
«I
ju d ic ie u x a é g alem en t con fo n d u p lu s ie u rs e sp è c e s ; c ’e s t
su rto u t le c a s p o u r le s v a rié té s c itée s au su je t de c e tte
espèce.
F unk a d o n n é d a n s s e s co lle c tio n s VHyp, flu ila n ê à la
p la ce de VHyp . a d u n cum.
L 'H y p . a d u n c um Liniv., c ité comme sy n o n ym e p u r Hed*
w io e t d’u p ré s lu i |ia r to u s le s a u te u r s , a p p a r tie n t p lu tô t à
VH yp n um u n c in a tum ou ù VHyp. r e v o lv e n s ou à q u e lq u e
forme d e VH. flu i ta n s q u ’à VHyp. a d u n c um U ëdw .
N o tre m o u sse s e d is tin g u e du re s te f a c ilem en t d e 1’/ / .
«nciwntuirt p a r le p o rt p lu s g r ê le , p a r s e s feu illes p lu s
c o u rte s , p ro p o rtio n n e llem e n t p lu s la r g e s , non su n n o u tc e s
d’un e p o in te su b u lé e ou f ilifo rm e , s a n s p lis , m u n ie s d’un e
n e rv u r e plu.s f o r t e , no n d e n te lé e s s u r le s b o rd s e l fo rm ée s
p a r un tis su p lu s lâ c h e ; p a r so n inflore.scencc d io ïq u e c t p a r
s a c ap su le p lu s co u rte m u u ic d’un p é ris tom e p lu s p e tit.
E lle s e d is tin g u e d e VHyp. flu ita n s p a r s e s fleu rs
d io ïq u e s , p a r la fo rm e d e se s feu ille s e t p a r l'a b s e n c e de
l ’an n cu u c a p su la ire .
Un e c o n fu sio n a v e e VUyp. r e v o lv e n s e s t to u t a u s s i peu
p o s s ib le q u ’avec les d eux e sp è c e s qu e n o u s v e n o n s de c ite r,
q u o i q u ’en d is e n t q u e lq u e s a u te u rs .
L a v a r . y . p o ly ca rp o n a q u e lq u e re s s em b la n c e av e c
V A m b ly s te y iim k n e iff ii, m a is la fo rm e e t le (issu d e s fe u ille s
l ’en d is tin g u e n t tro p , p o u r q u ’il s o it n é c e s s a ire d’in s is te r
s u r le s a u tre s c a r a c tè r e s d is t in c t ifs .
L a v a r . 0 . y ra c ite s c e n s d iffère te llem en t d e la forme*
ty p e p a r le tis s u é la rg i d e la p a r tie in f é r ie u re d e s feu ille s ,
q u ’a u p r em ie r a b o rd n o u s é tio n s te n té s à y v o ir u n e e spèce
p a rtic u liè r e . U n e comparai.son e x a c te , c ep e n d an t, d e s nom*
b r e u s e s v a ria tio n s a u x q u e lle s c e tte m o u s s e e s t s u je tte , n o u s
a f a it v o ir , qu e U fo rm e tis su fo lia ire de so n e s t
peu c o n s ta n te e t q u ’e lle p a s s e co n s tam m en t d e la lin
é a ire à la rh om b o ïd a le e t d e c elle -ci à la rh om b o ïd a le -rc c -
ta n g u la ire comme n o u s la vo y o n s d a n s la v a r . 0 .
Un e a u tre p a rtic u la rité q u i s e v o it d a n s c e tte v a rié lé e
ma is plu.s sp é cia lem en t d a n s le s v a rié té s y. e t 5 ., c e so n t
le s fleu rs fem e lle s a g g lom é r é e s so u v e n t uu n ombre de 4 ou S
s u r un seu l e t même ram e au p é ric b é lia l, q u i en o u tr e m o n tre
e n co re d e s ram u le s s té r ile s so u v e n t ram ifié s (v o y . T ab . XXIV*
0 10, 0 11, ô a ,ô 6).
N o u s ré u n is so n s comme v a r. e. e t ¿ . d eux m o u sse s
fig u rée s à la p lan ch e X X IV * non s a n s q u e lq u e d o u te , p a rc e
q u e n o u s n’en co n n aisso n s n i l’in floresc enc e ni le s fru its .
F u n k h a t in s e in en Sam m lu n g en U yp . flu ita n s a ls H.
L in n b ’s / / . a d u n c um g e h ö rt w o h l e h e r zu / / . u n c in a tum
o d e r zu H. r e v o lv e n s a ls zu d iesem Mo o se , je d e n f a lls is t
d ie vo n ihm g em e in te Arl n ic h t mit G ew is s h e it zu c rm itic lu .
