
K l
o d e r K a lym p e rc n , m it w e lc h e r le z te r n s ie in so f e r n g le i-
r lic s V e rh a l te n h a b e n m u s s , a ls s ie eben falls- u n te r d e r
K a p s e l v e r e n g e r t b le ib t, u n d n u r d u rch d ie A u sd eh n u n g
d ie s e r e in e n s e itlic h e n R i s s b e k öm m t, d u r c h w e lch e n sich
d ie S p o r e n e n tle e r e n .
D a d ie s e P fla u z e , so la n g e s ie i h r H ä u b c h en n ic h t a b -
g ew o r f c n h a t , le ic h t m it je d em ju n g e n g em e in e n Ph g sco -
m ilriu iH v e rw e c h s e lt w e rd e n k a n n , so m a g s ie v ie lle ic h t
h ä u fig ü b e rs e h e n , u n d d e s sw e g e n n u r so s e lte n g e s am m e lt
Avcrden. I h r e A eh n lich k e it n a ch a b g ew o rf e iie r H a u b e mit
P h . sp h a e r ic um , o d e r s e lb s t m it PoU ia tr« « c r tta u n d o m ta
d ü r fte d ie U rs a c h e s e y n , w a r um m a n s ie n ie in d ie s em
Z u s ta n d e e rh ä lt.
d e r a is o n p o u r q u ’e lle d û t tom b e r plu.s tu t q u e la coiffe d e s
E n c a ly p ta e t d e s Calijmp ere s. C ’e s t s u r to u t c e lle d c
ce d e rn ie r g e n r e q u i o ffre u n e g r a n d e r e s s em b la n c e a v e c
e l l e , en ce q u 'e lle e s t au.ssi r é tr é c ie so u s I.a c a p su le e t
q u ’e lle s e f e n d a u s s i la té r a lem e n t p a r la d ila ta tio n d c la
c a p sn le p o n r d o n n e r u n e is s u e a u x s p o r u le s .
Comme c e tte p l a n t e , ta n t q u 'e lle p o r te s a c o iffe , p e u t
tr è s -b ie n ê t r e co n fo n d u e a v e c q u e lq u 'u u tr c P h y s c om ilr ium
d a n s le je u n e â g e , c eci e x p liq u e p e u t-ê tr e p o u rq u o i e lle e s t
v c co lté e s i r a r em e n t. S a re s s em b la n c e , a p rè s la cb ftle d c
la coiffe e t d e j’o p e ic iile , a v e c le P h . sp h a e r ic um ou même
a v e c le s P o ttia trú n c a la e t o v a ta , la fo n t n é g lig e r to u t- à -
fa it d a n s l ’é ta t p lu s a v an c é.
B . Cahjptra capsula brevior, re c ta , b a s i lobata.
2 . PH Y SCOM IT R IUM SPHAER.ICUM B r. e t S ch . , fo liis o va li-o h lo n g is , subsp a lh u la tis, obtuse acuminatis,
margine crenulalis, p a ten tib u s ; capsula operculata subglobosa colto brevissimo, deoperculata
exacte hemisphaerico, stomate lato, operculo magno, conv ex iuscuïo, b rev i acuminato, pedicello exserto,
sicc ita te sinistrórsum contorto.
Physcomilrium sphaericum n o b . m s . — H a m p e botanische Z eitu n g 1 8 3 7 . — D e N o t a r i s Syllah.
M u se . p . 280,
Gymnostomum sphaericum S c hw â g r ic h e n in S c h r a d e r ’s Jo u rn . IV , p. 1 5 , cum icone .; S u p p l. I , P . I,
p. 21 , T . 8 .
Gymnostomum Physcomitrium sphaericum B r id . B r y o l. univ. I , p. 97.
Habit. Ad te i'ram limosam in p iscin is ex sicc atis c ampisque lu to s is p e r E u ro p am tem p e ra tam ,
iinsquam commune,
M a lu r. Auc tumno.
T ab . I. P la n ta e g r e g a r ia e v e l ca e sp itu lo sa e , te n e ra e , 1—3 lin e a re s , ra riu s lo n g io re s , imiova tione
fru c tífe ra sub flo re masculo e g re d ie n te s in g u la v e l g em e lla Cfig"- I j 2).
