
lO i i t j JT O Rji G I , J A A > R- E, G'JB. A- V ftte Ij
femine annuo ipatio habetur arbor frudifera : nulla autem durât ultra quatuor, annos. Signum
prognofticonmortiseft, quodcacumen ejusfpontecorrumpatur, illamcni^'àmuptiont^à
frniii^rm %VVffig!;gg- 'Ram fepentur g^qr.habeqsÆlu&qùamüiiiuif abf aM g ^ fw m n .
maxima pars caret ramis ; atqucita ipcciofiorcs funt. B H H H *
A mmo Xj,menes, fofaya tpftgrborrqeSracris, qu®fetnfokagrandia&Cmir
pons!, Jed Aon fat jsprobi nutrlçncnti. Eirudu antequammaturUerit fahtwMdapnijl^^yjtttns
Nafctjtutinlniuk Hifpamola ^regigniljus calidis Novx Afpanx, qfo Cuernavaca Tlar
p t-p&pproiMmmodicum ciffpon^aftum, forecreat c ô |Æ ms reifxjfe expcrimentum cep'i
mmoftto HofpitakGuaftepqc. JHm tile Açpçpt à guo^^àmïco^qulïïlglff^^vrferat in In- •
Î S Tobago ubihxc planta fteqtens ^ut purnpumJupcpn^AdolefQeteA: ftu^ÿi^rîe- ,aflur-
gift^n^jad a1mndinrm.qnindediq&ponTrffro..vigintf palmorum, tc^aflMdms^tenehu-
m a M i S E Ï oe aut^j'Ulÿis^Iç ^0p g y g jg ,& moihbrçjp , Jinp ramis v-tantutaqaeln fum-
mîiâte folksefle coronatunj; fi^dus enaX^qx iplb caudise orbiqnlarcs^ fipara^dldffljmites
meloni, &rnmsxcfertos.granulismgnsjapore^ftnapi„ credi*demqU^M^fr'S^ffidWar&j&
ftndum interdnm pendere quindecim libras. „ "Svk £ * .
v22|®g5«ya i la a eft pep omniada^&laffilisj, exceptamagmtudme
T& quodfolia non fintfpigofav .Jlospit Loca© feuftus^(•qu^fUmcunvocatur)
fertracematimut Ejndoba. -quilibet autem habetmagmiuâjnem prjini, lutca cuticnla A pul-,
poln i-^ filam e n tfj^ nftan^panca. dig f e ^ ^ ^ ^ T O t- ^W d e f e ii ju in a s a ^ ia a ijc n s
Sndidiis^cdiiils : ;qi^hptfruétus infidet cupulx fquamofx. Ex c^ c cW d d ra p p b c a tf^ tu-
bulofitinftrumentumadpetifumumhauriendum.^i jj '■ j '[ "«' 1 . -
~’,Exlignohujusarbonsexfo&,gontufQ-,(n^filamqntofumplan&eft fit linejaliaoperffa-
Forinha do fop LUfitam0Sc fB ra filtem s ^ » sm î^ g n ti u tim fu f'jn y ^ ftii
gendas caias & ad vinciendum ^lunt emm lenta, ideoqueTnagnS.Jufiu Mji|mMraattb US- Bx
in jpfi àrbqr£m(ètour.imIypoaium, Gaggu^tajquse aquam præb'eïâd66l&ëhduïKvocatur à
•RnUlipnfihns Vrucatû .-quamdefcrijJiiraerHerbas. -fl --„j-;’.- - ■
, ■ c s ? * vu. •-
Cjuayaba. A ra ca -ib a . Cjonettofiimck--
G U a y ab a: B e lg is «Gjanatt-pecrctl, obmucléosi quos cofttinet & rubofem |tilpse.
