parum utilitatis ad-
fert pluviarum defectu.
Palmarum cultus difEcilis est et plenus aleæ : arboris in primis altitudo; ventorum deinde
v is , qua ilia undulationes satis amplas peragit; acuti atque frequentes petiolorum aculei;
hominum tandem exempla qui ex alto cecidere abunde probant haud satis securum esse ad
ipsas ascensum. Nihilhominus tanta est Illicentium peritia, audacia tanta ut impavidi, læti-
que etiam ad altissimam quamque conscendant unico contenti fune, quo arbore et se ipsos
laxe dngunt. Itaque altero pede hocque nudo trunco innitentes, atque manibus eodem
tempore funem altius devantes, dici non potest quam brevi ad fastigium perveniant, quanta
ibi facilitate arboris comam integram circumeant, fructus visitent, folia amputent, cætera-
que perficiant necessaria. Triplici de causa ad palmas conscendunt ; prima ut fructus colli-
gant; secunda ut post foecundationem Iulio mense feminarum spadices funiculis ligent ad
foliorum petiolos, ne ventorum impetu teneri fructus damni quidquam accipiant, aut peni-
tus separentur; tertia denique ut masculorum folia, et feminarum etiam quæ fructum ferre
recusant in conum erectum colligant, quern arete ligant paleisque tegunt. F iet hoc opportune
ab Aprili ad Iunium; curandumque est ut spadices maneant liberi, quo masculorum
flores munere fungentur a natura præscripto. Coni apex tune temporis apertus relinquitur,
ut interiora folia quæ præstantiora sunt, ulterius crescant; Augusto tarnen conus absolvitur,
ittcarceratis undique foliis, qui non nisi Quadragesima: tempore hgamentis liberator. Solis
luce atque atmosphaira; varietatibus per id' tempus privantur folia, qua: proinde viridem
exuunt colorem, et .lutea apparent, quando in Palmarum Dominica per universam Hispaniam
et Italia: partem distrahuntor. Incommoda ista atque foliorum spoliatio non nisi trienio per-
acto ©idem arbon recurrit.
Si in adscensu periculum.exsistit; et si hoc in firmandis feminarum spadicibus augetur,
quantum illud erit in formando et absolvendo cono? Animus oculique reformidant specta-
culum, hominis scilicet in eo discrimine constituti, qui postquam in summam arboris altitu-
dinem pervenit, scalam debilem incepto cono aligat duodecim pedes altam, et ad huius su-
periorem gradum ascendit, ut coni apicem former, tegat, funibusque contineat. Mortem
ipsi minitantem comtemni diceres; nisi peritiam hominis, audaciam, consuetudinem cognos
c e d Non enim qusestu aut lucro ducitor quod contemni debet si cum discrimine confe-
ratur • sed facilitate sed consuetudine. V ix duodecim folia ex unoquoque cono proveniunt,
qute vili pratio venduntur. Femina; vero uberiorem messem prtebent: earum nonnulke du-
centas fructuum libras; maxima vero pars v ix octoginta suppeditat; adeo ut singulis fructi-
feris octoginta dactylorum libras quotannis assignari possit. Folia quorum magnus numerus
amputatur singulis annis exsiccata sole, caminis alendis destinantur. Dactyli vero, dulces
pr^sertim in deliciis habentur: pectorales sunt; stomachum atque intestina debilitata robo-
rant; dissenterite qua ex fibrarum debilitate provenit inimici sunt. Hominem tamen novi ro-
boris plenum, qui neque dulcissimos impune comedebat: ubi enim primum dactylos, amygdala,
aut nuces masticabat, eius labra hinc inde intumebant, neque prius tumor evanesce-
bat, quam pustul* prodirent.
Obs. In palmarum hortis sponte crescunt, florentque Iulio mense Cynanchum monspe-
liacum, Chenopodium botrys, Frankenia levis: h s c ab IllicitSnis ut prastans habetur in
mitigandis symtomatibus calculosis. Veruntamen Asplenium ceterach, Ros« canin* fructus,
e f qua potentissima est Arbutus uva-ursi calculum non solvit, sed sabulum et calculos rena-
les fe llit, illosque abire facit cum facilitate, dicente Bergio Mat. med. fa g . 380 s quare
idem fortasse dicendum de Frankenia.
USTERIA. w
C H A R A C T E R G E N E R IC U S .
Calix quinque partitus, laciniis acutis, persistentibus.
Corolla monopetala, campanulas: tubus patens deorsum ventricosUs: limbus quinqueparti-
tus, laciniis emarginatis; quarum duje superiores erecta:, inferiores patula:.
Staminum filamenta quatoor, quorum basis callosa, ovata et crassior; apex curvus: longitu-
do per paria inaqualis: anthers ovata:, sessiles.
Germina duo coalita, qua; corpus efficiunt ovatum sulcatum: stylus subulatus longitudine
staminum: stigma simplex.
Fructus capsulas dus coalits; quarum quslibet apice dehiscit valvulis quinque brevibus,
reflexis: loculamentum simplex. Receptaculum carnosum, planum qua parte alteri ad-
hsret; convexum ubi sunt semina semifixa: h s c denique sunt ovata, granulosa.
Obs. I .a Planta scandens, glabra, foliis alternis hastatis, floribusque solitariis axillaribus.
Obs. 2 3 A Chelone, cui csteroqui affine, hoc genus differt fructu bicapsulari, atque quinti
staminis deffectu.
USTERIA SCANDENS. Tab. 116.
126. Usteria caule scandente: foliis hastatis alternis; floribus axillaribus solitariis.
(3) In honorem Pauli Usteri Helvetici, T urici Botanic® professons.