
l i ' V
f ..i
aquaticus z u e rs t zu Hedwigia E h r i i . (S tirp . H l.),
daun zu Anoectangium (S p e c . p. 4 1 ); B r id e i , v e re
in ig te d eiiseib en mit Gymnostomum; in sp ä te re n
W e rk e n Avanderte e r b ald zu d e r e in e n , b ald zu
d e r än d e rn d ie s e r Ga ttu n g e n ; Avir zogen ihn schon,
b ev o r w ir noch die G e g e nw a rt d e s P e ris tom s e rm
itte lt i ia tte n , z u Cinclidotus. R ob , B roavn s a g t:
Anictangium aquaticum is t au g e n sch ein lich mit
Cinclidotus o d e r Trichostomum veiAvaiidt. (V erm.
S c h rifte n , Bd. I I , S . 73 0 .)
C. fo n tin a lo id e s , Avelcher z u e rs t von P a l .
B ea o v o is in den Mémoires de la société lAnnéenne
de P a r is 1822 a ls Cinclidotus (xryxXtdwrog, cancel-
la tu s , ob peristomii basin clathratam) z u r G a ttu n g
erh o b en w u r d e , eine G a ttu n g , w e lch e a u c h B r id e l
sp ä te r a n n a hm , g e h ö r t b e i H e d w ig , W e b e r ,
M o h r n. A. zn Trichostomum, wohin auch L e tz te re
C. r ip a riu s z o g e n , w e lc h e r, s o n d e rb a re r W e ise ,
b e i B r id e l mit Racomitrium v e re in ig t w i r d , wo
a u c h u n s e r e v a r. terrestris a ls R . flavipes b e sch
rie b en i s t , an einem än d e rn O rte a b e r , jed o c h
fra gw e is e , a ls B a rb u la B reb isso n ü a n g e fü h rt Avird.
p o u r la p rem iè re fo is , mais d 'une m a n iè re tr è s -
in c om p lè te , d an s le Flora austriaca de H o s t ,
so u s le nom d e Gymnostomum rip a rium ; p lu s ta rd
il f u t env o y é p a r S c h l e ic h e r à W e b e r e t M ohr
qui en d o n n è ren t la p rem iè re desc rip tio n complète ,
dan s le B o ta n . T a sc h en b u c h , en le ra n g e a n t to u te fois
p armi les Trichostomum.
Cliacuiie d e s tro is e sp è c e s de Cinclidotus fa it
p a r tie d’un a u tre g e n re selo n les a u te u rs : C’e s t ainsi
que H e d w ig ré u n it d’abord le C. aquaticus au He d -
wigia E h r i i . (S tirp . Vol. I I I .) plus ta rd àVAnoecian-
gium (S p e c , p, 4 1 ) ; B r id e l en fit un Gymnostomum.
Chez les a u te u rs p o s té rie u rs il s e v it co n stam -
ineiit tra n s f é ré d ’un g e n re à l ’a n tre . A v a n t même
que nous y eu ssio n s reconnu l a p ré se n c e d’un p é r is tom
e n ous l’avions p la c é d an s le g e n re Cinclidotus.
L e C. fontinaloides s e r v it de tj^pe à P a l .
B e a ü v o is (Mém de la soc. Linn. d e P a ris 1 8 2 2 )
po u r son g e n r e Cinclidolus (xtyxXtßwrog, cancellatus,
oh p eristomii basin c la th ra tam ), g e n r e q u i , plus
t a r d , fu t au ssi a d o p té p a r B r id e l ; H e d w ig , W e b
e r e t M o h r e. a. l ’a v a ie n t ré u n i a u x Trichosto-
m um , d an s le sq u e ls ce s d e rn ie rs p la c è re n t aussi
le C. riparius. B r id e l fit un trip le emploi d e c e tte
e s p è c e , en la d é c riv an t d a n s le s Racomiirîum
d ’un c ô té comme R . rip a rium e t fla v ip e s e t de
l’a u tr e cô té comme B a rb u la Breb isso n ü .
L C l a d o c a r p i .
A . Peristomio imperfecto.
A n o e c t a n g i u m H edav. Spec.
1. C IN C L ID O TÜ S A Q U A T IC U S B r . e t Sen. d io icu s; caule elongato, vage ram o so , flu ita n te ; fo liis
s e c u n d o -f a lc a lis , lin e a li-la n c e o la tis , acuminatis v e l costa excedente mueronatis, margine incrassatis,
rigidis ; capsula em ersa , b rev ise ta , o v a li-o b lo n g a , p eristomii imp erfec ti membrana p a llid a cancellata
margine rubello e ro sa , operculo conico, subarcualo - rostellato.
Anoectangium aquaticum H edav. Spec. musc. p. 41. S chw ä g r . S u ppl. I , P . 1. p. 38.
H edwigia aquatica H edav. M u se , fro n d . I I I , p . 2 9 . T a b . XI.
Gymnostomum aquaticum B r id . B ryo l. univ. I , p. 93.