Arbor in Malus figuram excrefcit &in plurimos le diffundit ramos. Cortex illius lævis
e&, palIidnSjjtadarcortiGis Aeeris, BotatferrbmaïfibKôppolita bnjjpBÿnis ^edieulis, q u e
præditafunt nervo & venisparalldis lunaribus oblique difeurrentibus &valde conlpicuis ; ad
taânmdiud:! foiÿ^agilcaïeaiusHanenhuchenoftratis^ûoa^&t(^^lnnilia"jgpenûsaû-
temyjcnae.protuberant, lùpenus profundæ lunt, & quail rugofa'apparqnf fd ^ sE f t autem
quodlibqt.fôlium fuperius pallideviride & iplendens qiradammod4iinfètl& nàgjiplcndens ;
duos yeltres digitoslongum, unum vel lèfquidigitumlatum. In exortuporro binorum folio-
rum. alius pediculus brevior enafçitur qui florem fertmagnitudine floris Cotonei, quinque
foliis albis çonûantem, ac in medio multaftaminula villofa alba habentem, figura criftx pa-
YOdum. .ïloremfequiturftu&us, magnitudinc & figura pominoftratis, oblongiufculus pau-
lo, cqmce pamm rugofo ac cum maturùit ex viridi flavefeente : pulpa quafi iànguincjuxtain
albo-pailidp, condnetque multos lapides granatorum autnîdpiloruminftar, qui una corne--,
duntur, funtêniniparvi, gratiquefaporis frafitus; Triplicem autemhabet iàpOrcm & tot di-,
yerfas etiam fàcultates : nam cummaturus quidem, non tatnen flayefeens nec mollis /bine fa-
poris eft aufteriufculi, adftringcDtifque : quando flavus quidemeft, non tatnen mollis plane,
turn beneiàpit & medix naturaeft, imo hinc optimus. tam.crudus quam coÊtus : quandodex
niqueplcne flayus & mollis, tune odorcm. &faporemhabet dulcemiilftar fru£hjS rubildxl,,
ac comeftus movet alvum, nec itafalubris eft fi paulo largiu&fumatur, nain & tunc in,ipfo ver-v
mes generantur &facillitnc corrumpitur. B.adix hujus arboris quinque autTex ülnarumlon-
gitudinemixpefupcrat, exterius cuticularufFainfliar âyoiianx prteditaj interiüstota alhalj fiiç-,
culenta ac fubdulcis. Hxc in aqua coâa.ac pota mirifi.ee medetur dy fenterix. ■
Hxc arbotnon eft naturalis hujus terras,, fed aliunde ex America feptcntrionali & Peru
traduda. Nam primo unici fuit allata , dein ayes comedcrunrfrudue ,»& cum excrcmentis
grana
p i s.TÿôlAt. P MÿBrw-gf.A R v 'mi L i b. I I I , ,IOS
grana fuu£his^eddidcn-unt, ex qOEùs multæ n S x feip-infinitum’apda: arbores £i}t jam ntfilmn
plantarium inveniatur ubinonexftet.
A n n o t â t lo. Fr. Xim^^.-^afeac^»8||iam.ihdigenàatffiiâlx Hifpaniolx vocabant
G«ajiÆfo. eft an b ô ù gm j.s,^ . b Hiip mis fimiliter vocatur Trcsillius îeperiuntiiripc-
. cies; deifMâhicnonageinus reliquarum prima eft foliis aurantix. fed minoribus & villoiis;
floribu candidis .frufturotundo & pleno granulis inftarficuum,undeilli nomen natumquod
lonat fuiftum arenofum : folia lu itac da, i iftringentia & valde odorata, fanant feabiem, &lo-
lent illis uti m bahMi Ji^Qttex eftfrigidus & ficcus & valde allringens ; decoclum illius difeutit '
-iriflàteas. i-iüf t pjaa îÿljllu loi.ii ,i ündujLiiquoqüet.yoIiintmederi& ventris dolorps
