
Habit. Ad a rb o n im truncos, ad muros, s a x a e t ru p e s , jii te c tis e t ad te rram p e r totam E u ro -
pani, n ivosa a lp in a a tq u e a r c tic a ex c ep ta . Omnium vulgatissimum a tq n e maxime v aiiaiis, Va r. /J.
in mu tis p ra e c ip u e a tq n e te c tis ; var. y. iu sylvaticis a tq n e eric e tis ad te rram in ter E r ic am , Vacci-
nium e t c .; var. 5. in a rb o n im tru n c is a tq n e lignis fa b re fa c tis siccis ; v ar. g. in arborum sy lv a tic an n n
tru n c is eosque liaud ra ro omnino o b te g e n s ; var. iisdem locis quam v a r. s . , ra riu s fru c tific an s ;
v a r . 7j. ad terram eric eto rum humid o rnm ; v a r 5 . ad arborum ra d ic e s p ra ep rim is sy lv arum c a ra -
pestrium .
Matur. Primo v ere.
T ab . XIV e t XV. Caespiles demissi ra ro e la ti, omnino ad p re s s i vel su b p n iv in a n tes, pallide vel
olivaceo-virides.
Caulis p lu s minus a rc fe a d r e p e n s , d iv isiis, v ag e vel re g u la r ite r p in n a to -ram u lo su s , ramulis
cn rv a to -e re c tis vel expansis, ad caespitum periplieriam sem p e r piimato-expansis a tq u e su b s tra to ad-
fixis (F ig . 1, 2).
Folia d en se c o n f e rta , laxius densiusque deorsum imbricato se c u n d a ( l b , 2 b ) c aulisque faciem
su p erio rem biserla tlm ca ten u la tam re d d en tia , fa lc a ta e t ham a fa , ob lo n g o -lan c eo lata e t la te lan c eo lata,
concava, m argine le n ite r re cu rv a , ad ángulos su b d e c u rre n te s a u ric u la to -ex c av a ta , co sta nu lla vel ob so
le tis sim a bifurca in s tru c ta , in te g e rrim a vel ap ic e minute s e r r a ta ( 3—7 ) ; a r e o la tio p e ra n g u s ta ,
vermicula ri-linea ris, viridiila, ad á n g u lo s e x c av a to s lax io r q u a d r a ta h y alin a e t au reo -liitesce n s ( 4 b , 4 a ,
6 a ), l’arap liy llia r a r a filiformia e t lan c eo la ta (S).
F lo re s dioici; perigonium longiusculum, siibsqua rrosum, polypliylhim (8 ), folia p e rig o n ia lia e x te rn a
o v ato -la n ceo la ta (9 ), in te rn a lo n g io ra e b asi o v a ta lo n g e a tq u e ten u i-lan c eo la to -a cum in a ta (1 0 , 11),
an th e rid ia o b lo n g a, lo n g e p a r a p h y s a ta (11).
Fructus in eadem p ia n ta vulgo copiosi. P erich a etium in ramulo p eric h a e tia li brevi vix ra d ic an te
s a tis e lo n g a tum , sub v ag in an s (13, l 4 ) ; folja p e ric h a e tia lia e x te rn a lax e im b ric a ta , e medio p a tu la ,
ex o v a ta basi lo n g e a p ic u la ta (1 6 ) , intima e lo n g a ta , v a g in a n tia , te n u i-a c um in a ta , acumine s e rra to
(1 7 ). Vaginula cylindra cea , p a rap h y s ib u s pallidis p ilo sa (IS ) . Cap su la in pedic ello uncia lo n g io re
su b e re c ta vel le n ite r incurvo-ce rnua, incurvo-oblonga e t cylindra cea ( 1 9—24), badia, s ic c a ev a cu a ta
sub ore p au lisp e r co a rc ta ta , ca eteruin cy lin d ra c e a , pedic ello su p e rn e sin istró rsum, inferne dextrorsum
to rto (2 5 ). Operculum e basi convexa b re v iro strum . Annulus la tu s e triplic i s e rie c e llu la rum efibr-
inatiis (26, 27). P eristom ii d en te s basi latiuscule connati ad medium u sq u e Jiueale.s, fe rru g in e i
a tq n e tran sv e rsiin s trio la ti, dehinc s e rra to -su b u la ti, pallidi, p u n ctu lati, a n g u s te hyalino inargiiiati, in te rn i
lu te sc e n tis p ro c e s su s in te r a rtic u la tio n e s h ian te s , cilia bre v io ra , b in a ta libera vel partim co n g lu tin a ta ,
p n n c tu la ta , ex a p p en d icu lata , p allid a (2 6 ). S p o ra e majuscnlae , v irid e s (2 8 ).