Von / / . u n c iu a liim u n te rs c lie id e l sich u n s e r M o o s d u rch
d e n s c h la n k e re n W u ch s d e r P f ia n z e n , d ie k ü r z e r e n , b r e ite r
e n , w e it w e n ig e r la n g z u g e sp itz te n , fa lten lo sc ii B lä tte r mit
s tä r k e r e r R ip p e u n d v ö llig g a n z em B a n d e u n d lax erem
Z e llu e lz e , d u rch d ie zw e ih ä u s ig en B lü th e n , d ie k ü rz e re , ver-
iiä ltD is sm ä s s ig d ic k e re K a p s e l, m it k ü r z e rem P e ris tom .
Von H. flu ita n s u n te rs c h e id e t d a s s e lb e sich e b en fa lls
d u rch d ie zw e ih ä u s ig e n B lü th en , d u rch d ie k ü rz e re n B lä tte r
u n d d u rch die A nw e s e n h e it e in e s b r e ite n K u p selriiig s.
M it Hyp. re v o lv e n s i s t w o h l k e in e V e iw e ch s lu iig mö g l
ic h , o b g le ich e in ig e B r y o io g e n d ie s e A rt a ls V a r ie tä t von
H . a d u n c um a n s e h e n w o lle n .
V a r. y . p o ly ca rp o n b a t Aeh n licb k e it m it k le in e n F o rm e n
vo n A m h ly s teg ium K n e iffii, d och lie g t eiu liin lä iig lic b e r U n te
rs c h ie d in d e r F o rm u n d dem Z e llu e tz d e r B lä tte r.
V a r. 0 . g ra c ile s c e n s u n te rs c h e id e t sich d u rch d a s am
u n te re n v e rb r e ite r te n T lie il d e s B la tte s b e d eu te n d e rw e ite r te
Z e lin e tz so a u ffa lle n d v on d e r G ru n d fo rm , d a s s w i r an-
f ängÜ cb g e n e ig t w a r e n , d ie selb e a ls e ig en e A rt a n zu se lie n .
D o ch fan d en w i r d u rch v ie les V e r g le ic h e n , d a s s d a s Zell-
n e tz d ie s e r A rt ü b e rh a u p t sich n ic h t s e h r b e s tän d ig z e ig t
u n d d a s s sieb h äu fig e ü e h e r g ä n g e vo n den re c h tw in k e lig -
sechse cicig en Ma schen z u d e n e n g lin e a lis ch e n finden.
E in e e ig en th iim lich e E r s c h e in u n g b e i d ie s e r V a rie tä t,
m e h r a b e r n o ch b e i v a r .y . u n d 5. sind die g e h ä u fte n w e ib lich e n
B lü th e n , d e re n sich n ic h t s e lte n 3—5 a u f e in em u n d dems
e lb e n P e ric h ä tia lä s tc h e n b e fin d e n , w elch e s a u s s e r d e n s e k
u n d ä re n P e ric h ä tia lä s tc h e n au ch noch e in o d e r m e h re re
s te r ile Aesteh en i ie r v o rb r in g t, die sic h ih r e r s e its auch
w ie d e r v e rä s te ln (s . T ab . X X IV ' ß 10 , ß 1 1 , 6 5, 6 6).
D ie v a r. e. u n d v a r. ¿ . b rin g en w i r n u r mit e in ig em
Z w e if e l h ie r u n te r, d a u n s w e d e r d e r Blu th en stan d n och die
F rü c h te d ie s e r sta lllich e n Moose b e k an n t sin d . J e d e n f a lls
a b e r g e b o re n s ie e h e r h ie rh e r a ls zu H. ly copodioides.
S e c t. V ili.
a d u n c um a u sg e g e b e n .
Caulis p ro s tra tu s v e l ascendendo-erectus, tomenlosus, fo lia fa lca to -sec u n d a , solidiora, crassius
unicostata, esulcata, paraphyllia numerosa.
H y p . f i l i c i n a .
26. H YPNÜM COMMUTATUM Hedw. dioicum; caule ascendendo vel ftexu o so -erec to , ramoso, dense p in n
a tim ramuloso, radiculis confervoideis paraphylliisque multiformibus obtecto, v ir id i; fo liis solidiusculis,
rig id u lis, subremoiis, falcato-secundis, e basi cordato-lriangulart decurrente anguste lanceolalis, plu-
r ie s sulcalis, costa valida lutescenle usque versus apicem producía inslruc tis; ramulinis confertioribus,
angustioribus, lanceolatis, fa lc a tis ; omnibus junio rib u s succulenter viridibus; perichaetio elongato; capsula
in pedicello longo e collo perbre vi credo horizontaliter in cu rva , arcuato-cylìndrica vel oblonga,
sicco deoperculata sub ore valde co n stricta ; operculo convexo-conico, a cu to ; annulo la to ; perislomii
m agni dentibus in fe rn e ferrugineis.
H y p n um commutatum H edw . S lirp . IV , p. 68, T ab . 26. — B r i d e l B r yo l. univ. I J , p. 52S. —
H o o k , e t T a y l . Muscol. B r ìi. ecl. 2, p. 188. — H a e tm . Shand. FI. ed. 5, p. 332. — d e N o t a r .
Syllab. p. 53. — C. M ü l l e r Synops. I I , p. 422.
