Auguftin. I
Matth. 9
Matth. 9
Matt. 26
lino
qilàndo erat* Etverbum eratapud Dturn, habes quomodo
erat. habeseriam quid erat, <£* Dew(inquit )eratverbum.
Q u id egerat, omniaperipfumfattafunt. Q u id agebat, erat
luxvtfaquailluminatomnemhomintmvenientemin huncmundum.
Et vbi erat,in ho t ro«n<fo.Quo venerit,»» fua propria ve-
nir.Quomodo venerit .Verbum carofaftum e/Î.Q^uafido ve-
neriÎToannès Baptifta dicit:H/g/i</e quo dixi, qui poft me ve-
mt, ante mefafttu eft, quia prior me erat. Q u a caufavenerit,
Ioann es teftatunEfce^wMJ Deiteccequitoüïtpeccatamundi.
Auguftinus in libro de coneordià euangeliftarum;
Sciendum eft, vnum Euângeliftampraetennifiuequæa-
lius hàrrauft,in quo nulla eft contrarieras : neceundem
or'dinem itrpluribus eosferuaflè , inquo etiam nulla re*
PUI tcm e o d em ,p im e a 4em .• Probabile cff quodvnuC-
quifque euangeliftamm co fe ordine credidic debume
rurrarejquo D e9 voluit eiusrecordaripni tuggcrcrc.(-^ua-
ptóptervbiordotempomm non apparet, nihil noftraia-
ccrcde debet,quern ocdinem quihbeccomm ceoueric. :
Item eodem,parte eadenùMeinori* commcndarc debemus,
vtfiquandotaliafmgulaapadfingidosinuetiertmus.
vbicontrarietas foluinon p o Slt, feiamus eflealiud
faâüm,vsinMastbæo:EttrauJëuntsimleIefu:fecutifubtiusluo
cacr-Dno cseci de quibus alii narrant, no n iun tifti: fedfimikfatftumeft.
| - f '
Has qaoquc régulas à modo fcribendi non aliénas
fumpfimus.tumin Auguftinode confcnfiieuangeliftaiö;
cuminaliisautoritatibus. • "
Sçpiifime præmiflà récapitulant euangeliftæ,vt Matthieu!,
quod amelermonem inmontehabitum vocatus
eft,poft fermoném renocat ad narrationc,Ét quod M a rk
1 vnguéto precipfo petfaderit capntdomini,in.pailione te-
I colendo interfeut.Sic de fimilibas. _
I S<epsifime quoque préoccupant euâgeliftælongepolt
; dicenda,vtLucasante baptifmuDoihini, Ioanis carcetc
! commemoratinec longe poft baptifmuni præocçupando
! p0nit:Mtditt,curaHipJûm,quaittaaudiuimiafaftdin Capharmm
™, far & bismpatnatuu. Sicde funilibus.
1 N ib il in cuiuiquc verbis debemus infpicete.nifivolû-
1 tatem cui habent verba;fcruite, neementiri quenquam.il
I aliisverbis dixerit quod ille voluerit,cuius vetba non di-
! c;t- Vnde Iohannis huroilicatera & dominiceibtudinem
Matih. j. jvjatthæus fic exptiniit : Cuius nonfumdigim salceamtma
É S * S portare Alii veto fie; îtmsfumiligitmfilumcomgumcalua-
K & 3 jnecï eiut.Item Mat thæus:Hice|?JïIij« meus diUtlus. in quo mibi
Mur.t.9. ' ceiBftkcai.MarcusiT« esfilim meus dileftus, 1« tecompUcui,Lu-
lu t . iX eas-.ruesjaiwOie» H itSm ,m K im (lu u it mibi. Sententia
' eademeit.SiqS; inuilia.
Edenit iuxta opinionem fieri return appeIlatl»nes,Cvt
ibiiEeo &fum turn Mentis qtwtbmmuYc. Pater,id eft,qui
puiatuteflêpaterJàtibi, Tumibi mdifioetput iobannislt-
ptipMmtnpmefiKex.idell, reputatuseftconttiftari.