Hypnum aquaticum n igricans D il l . Muse . 334. T a b . X L III. fig. 70.
Ha b it. In alpium e t su b a lp e s triu ra riv u lis p e r to tam E u ro p am tem p e ra tam e t ca lidiorem. In
convaIHbus neocomiensibus p ra ep rim is ad fo n tes fl. R eu se e t Orbe , n e c non ad fo n te s V a llis -C la u s a c
v u lg a tissiin u s e t pu lch e rrira u s.
Ma tu r . A e s fä te .
T a b . 1. P la n ta e fliiita n te s, fa sc icu la ta e , p e rlo n g a e , co lo re a tro -v lrid i in s ig n e s , so la b asi ra d ic an te s
e t su b s tra to su bm e rs e ad fix a e , in fe rn e su b u u d a e vel foliorum d es tru c to rum c o s ta re s id u a su b sp in u lo sa e .
C i n c l i d o t u s . 9
Folia s a tis c o .ife rta ; s u p e rio ra s u b im b ric a ta , secumla (fig. I , 1 b ) , sic c ita te s u b c r is p a ta , e r a s -
s iu s c u la , r ig id a , lic e a li- la n c e o la ta £2, 3 ) , c o s ta v a lid a pau lum in fra apicem ev a n id a (2 1.) vel in
mncroiie’m p ro c e d e n te (3 b) in s tr u c ta , m a rg in e in c ra s sa to an g u s to c irc nm d u c ta , conc ava ( 3 i - i ' ) ,
jú n io ra p n n c tu la to - (3 b ) , an n o sio ra b ex a g o n c a r e o la ta (2 b ) , omnia a t r o -v i r id i a , ju n io rib u s la e te
viridibus e x c e p tis , n iten tia .
P la n ta mascula (fig. 1 (f) femine ae omnino e t m agnitudine e t fo líatío n e s im ilis ; flo re s in ramulis
la te ra lib u s b re v ib u s b re v issim isq n e so lita rii vel a g g r e g a ti ( I m . b . 4 ) , gem m ifo rm e s, 0 - 9 pl.ylli
(5 9 ) - folla p e rig o n ia lia e x te rn a o v a to -la n c e o la ta ( 0 ) , in te rn a o v a to -a e um in a ta ( 7 ) , omnia co sta sub
a p ic e d es in en te in s tr u c ta ; a n th e rid ia o v a to - o b lo n g a , c r a s s in s c n la , p ed íc u lo b re v i in s id e n tia , c u n .
p a rap b y sib u s liliformibns m u lto tie s a r tic u la tis , longioribns (8 ).
Flos femineus In ramu lis la te r a lib u s , bre v ib u s te rm in a lis ( I I P 1 2 ) , trip liy lln s , sn b a p e rtu s (11 8
ad d c x tram ); a rc h e g o n ia numero 1 0 - 1 5 , p a r v u la , p a ra p l.y s e s n u lla s v el p ev p a u c a s, filiformes,
d ensissime a r tic ú la la s s is te n s (IO).
Fruclus in ramulis bre v ib u s s ilu p lic ib u s, ra rum divisis te rm in a lis , so lita riu s (1 3 ) v el bin atu s.
R am u lo rum fru ctifero rum folla cau lin is s im ilia , p e r ic h a e tia iia a basi la tiu s c u la , s u b v a g in a n te lin e a lia
(1 2 ), e re c ta , ra rin s su b se c u n d a , c o s ta ta . V a g in u la cy lin d rica , ten n is. C a ly p tra conic a, uno l a te r e fissa,
capsulam dliuidlam o b te g e n s , a lb ic a n s , demum n ig rica n s. P ed ic e llu s foliis p e ric lia e tia lib u s imiiiersns,
e r e c tu s , sn b c a rn o su s , c r a s s n s , r n b e llu s , s ic c ita te a n g u lo s a s e t Ic iiile r d ex tro rsum to rtn s . C ap su la
e r e c t a , o v a li- oblo n g a , liymenostoiiia ( 1 9 ) , p a c liy d e rm a , ru fo - fu s c a , n itid a , a e ta te n ig ric a n s . P e ris to mium
u t s iip ra d e sc rip tnm (fig. 20), C o lum e lla c a p su la e iiiipe rriine d e o p e rc u la ta e in ro s te llum
p u rp u ra sc e n s p ro d u c ta ( 1 7 , 1 8 ) , a e ta te in sp o ra n g ium re tr a c ta , S p o ra c congeuerum.
A n m e r k . D ie so .,, in d on G cb irg s lià e h en n n d a a d e n ........—
Q u e lle» (lev H a u p t - u iu l V o ra lp e n u iid i» den n ie d e r em
G e b irg e n d e s S ü d e n s n ic h t s e lte n e , M oos u n te rs c lie id e t sich
le ic h t vo n s e in e n G a ttu n g sg c n o s s e n an d e n sc ln iia le n , r ig i d
e n , sic h e lfö rm ig e in s e itsw e iid ig e n B lä tte r n u u d d e r g ro s sen
im A lte r g lä n z e n d r o th b r a u n e n K ap se l.