T ab . XV. v a r ie ta te s noininllas maxime conspicuas exhibe t.
A n m e r k . E in e v o lls tän d ig e A u fz äh lu n g un d Be sch re i-
b n n g a lle r A b arte n und F o rm e n d ie s e s M o o se s w ü rd e mehr
e r e Bo g en fü lle n , w en n ander.« die.«elben be sclirieb en w e rd en
k ö n n te n . W ir b e s ch rän k e n u n s d a h e r h ie r n u r a u f d ie jen ig
e n V a rie tä te n , d e re n C h a ra k te re h in lä n g lic h k o n s ta n t sin d ,
um sich im m er w ie d e r aiiftin d en zu la s s e n , un d d u rch W o rte
a u sg e ririic k t w e rd e n könn en .
Bridel m a ch t fo lg en d e tre fflic h e S c h ild e ru n g vo n d e r
V ie lg e s ta ltig k e i t d ie s e s M o o s e s :
L ’é n um é ra lio n e t la de scrip tio n compiette.« de
c e lte e spèce
lo u le ío ís il
R em .
to u te s le s v a rié té s e t d e to u te s le s fo rm es de
p o lym o rp h e r em p lira ie n t de.s p a g e s e n tiè re s
é ta it p o ssib le d ’e x p rim e r p a r d e s mo ts le s v a ria tio n s s a n s
nom b re cjui se v en eo n lren t d a n s c e tte m o u sse . No u s no u s
b o rn o n s d onc à n e c ite r q u e le s v a rié té s d o n i les c a ra c tè re s
su n t a s s e z c o n s ta n ts po u r p o u v o ir to u jo u r s ê tre re tro u v é s , e t
a s s e z p ré c is p o u r p o u voir ê tre définis.
B kidei. f a it la r em a rq u e ju d ic ie u s e s u iv a n te au s u je t
d e n o tr e p la n te :
„M u scu s omnium maxime p ro te ifo rm is, pro so li n a tu ra , sed is c o n d itio n e , imo n ltilu d in e loci n a tu lis nio d is v a ld e m iris
lu d e n s; in d e p re s s is h umid is c ra s s io r , s tr ic tio r , co lo re lu rid o Hy p , S t. aduncum a em u la n s , in te rr a « itc io rc v ag c ran io s u s ;
in s a x is q u o rum su p e rfic iei a d ie p it e le g a n te r p in n a tu s ; in ru p ib u s e t a rb o rum p r a e c ip u e p in o rum e t q u e rcu um tru n c is exilis
, p e n d u lu s, ram u lis ir r c g u la rib u s filifo rm ib u s, fo liis p l/in iu s c u lis ....................Co lor e tiaiu d iversissimu.«, v irid is , f e r ru g in e u s ,
lla v e s c e n s , a lb ic a n s , v e rs ic o lo r, amoeiius, ¡n g ra lu s etc. vix v e rb is d e c la ra n d u s .“
1 7 . H YPNUM CALLICHROUM B r id . dioicum, la x e caespitosum ; caule pro stra lo v e l ascendente, tenui,
I et pinnalim ramuloso; fo liis confertis, falcato-secundis, e basi subdecurrente lote ovata anguste
f acuminalis, ramulinis lanceolalis, integerrimis, tenuibus, costa valde obsoleta v e l n u lla ; capsula
cernua v e l subhorìzontali subincurvo-oblonga, operculo valde convexo, b rev i-a p icu la to , annulo
lato, peristomio minore.
Hypnum {Stereodon) callichroum B r i d . B ryo l. univ. 11, p. 631.
Var. ß. l a e t e - v i r i d e , fo liis moUioribus paulo latioribus squarroso-secunàis, capsula crassiore, brev
iu s pedicellata ( ß l , ß 2 ).
H abit, ln rup ib u s humidis vel iu t e r r a la p id o sa alp e strium : iu summi Vogesi m. Hoheneck e t
iu sumraae S y lv a e -n ig ra e m. Feldberg s a tis copiose, in Germaiiiae a tq u e H e lv e tia e Alpibus e t in S u d
e tis hic illic haud ra ru in , in suminis P y ren a e is p rope le tac bleu W . P. S c h . ; var. ß . in locis aquosis
montis Därrenste in Ä u s tria e su p e rìo ris .