Folia e r e c to -p a te n tia v e l p a tu l a , in c a u le d e c u r r e n tia , o b lo n g o -sp a tliu la fa , o b tu se a c um in a ta ,
m o llia , la e te v iren tia , 5 -s tic h a ; in fe rio ra rem o ta , m in o ra (4 ) , su p e r io r a comam p a tu lam e ffo rm an tia,
c a u lin is duplo m a jo ra (5 , 6 , 7 ),
Flos mascu lu s femíneo similis (fig . 1 b ÿ , 3 è ) a t m inor in q u e c a u le b re v io re te rm in a l i s ; a n tiie
rid ia e t p a r a p h y s e s (S ) h a u d c o p io s a ; a rc h e g o n ia m in u ta (9 ) , e p a ra p h y s a ta .
F ru c tu s ex eodem flo re s o lita riu s ; p ed ic e llu s e v a g in u la cy lin d ric a ( 11) e r e c tu s , 1—S lin e a ris ,
co lo re ca rn eo , s ic c ita te sin is tró rsum co n to rtu s ( 12) . C ap su la m ag n itu d in e v a r ia b ilis , h em isp lia e ric a ,
colio brevissimo ( 11) , b r u n n e a , o b s c u r a , o re ru f o -p u rp u r e o n itid u lo , d e o p e rc u la ta s ic c a orificio
v a ld e d ila ta to e t c o lum e lla em e rg e n te . O p e rculum p lan o -c o n v ex um , ap icula tuin, c a p su la e m em b ra n a
p au lo p allid io r. C a ly p tra ( 10) c am p a n u la to - s u b u la ta , b a s i 3—5 la c in ia ta , p a l l id a , ap ic e fn sc a ,
ca p su lam dimidiam o b teg e n s. S p o ra e (1 4 ) g lo b o s a e , tu b e rc u lo s a e , f e r ru g in e a e , p ro p la n tu la rum
te n iiita te m ag u a e .
R em . C e tte p ia n te v a r ie b e a u c o u p p o u r la g r a n d e u r
d e la tig e , a u ta n t q u e p o u r c e lle d e la c a p su le c t d u p é d ic
elle. F r é q u em m e n t le s p ie d s so n t t r è s - g r ê l e s c t le s c ap s
u le s trè s -p c titc .s , en s o r te q u ’o n c ro it v o ir la p e tite fo rm e
d u P o ttia trú n ca la -, d ’a u tre s fo is le s c a p s u le s a tte i g n e n t la
g r a n d e u r d e c e lle s d u P h . fa s c ic u la r e . L e s fe u il le s s o n t
p lu s o u m o in s la rg e s e t p lu s o u m o in s a cum in é e s .
A n m e r k . A c n d e rt s e h r in d e r G rö s s e d e s S te n g e ls
sow o h l, a ls d e r K a p s e l u n d d e s K a p s e ls t ie ls . H äu fig s in d
d ie P flä n z c h en s e h r s c h la n k u n d d ie K a p s e ln s e b r k le in ,
so das.« m a u P o tlia tr ú n c a la v o r sicli zu h a b e n g la u b t.
Z u w e ile n e r r e ic h e n die K a p s e ln d ie G rö s s e d e re r v o n Ph .
fa s c ic u la r e . D ie B lä tte r s in d b a ld b r e i t e r , b a ld s c hm a le r,
m e h r od e r w e n ig e r z u g e sp iz f.
G e h ö r t u n te r d ie s e lte n e n A rte n u n d w ä c h s t v o r z u g s w
e is e a u f s c h lam m ig en S t e ll e n in d e r N ä h e v o n B ä ch e n ,
d ie ö fte r a iis tr e f c u , u n d a u f feu c h ten K le e ä ck e rn .
C’c.st n n e d e s e sp è c e s r a r e s , q u i v ie n t d e p r é f é r e n c e
a u x e n d ro its lim o n eu x , d a n s le v o is in a g e d e s r u is s e a u x q u i
d é b o rd e n t s o u v e n t , c t d a n s le s c h am p s d c tr è f le h um id e s .