D e r D e c k e l fä llt g ew ö h n lic h s c h o n v o r d e r v ö llig e n
F r u c litr e ife a b , z u e in e r Z e it n äm lic h , w o d ie K a p s e l n o ch
e in e b r a u n g r ü n e F a r b e h a t. D ie sem U m s ta n d e , w e lc h e r
w a h r s c h e in lic h s e in e U rs a c h e in d e r R ig id itä t d e r K ap se l-
n a em b r a n 'h a t , i s t e s au ch z u z u s c h rc ib c n , d a s s d a s P e ris tom
nich t zu s e in e r v ö llig e n S o n d e r u n g g e la n g t , s o n d e rn v o r
d e r Z e i t m it dem D e c k e l a b b ric h t. D a d ie W a s se rm o o se
sic h z iem lich le ich t in F la s c h e n im Z im m e r k u ltiv ir e n la s s
e n , so Avärc d e r V e rsu c h zu m n c lie n , ob v ie lle ich t d u rch
e rh ö h e te T em p e r a tu r o d e r e in ru h ig e s M ed ium d ie n o rm a le
K u tw ic k lu n g d e s P e r is tom s e r z ie l t w e rd e n k ö n n te .
Im sü d lich e n F r a n k r e ic h , w o d ie se A c t , b e so n d e r s an
d e r Q u e lle d e s P e tr a r c a z u V a u c lu s c , a u s s e ro rd e n tlic h h äu fig
i s t , s in d d ie E x em p la re g e d ru n g e n e r und v ie l fm c litr c ic h e r
a ls in den n ö rd lic h e re n G eg e n d en , — w i r z ä liltcn ü b e r h u n d
e rt K a p s e ln a n e in em k a um se ch s Z o ll la n g e n S te n g e l;
au ch s in d d ie K a p s e ln k ü r z e r imd v e rh ä ltn is sm ä s s ig d ic k er.
D a s k a lk ig e G e s te in sc h e in t d ie s e r P lla n z e b e s s e r zu zu s
a g e n a ls die ü b iig c u F o rm a tio n e n .
R em . C e tte m o u sse e s t a s s e z r é p a n d u e d a n s le s m o n ta
g n e s a lp in e s o ù , en so c iété a v e c le C. ¡o n lin a lo id e a , elle
ta p is s e so u v e n t to u t le l it de s to rren l.s c t le s ro c h e rs qui
en c a is s e n t le s g r a n d e s so u r c e s ou le s cln'ites d 'e au . E lle
se d is t in g u e au p r em ie r a b o rd d e scs c o n g é n è re s p a r sc*
feu ille s é tro ite s , r ig id e s , c o u rb é e s on fau x e t d é je lé e s d 'u n
c ô té , e t p a r s a c a p su le g r a n d e c t d’u n ro u x b r illa n t à l'é ta t
d e p a rf a i te m a tu r ité .
• L ’o p e rcn le se d é ta c h e o r d in a i r em e n t a v a n t qu e la capsu
le n e s o it e n tiè rem e n t m û r e , c irc o n s ta n c e à la q u e lle ii
f a u t a tt r ib u e r l'é ta t ru d im e n ta i re d u p é ris tom e .- Comme le s
m o u sse s flu v ia lilc s se la is s e n t a s s e z b ie n c u ltiv e r d a n s des
flaco n s cpi’on c o n s e rv e d a n s la c h am b r e , o n p o u r r a it e s s a y e r
s i , p a r u n e tem p é r a tu re p lu s é lev é e e t u n m ilie u p lu s tr a n q
u ille , le p é ris tom e n 'a tte in d r a it p a s so n d é v elo p p em en t
n o rm al.
D a n s le midi dc la F r a n c e o ù , su rto u t à la s o u rc e de
P é t r a r q u e à V a u c l u s e . l c C .a i¡u a lic u s e s t e x trêm em en t comm
u n , le s é ch a n tillo n s so n t p lu s ram a s s é s c t b e au c o u p plus
f e r tile s q u e d a n s le s c o n tré e s s itu é e s p lu s au n o r d ; n o u s
a v o n s compté ju s q u ’a u d e là d c c en t f ru its à u n e seu le tig e .
L e s c ap su le s d e c e s é ch a n tillo n s .sont p lu s c o u rte s e t p rop
o r tio n n e llem e n t p lu s é p a is s e s q u ’à l’o rd in a ire .
L e te rr a in c a lc a ire p a r a ît c o n v e n ir à c e tte p la n te , p lu ?
q u e to u t a u tre ,
B. Peristomio porfecto.
2 C IN C L ID O TU S F O N T IN A L O ID E S 1>. B e a c v . fo liis la le -la n e e ù laH s, undique p a le n tU n s , s ic a ta te
' suU o r iis ; capsula imme rsa, perislomii basi cancellali dentibus fd ifo r n n b a s , in te r se unastomosnnHbus,
s in istro rsum v e rg en tib u s, vaginula m p e r fe c ia . ^
Kryotriteid Eiiropasa.