Ma tu r . J u lio e t Augusto.
T a b . XVI. Caespites molles, demissi vel p u lv in a to -e la tl, amoene vel lu tescente -virides.
Caulis divisus, pinnatim vel vag e ramulosus, p ro s tra tu s vel a sc endens, in ca e sp itib u s densioribus
s u b e r e c tu s , g ra c ile s c e n s , fle x u o su s , e ra d ic u lo su s ; rami primarii a tq u e ramiili apice fa lc ato -iu cu rv i
(F ig . 1, 2, 3).
Folia c o n f e rta , fa lc a to -se cu n d a , te n u ia , e basi paulum d e c u rre n te o v a ta , la te concava, an g u s te
la n c e o la ta , a tq u e liamato-iiiciirva e t s u b c irc in n a ta , e c o s ta ta , vel co sta brevi obsoletissima in s tru c ta
( 4—6 ), ramulorum ap ic ia lia multo an g u s tio ra (7 , 8 ), a reo la tio ten u issima , c e llu la e a n g u la re s , pauc ae
d ila ta ta e , lu te sc e n te s ( 6 b , 6 a ) .
Flores d io ici; masculi in p ia n ta femineae simili (3 ) s a tis numerosi, mìnutuli (9 ) , fo lla s is te n te s
p e rig o n ia lia o v a ta ten u i-a cum in ata ( IO ) , a tq u e an th e rid ia pau c a , m in u ta , o v a lia , p a rap h y sib u s des
t itu í a (1 1 ).
F ru c lu s : Pericha etium longiusculum, laxe imbricatum, pallidum, molle, e foliis 14— 1 8 formatura,
quorum ex te rn a ex o v a ta b asi acum in a ta su n t ( 12), media oblonga in apiculum elo n g a tum re clinatmn
p ro d u c ta (1 3 ), intima e lo n g a ta , ten u i-a cum in ata, omnino e re c ta , concava, plicis paucis in te rru p tis p e rcu
rsa (1 4 ), omnia p ia n e e c o s ta ta . Ramulus p e ric lia e tia lis brevis vix rad ic an s (1 5 ). Vaginula ob-
Joiigo-cylindrica, p a r c e p ilo sa (1 5 ). Capsula in pedic ello u n c ia li, ten u i, ru b e llo ce rn u a e t subhori-
zo n ta lis , subincurva , oblongo-cylindrica, collo distincto sufì'ulta, ten u i-m em b ran ac ea, pallide fe rru g in e a
(1 6— 1 9 ), sicca ev a c u a ta sub o re d ila ta to c o n s tric ta , pedic ello dextram s in istram q u e v e rsu s torto
(2 0 ). Operculum imignum, a lte convexum, brevi-apiculatum, au ran tiacum . A nnulus la tu s , e triplic i
se r ie cellularum compositus (2 1 , 22 ). Peristomium ilio p ra e c e d en tis spec ie i m in u s, p ro c essu s
p a u lisp e r h ian te s, c ilia b inata, te rn a ta e t q iia te rn a ta , s a e p e in te r s e co h a e re n tia ( 21).
A n n i e r k . D u rc h d ie s c h lan k e n , w e ic lie n P fla n z e n , die
z a r te gelb- od e r b la s s -g rü n e F a rb e d e r s e h r s ta rk s ic h e lfö
rm ig g e k rüm m ten , b e in ah e g e k rä u s e lte n B lä t t e r , die k ü r z
e r e , s tiim |)fd e ck e lig c , s tä rk e r nm g e b o g en e K ap se l le ich t
v o n d e r v o riie rg c h en d e n Art zu u n te rs c lie id e n un d zu den
H y p n is lu o lluscis ü b e rg e lie n d .
R em . L e s touffes m o lles d ’un v e rt te n d re uu ja u n â tre ,
le s feu ille s fortem en t c o u rb é e s en fau x c t p r e sq u e c risp ée s,
la c ap su le p lu s c o u rte , p lu s in c lin é e , c o u le u r fauve ja u n â tr e
et ferm é e p a r un o p e rc u le o b tu s o r a n g e , font facilement
d is tin g u e r c e lte e spèce de la p réc éd en te.
, M
i l
1 ?
If ■
mf
i
r i : s
j; li
f i
i ''P'
*" i l
■