Sic&dimilia. ' ° , %
Sæpenfîtneto deiignatur in euangelip caula nomine
faieffeaus,vtifubieaisixeroplisapparet:EwjÿirinB/«i'd«
érmute, id eft,&ciensfurdum&mutum.%o/«MK/«mS»,
ideft,faciensrefurgere. Di die ilia velbmisemefcit,ne%an-
mli iKilîliw,filins néfdt.ideft.non faeit lirasfcire.d»»?#ï
jraÜHSca»ter,termenegdbis,id eft,habebiscaulàm,timotem
Tcilicet cömpellentetnadternegandum me. Similiter di-
! cimt,iammmbameftmulieremquiearn viderit adeonettpifeen-
: ium'bntboristertid,&imijixaiHiteum.id e ft,v t ctucifige-
Mare ij. ! tetnr fitmitèr ftatuerunt.Regnum cælorum dicitur inter-
D j dmnendngelicapnedicatiq, 8cquædamaliaperquæad
regnum peruenitur.Sic cetera.
I ponitur quoque nomen caufae pro effeâu.vt vbiiQuod
\ faiftom e ft,in ip/ô rira état,ideft.praeordinatum à v ita,quæ
mens viuax.dcprimieaaPerum ratio, æternitaseft. Item,
ej„ i , J <Maria&miBll!ilain«nia,ideft,vitiaquæimmitunrar
I à Axmonïis.ltem,Vos duodtcim elegi, &musexnbtsdiMtu
{ j a j j e ft!9fficaoiadiabolLminiftereiuseft.Item, Sanguis e-
I iu’sfapePrsos&fuperfiliosnofiros, ideft.vltiocuiuscaul'aerit
j knguiniseiuseffnfio , incumbat fupet nos & fupet Hlios
n °De diuerlîsineadcmfucceffio^e pofitis,vc deeodem
IV.
Luc. 2. c
Matt. H
Matt. $.i
V L
laan. i. '
loan 6:
Matt.zj.
VIL
loq uitu rfæpe rcripcura,ytibi; VfqueadfanguinemZacharia
quem occid ftit inter templam &altare. N on ènim illi o ccidè-
rantifed patres.Iccm,Bg« vent in nominepatris mei,& non acceptais
meft alius venerit in nominefuo\ ilium acciptetis, videlicet-.
antichriftum.Item, Egovobifcumfumvfa adeonfummationê
jfeculi.Sic estera. : '**"■ g i
Plerunque fignificata res,ex fimilitudine rei ligmnca-i.,
tis nomen rufeipit +v t ibuEgtfumvitis ver a. Deinde: Egofum
pitis,vospalMites.S ie eciam fit quod Chriftus dieituragnus,
petrafiur lapis,leOjVitulusi^quila&htsJimHiâ.s .
InteHigitur quoque res fîgnificans appellatione fignin,
ficatæ rei,vtibuViditcailos apertOSrid eft.eaqùæicælotumar;
pertionem fîgnificabanr baptizatis.F iditft>iritum,idcft,
gniRcAtionemCpitimbdefcendentemtanquamcalumbamMe
eftjficutrem quæ vereçolumba erat:In quemtnodum dir
citnt,gloriam e'tusquafivnigeniti,idelï,vete vnigenitîa pâtre»
Item, quidam debicftantibusnonguftabut mortem, donee videattt
filtum hominis venientem in regnofuo, idefti-fignificantem vi-
delicet per transfigurationem fuum fiiturumaduenturn,
in regno gloriæ.Item, cumSudaf accepta buceeUaexiJJèt, dixit
lefus: Nunc clarificatus e8filmhominis,iàe&>nhnc fignificàta
eft clarificatio filii hominis futura,,^cilicetin,repro,borum
feparatione à fandis. Hinc eft illud Auguftirii ad Bonifa-
cium epifeopum ; Si facramqnta quanü^ra ßoiilitudinem
earüm return,quarum lacramenta funt, non haberen
m’nino facramenta non eiïènt. Ex hac a ute m.ftmi lj t U di ne.