3. P H ÏS C O M IT llIU M ACÜMIN ATÜM Ba. e tS c ii. ¡¡arce ramo sum; fo liis ovaio-lanceolalis, acuminalis,
s tr ic tis , margine integerrimis v e l apicem versus subdenticulatis, solide costatis, costa cum apice desinente
v e l e x c u r r e n te ; capsula brevi p y r ifo rm i, orificio lato, operculo convexo recte aptculalo.
Gymnostomum acuminatum S c h l e ic h e e Catat. p lant. H e lv . p. 40.
Hab. lu limosis H e lv e tia e (se c u s Rlioilaiium V a lc s ia e in f e iio r is ? ) S c h m ic u e u d e te x it, luisijuam
a lia s a d h u c re p e rtum v id e tu r.
M a tu r . Eodem tem p o ie a c co n g e n e ra .
T a b . 111. P la n ta 1— 3 lin e a r is , e r e c t a , ramo fe rtili sin g u lo v e l gem e llo (fig. 1). Folta ovato-
la n c e o la ta , lo n g e a c n in iiia ta , sn b co n c av a , inai-gine p la n a v el h ic u iv a (2 , 3, 4) in te g c r n in a a u t ap ic e
o b so le te d e n tic u la ta c o s ta ad apicem p ro c ed en te vcl e x c u rre n te in s tru c ta (4 a ) , basin v e rsu s sub-
lim b a ta (4 b ).
Florescentia p ra e c e d e n tis (fìg. 1 b , 5).
Capsula tn rg id o -p y rifo im is (« , D sicca sub o re d ila ta to c o n s tric ta (S ) ; pedicelln.s 1 - 4 lineas
lo n g u s, s ic c ita te vix sinistro rsum co n to rtu s : operculnm convexum, ap icula tnm. C a ly p tra m itraefo rm is,
(ininqncloba ( 9) ; s p o ra e magime, g lu b o sa e , tu b e rc u lo s a e ( 10)
A n m e r k . D ie s e A r t , w e lc h e w ir v o n S chi.iiiche
R em . C e tte e sp è c e q u e n o u s a v o n s r e ç u e d c Schmìi-
CHF-R, -sans in d ic a tio n p ré c ise d e lo c a li té , s c d is tin g u e
d u P h . y y r ifo rm e p a r s a g r a n d e u r m o in d r e , p a r s e s
fctiiUcs p lu s lo n g u em e n t a c um in é e s , o rd in a irem e n t à b o rd s
e n tie r s ou à p e in e d e n tic u lé s , p a r la n e r v u r e m é d ian e dc
l a feu ille q u i e s t e x c u r re n te o u q u i n e c e s s e q u ’a v e c le
som m e t d u lim b e f o lia ir e , p a r l’c ra b o u c liu re p lu s la rg e d e
lu c a p su le sc clic c t enfin p a r le s sp o ru le s p r e s q u e d e mo itié
p lu s g r a n d e s . L e s d eu x r a n g é e s d e c e llu le s c x té iie ii re s e t
r e tr é c ie s d c la p a rtie in f é r ie u r e d e s fe u ille s so n t d’u n e te in te
u n peu p lu s fo n cé e q u e le r e s te d u ti s s u c e llu la ire .
L a t e r r e a tta c h é e a u x é c h a n tillo n s d e l'h e r b ie r de
ScHf-EicHEr. n o u s fit r e c o n n a itre le s a b le a rg ile u x d e s b o rd s
d u R h ô n e p r è s d e L a v a y c t d e M a r tig n y d a n s le B a s-
■Valais; c e p e n d a n t n o u s n ’a v o n s p a s r é u s s i , m a lg ré fo u te s nos
r e c h e rch e s , à r e t r o u v e r c e lte e sp è c e l a r e , dan.« c e s lo c a lité s ,
o ù le s e n d ro its p ré c éd em m e n t in o n d é s n e n o u s o n t offert
q u e d iffé re n te s p e tite s fo rm e s d u P à . p y r ifo rm e .