Hypnum diastrophyllum S w a r t z Muse. Suec . p. 5 8 .
Var. 0. f a l c a t u m , robustum, caule vage ramuloso v e l p in n a to ; fo lits latioribus, unduìato-sulcalis, so lid
io rib u s; capsula in pedicello crassiore arcuato-incurva.
Hypnum fa lca tum B r id . B r y o l. univ. I I , p. 526.
Var. y. f l u c t u a n s , caule longissimo flucluanle fascicuìato-ramoso, ramulis longioribus, fo liis apice falcato-
secundis, longioribus, solidioribus, crassius costatis, intense e t atro-viridibus, paraphyltiis nuUis.
Habil. In aqiiosis p ra ep rim is c a lc a re is re g io n is mon tan ae haud ra rum ; v ar. y. in alpinis ubi
sc a tiirig in e s c a e sp itib u s tum e sc e n tib u s fe rru g in e is haud ra ro longe la te q u e o b d u cit; var. y. iu a lpium
rivulis.
M a tu r. Majo, in Alpibus J itlio e t Au g u sto .
T ab . XXV e t XXV I. Caespiles m o lle s , baud ra ro p ro fu n d i, o cb ra c e o -v irid e s , p a r te inferiore
sem p e r ocbrace i, b au d ra ro to p b o c a lcareo jn c ru s ta ti,
Plantae nunc p ro s tra ta e ap ic eq u e a s c e n d e n te s , nunc in c a e sp ite s densiore s a g g r e g a ta e a tq u e
e r e c t a e , sem ip e d a le s , p e d a ic s e t lo n g io re s , m o lle s , irre g u la rite r e t fa sciciilato-ramosa e, e le g a n te r
d en se p in n a to -ram u lo sa e , to ta in fe rio re p a r te o c b r a c e a e , siipe i'iore ju n io re la e te v irid e s ; ca u lis to-
ra en to siis (F ig . 1).
Folta c a u lin a s u b rem o ta , fa lc a to -s e cu n d a (1 b ), te n u ia , e basi o v a to -tria n g u la ri su b d e c u rre n te
sensim an g u s te la n c e o la ta a tq u e fa lc a to - vel h am a to -in c u rv a , plicis compluribus co staq u e v alid a
su b te re ti dorso prominente p e rc u rs a ( 6—S), basi m a rg in e s e r r a t a ; ram u iin a magis c o n ie rta , caulinis
multo minora ( 3 - 5 ) , so lid io ra ; a re o la tio ten u issima (8 a ) , ad b áse o s insertio n em in áng u lo s subex-
ca v a to s d ec u rre n teiu d i l a t a t a , re c tá n g u la ( 8 b ) , p u lch re lu te a . P a ra p h y llia m ultiforinia (9 , 10),
lutescentia .
Flores dioici. P la n ta e m a scu la e femineis in eodem c a e sp ite in te rm ix ta e ; p e rig o n ia copiosa,
g ra c ilia , p o ly p h y lla (2 , 2 b, 11), folia p erig o n ia lia o v a to -la n c eo la ta , e c o s ta ta (12, 13), an th e rid ia oblonga,
p a ra p h y s a ta (1 4 ).
Fructus in eadem p ia n ta c om p lu re s , so lita rii vel a g g r e g a ti. P e rich a e tium in ramu lo p e ric h a e tia
li p a rc e ra d ic a n te elo n g a tum , pallidum, lax e imbricatum ( I b ) . fo lia p e ric h a e tia lia infima ovato-
lan c eo la ta . ten u i-a cum in a ta , e medio re c u rv a (1 5 ), c a e te r a e lo n g a ta , a cum in a ta, re c ta , p lu rie s profunde
su lc a ta , solide c o s ta ta ( 16, l7 ) . Vaginula e lo n g a ta , cy lin d ric a , nuda. Cap.sula in pedicello bi* e t
tri-unc ia li flexuoso c e rn u a vel in cu rv o -h o rizo n taiis, oblonga, gib b o sa vel arcu ato -cy liiid ra ce a (1 9— 21),
b ru n n e a , ev a cu a ta s ic c a a n g u s ta ta , magis a r c u a ta , sub o re d ila ta to c o n s tric ta , pedic ello su p e rn e s inistró
rsum to rto (2 2 ). Operculum convexo-conicum. Annulus e triplic i s e rie ce llula rum mlniitarnm
compositus (23, 24). Peristomium magniim, ex te rn i d en te s e membrana b a sila ri su p ra ca p su ia e ori-
ticiuin c g r e d ie n te dilutiiis tin c ta lo n g e lin e a li-la n c e o la ti, densissime a r tic u la ti, fe rru g in ei, liynlino*
m arg in a ti, in te rn i lu te sc e n tis proc essus in ca rin a d e h is c e n te s , c ilia te rn a ta , longissima, exappendicula
ta (2 3 ).
T ab . XXV!, Var. ß. falcatum F ig. 1 e t 2 p la n ta e m ag n itu d in e n a tu ra li; F ig . 3 e t 4 fo lia ca u -