plerunque iamiprarum rerum nominaaceipiunt,-fe.Cun-
dumquem modum facramencumfidei fidesdicitur. Sic
de fimilibus. • y ô! -
Aparte totum inrelligitur ;v t ibi; Verburh carofaäumeft.-
Qm d hic earointelligendaeftnifihomo? E tv^lebitomnis.
carofalutareDei.Qmd poteftintelligi.nifi omnis homoîSi-
militer ib i,Eritfilius hominis in corde terra tribus diebus & iribfts
noitibus, ideft,infrà.triafpadaquæeonftantex tribus*diebus
& tribus hodibus.^- I tem , vejperefabbati, id eft, n o d e
quæ fèquituqdiem fabbati. Numeri quoque quosemi-
nentiusraçrafcripturac6mendac,velper fe, velper raul-
tiplicationem p ro vniuerfitateponuntur, vtleptenarius.
ibi:Dominuseiecit de Maria feptemdamotüajdekvniuetfa.vitia.
Sic eætera. v . '
NonnunquamreperiturinEuangelïqpliirale pro fingulari.
Quod Marthaeus & Marcus dicunt, latrones qui cru-,
cifixi erant cum domino, conuiciabantur ei, Lucas fie expontt:
Vnusdebisquipendebantlatronibus,blajpbemabat eum. Q u o d
Lucas ait, milites accedere & acçtum offerte, Matthaeus
& Marcus dicunt,vnum cutrete & acetum propinare. V -
niuerfalis eciam locutio ad folos çledos^nterdu fingula-
riterrefertur,tacita oeproborum multitudine, quafî nihil
^i^Hinc eft ûiad:lUumtnqtomnem hominem venxentem in hune
mundum, omnemvidelicet æternaluce illuminaadum.I-
ccm,fM?H exaltatusfuero a terra, omnia traham ad meipfum, o-
mniafcilicet trahendaper me ad vifîonem patris. Simile
eft illud,Omnïaquaaudtuiapatre meo,notafecivobi$. A c fi di-
ceretjOmnia mihi ex pâtre nota in quibus ç led orum ià-
lus confiftir,per me feictis.
Filij pariter& patres in.diuina (criptura dicuntur imitatione;
adoptione,natura-,&dbdrina.Imitatiçnefunt nlij
Abcaæquiliber boni, malivero quilibei, filij diaboli.
V nde illud’. Vos ex pâtre diabolo eftis. Adoptione, pmnesprfct-
ficifilij Deivocabuntur.Naiutufüntpatrçs & filij, vtIacobus
&Io anne s filij fueruntZebedæi. Dodrinaverofunt.filij
& patres , iuxta illud Pauli- : In Chnftolefupereuangelium
ego vos genui'. De quibus itaque dominus dicit,5«/>er catbe-
dram Moyfifedent,qua dicunt,faciteiquafaciunt, nolitefacere : Sc
fi non exemplo.dodrina tarnen filios générant.
Fratres quoque quatuor modis dicuntur. Natura, vt
praedidi Iacobus & Ioannes.Gente,vcomnes Iudæi,inter
le fracres vocantur. Vnde illud in Deuteronqmio.’Siew«'
risfratremtmm, qui eft Hebraus, velquaefiHebraa, feruiet tibi
fex annisÀnfeptimo dimitteseum liberum. 1 C ogn a tio n e , vt ilU
qui d evna familia func; vn de Iacobus min or frater do mini
dicitur,quoniam de Maria Cleophae forore matriis do-
mini, natuscflcmonftratur. A ffed u etiamfratres dicuntur,
qui in duo fcinditur,in fpirit uale & commune. In fpi-
rituale,quia omnes Chriftiani fracres vocantur, vt ; Ecce
E
Matt. 2 j.
loan.s.
Matt .28.
VIII.
loarut5.
IX I
F
Marc. 9.
Ioan.i 3.