L e s a u te u r s d u B ry o lo g ia g e rm a n ic a , d a n s ia r em a rq u e
a u G ym . sp h a e r ic um p a rle n t d ’é c lia u tillo n s de c ette
d e rn iè r e e s p è c e , c u e illis p a r L ucas s u r le s b o rd s d u R h in
e t d is tin c ts p a r le u r g r a n d e u r d o u b le , p a r u n e c a p su le
p r e s q u e p y r ifo rm e c t jia r d e s fe u ille s p lu s lo n g u em en t
a c um in é e s d o n t la cô te s ’é te n d p r e sq u e ju s q u ’a u somm et.
S e r a it-c e n o tr e Ph. a c um in a tum ?
u n te r o b ig em N am en , je d o c h o h n e n ä h e r e B e z e ic hm n ig dc.s
F u n d o rt.« , e rh ie lte n , u n te rs c h e id e t sich vo n dem n a h e v e r w
a n d te n P h y s c . p y r ifo rm e , d u r c h g e r in g e r e G r ö s s e , d u rch
lä n g e r z u g c s p iz tc , m e is t g a n z r a n d ig e o d e r n u r u n v o llk om m
e n g e z ä h n te B l ä t t e r , d ie a u s la n fc iid c o d e r m it d e r B la tts
p itz e e n d e n d e R i p p e , die im tro ck e n en Z u s ta n d e w e i te r e
M u n d ü f fn u n g u n d d ie b e in a h e um s D o p p e lte g rö s s e r e n
S p o r e n . Am u n f e rn T h e il d e r B lä ffe r s in d d ie zw e i ä u s s e r n
v e rs c hm ä le r te n Z c l le n r e ih e n e tw a s d u n k le r g e fä rb t.
A n dem a n h ä n g e n d e n S u b .s fra te g la u b te n w i r deu
R l io n c -S a n d 'a u s d e r U m g e g en d v o n L a v a y u n d M a rt ig n y
im U n te r-W a llis zu e rk e n n e n , u n d doch i s t e s u n s n ic h t g e lu
n g e n , d ie s e s e lte n e A r t in je n e r G e g e n d a u fz u fin d e n , wo
w i r a u f d e n ü b e rs c hw em m t g ew e s e n e n S te lle n n u r FA.
p y r ifo rm e i n v c rs c liie d e n e n k le in e n F o rm e n a n tra f e n .
D ie V e r f a s s e r d e r B r y o l. g e rm a n ic a sp r e c h e n in Au-
m c rk . 3. zu G ym . S p h a e r ic um v o n E x em p la r e n d ie s e s le z -
te rii P h y s c o m itr iu m , w e lc h e L ücas am R h e in u f e r g e s am m
e lt , u n d d ie s ic h d u r c h d o p p e lte G rö s s e , d u r c h e in e b e in
a h e b im fö rm ig e K a p s e l u n d lä n g e r z u g c sp iz tc B l ä tt e r ,
d e re n R ip p e f a s t b i s z u r S p itz e a u s lä u f t , a u s z c ic h iie n . 1st
d ie s s v ie lle ic h t u n s e r P k . «PHirtiniifuj»?
4. PH Y SC OM IT R IUM PY R IFO RM E B. e t S . late c a e sp ito sum , in te r congenera m a x im um ; fo in s
caulinis inferioribus remotis, ovato-lanceolatis, superioribus spallmlalo- v e l e lengato-lanc eotahs, em -
d enie r se r ra tis , concavis, Costa ante apicem ev a n id a ; capsula globoso-pyriformi, operculo e bast subplana
obtuse apiculato, calyptra erecta, basi p lu r ie s fissa,
Physcomitrium p y rifo rm e B. e t Son. msn. - H xm p eR »™ 1837. - De N q tx e .s Syllabus musc. ,,7 8 2 .
Gymnostomum p y r ifo rm e Hedw. Fund. musc. II , p. 87 — e ju sd . Spec, muse p. 3S. e e s e scu.
- Taschenhuch p. 8 8 . —
B ryo lo g ia germanica I , p. 1 4 4 , T . X. — 'W e b e r e t Ö Io h r