.-todeiÿ^pBjpt^rC^jltati. s qu ild t^ifoLyilt isjcuix ui.iUoÂ>burj antuo<I ructus <dl calidiis&
ficBui'îpi-tcipjlf'P Cius c^r^uii^tui-^teji^gnauniitericirtenera eft iSccalorismoderati, redoî
len.s-quodsinmtidoteiiÿïg^/jijnihjlotafnet^iiituisimcn'n'îiiTli.liuijicapli'timis eumvoluptahif
girftlïÉuniluseBiton^>dîfjib,u^tà^ià{Vqf)n\ tn u r , Sunt^ui coniochuntin ad^ovase-dicant &
yajfe^|%n,,calçfac,erq^ç caufatimida lapgm4nnl'(^»s?èljn'd.tflp>1eies k rt frucfii'vlongcniajores
neqùe'tapjiôale<)Jlciijâjî7;twucdi,he.itroiri.s(.^jfyjtiir iplû'iIhusJunL \n cn tii înltir^’iuran-
dæ. Nafcuntur locis calidis, mon to fis atque planis, præcipue in Cuernavaca & tqto Marchio-
natu j umjailim ob\ ixluntL@mm umnMuamd\jTn~ms-iitiliifirriLis-jdy^(fii.alYii fluxum, &
"ftnÇ llic i\ qu unro* uum ficc irum ; doinpq^ittinihp^m^fo^iSumuht fbliorlimièx libraS &
lliiitftg tigiftuitocct uit pi nsiflêni rti dpodiiigiSu<inilfis aquan,1 Jciha iimicmtertiampar-
tem exfcoqüünt S^petiiô'lan'^'add^ifqtîefê^bbrisl^^m'iàechari, couiqlife'cSgfiMidonep
ronllik-fitiimiimipi aiqmrat, d^ipttxtanî^um,fiimitur quantum opiis cJanro, rÂnonc'xgf^f
tunip//rf«^/ife {j(Kieditf-Jib-ftjifU; J-JK- meplantam^tafd^<affirfï,,ËildtboÉ’grandis> folus_
aurantiæ rrawibtK ranu§i& magis ipatfis ^Æ o n ^u s qjipquchaud ita yn cn&jW ».formaquémagi^
ajxedgpiâbu^adl^ulâfôliajjn&qijpdlafiora^irij:, cra/fiora, &vyenismagjstur-
jndis I)u^ftnrlpKlfe-> ; (iiïiitpqucfirViniJii-.infirii pomofuinilio-. oblongos, altos eai-
ôe rùbra >afibfendidy/omn'escortue yniidi'ant fla\oïubi-pkne maturnerint;1 yeflîm.qui^
ma sun/ànO^Mt ingratiqrc! & v e rm ib u sSb n ^ i, b t plurimumYHides carpuntur mtus mnfl
folidiffn quatuor partesycTutid^fe, quitus & granula quidam dunffima cont-inentur : infaftigio
habet fxuftusicbrqnam fo- I liotum^nunutotûm qux facile
L excidunt. Meminit & Gomaradc
I Monardes apqd Clufium. Icô-,
;nCip.abjyi(p.àno.aGceptam edi(Ü,
in Hiftor. Ató_erxpx..|ib. y. cap. j ,
aceepi dcinderamulumcumfo-
P iiisi&gSndibbs > ,verüm immatu-
Kfe,;,ÿçdepr'ehendi foliaben’e'ex-
[ preflaSc dcfefiptaabOvicdo : fru-
ftus autem coronas habebant.fcd I fbliolajamexciderant>.neq; fru-
duum fabftantiam potui digno-
fcere,quia erant penitus ficcati &
epritradi.. .
A ra ca I ba Brafilienfibus:
.cujus frudus àppellatur Aract-
gutcû ; hxc arbor jfimilis eft Gua-
yabo figurai! çortice atque ligno:
Jed folia differunt : qu* tomen ab
AuBore tiofiro defcnpto non invent,
fed ex Icône ognqfci pojjhnt .
Bjcudum fert mcdiocris mail ma-
[gnitudine , rotundum, quando
maturuit viridem , & fiiperne
umbelicum obtinentem^amem
habet albam, odore, fàpotc &
fiibftantia carni Àracainiri iîmi-
tem.; .in medio autem continet
mù&S lapides : mole, pilbrum
. nftnorutôÿ.ôbrotundos > paulu-
- lui» eopipreflbs , ex albo fub-
flavos. 6c duros ut nuclei cerafo-
O rum,