Augufii.
loan %.
lfai.4«.
Matth.il.
G
X I ,
rlsUC. 2}.
\loan-i 2.
lean. i j.
H
Matt.5.
i.Cor. 4*
Mat.2}.
■ Deut-S-
Gai. u
Pfal. iji
I \oan- *•
I Matt. 29,i
I loan■ i.
I Cor. '%■
foan 4.
■ Luc. 4.
\fai.'6i. ß ËMatt. il-
mioan n-
fjiian.20.
~p.ThipS.
WMatt. z6i
mlbi dem.
jhbiiiem.
In vm m e x quatuoryPrccf,uio. ;
quam bonst ni &quam iucundutn habit are fratrßs in.vnum. In
rqm'mune ,quiaornnes hominçs ex Vrio piatre naeffunt;
Vn de ApoftdlusrS j quit frater nùmtndpur fornicator,
In iiis q u i de Chrifto;kgumur,i fcripcura-quædam re-v
quod.habeat,& corporum animariohem, Sc intelledib i-
lrumconfiderationem, P rad ic x quöque ( id e ft»adïuas)
funt.cres fpecies-^riuia eft, quafuicuram gefens , cuhdis
{efe erigit, èxó'fnac augetqueyirtutibus , nihil in vita ad-
mitrensquó non gaudeat, nihil faéiens pcénitendum.Se-
cundaeft, qusereipublic^cjUramfufcipiens^cundoruui
faluti fiiaeprouidenri* fo Ie^ a ,& iuftici* libra, & fo^jtu- i
dinis ftahiliratej&temperaQuKpatientia^medetur. T e r - j
tiaeft,, quaifarbiliafisrei officium medioCrjcomponens
difpofitione diftdbuit.Sunrbarum SC’alixfiibdiuifiones, !
quaj nunc perfequifuperledcndumeft. Hucüfquc Boe- j
thius. Nos,vero primaroipeciem p fadices pofiümus ap- j
peliaréfolitariam,fècun dam publicam, certiam familia* 1
rem* Adfplitariampradicam re^5icir,quod Iefiïs folita-
^iamvitam duxic in deièrtoquadraginca diebus , ,quod
exjjcinmonte orare,&eratpernodansinoratione.quod
eciamqurnveilent eum rap ere Sc facerè regem, -fugitt 8c
dimiftacurbayafcendic in,moncprnfolusorare, öcx aecera
i fi fingul^ris perfedio'fanditacis eius declaratur.
Adfamiliafemvero pradicamvpectiner, v.tillud:Fi/i, quid
fercaddiuinitacemjquædamad'hominemafl'urnptumjVt;
inedniulas qqrum pçpprietâces offendat. Nonnunquaip ; :
eciatjijfi mul; veru n q uecom mem otdt, vtvnitaterqaflerar|;(
AddiuiniratemréfèrcuVjVt etbiAniequam Abraamfieret, ego
_/«W.Adhumanitatempercinet,Yteft : Tradent eunigentibus
ad crucifigendum.'Vtmnquecommemos&tm^i ibhVfrbum
capo fÆutn eft. Vridc iequitur, Plenum gratu & veritatis.
:Nonnqnquam ad humaniratem yidennird id a , qu;a: ad
'deicatemiuncfpedaliprTeferenda,vt'eft;Fi/i(tó/jowi>»M^«i-
eïHncoelo. ^urfurn,diuinicarinonnun'quam-videnturaf-'.
fcripta,quç fpeeialiter referuntur ad carnem,vc cfttSienim
cognouijßnc,nunquam dominum gloria crucifixijfent.ltc m quae-
dam (eciindumaniroamGfitiftiiqUîedamiëcundum cor-.; j
pusinceUigupçur.Ad aifimaifi lpedanC|Vcifta : CiliUsmeus
eflyVtfaciam voluntatempatris. spiritus domtni fttper-me, propter
quott vnxii we.-Spiricuafis en im, n on corporalis fäir.vnd‘.c>i: j
iila.Decorpordàccipieadafunr,v;c.hÿc:Em^/»axfoow/t«Miô
. :..,cT. . . ., . . „ , ,, . ... ... ficiftiriabisfic^ & ego dolètttes quarebamus te.&defj
cor4e terra,.Sï exaltatusfuero a terra. Tidmtntdómtnum meum-> } cendït cum efiHa^reth-,& eratfubditusïüts. Et quod dimiflis
&nefciovbipofuerunteunith em iu x c a illird l^ u l^ Jpi~ \ curbisi difterie difcipulisparabolas, acqueeosmodoinritusvefterx&
anmai& corpusfine quereht in aducrumdomimjer- j cpèpac,modc^laudaf,'& de criice difcipulo matrem com-
ttef«r,inhumanicaceChriftianimaöc ,|piiitusatcendenda, mendat. Sic*&fimilia, Publica vero pradick notaturin
funti Vnde illuftiilipfi$us'eftM.4goma.;EcilliKl.-.^/m.'ii-g/ff- parabolis,vc 1 bi.Homoeratpmrf.tmli.is^quiplantauitvineam,
dempromptuseft,;caro autem infirma. Vo x aucemanim^eft. &fepemcirwndeditet.Sie & ibk'jQuinonintratper oftium ino-
ib i: rr^/èaM wp w/^v. V o x v eio fpiricus ibi .-'. Sx nonpotift uileouium,fedafcenditaliundeMeftireft&latro.Simi\iiéiiu a.-
cahxtrahfirenifi bibam ilium,fiat voluntas tua. Icem con iun-; lijs... In parabolisenimbiparticaeftintelligentia. In eis
dimfiepfiigmficacur GhnItusinvnaperIbnacumfuis/.&jnamqueincelligipportecprincipaliterillajquKpetfimili-1
tunequid ^pici,quidcorpoiicpnueniac ,..prudens iedpr^ tucfinem.accipiuntur: quo4fierinequic, n ifi& e ain telli-
intelligac. « -> . A . ^ ^ ^m u s , qujeexviverborum cpnfuetovfqfignificantur.
R e ftatn u n cd e difci^li n is philo.fpp h i £-di (lè re re. Ö.nV] E ih x cq u id em 'a d co mm uhe n ip radicam.p rpprié atti*
genes fuper Ganticum eaqticoxum ; Generales. inquir, ; nent ,yelutidifcretio;feminandi , ne,femen cadacfecus
difeiplin«tresfu.n.c>moralis,natucaUsjfnfp.eCbiua. Lpgi- ! v:iam,,6§ yolucrescadicomedantjllud. necadatinpetro*
cam,ideft,raLionalem,alij quarcam dixemnc,alij non.ied 1 fa, 6c ceftu folis arefcar, ne inter/pinas, 8c fulfoceturab il-
percocumcorpuscriumliipradidarume fiè i.nleccam,nee J lis.fedinterrainbonamficecideiic,dabicfrudum. S ic&
a b e is fèpararipqflè;Ha^^^^^ , Gi^cifumpfe- inc^ceEis.yél,j>abl'icapradicacönfiderandaeft,vbicunru
n raS alp mo 11 e >&ipfeSalomon4fphitufaln d p ;i Sa;l,p--j que“domihus communiter omnes inftruit demoribus.
eas libellise d id f i; in Prouerbijs moralem, inJEcclefiafte tqri«,ali$purgatiammi.. A d theorieamlane fpeótat Èu-
natuialem.in hoc.libello iufpediuam. Erin hoc videccn-1 angelium, per incelledibilem fpeciem qua: cheologiadi-
mihi logïca: mernin;lle,pef quam p;• opriecasvniu(c 11m 1 q i ; cicu%vbjppnqué dimnitaremfiueperverba,(eupermira-
/ennonisdiftingificur',v&^ 'cuiafnc^ieatjideftjvbirri & vbiC h riftum
nft puerosrquiaquiinhiserudicudnece/rarioratipnabiliT ve^umlJ.eumefieprpbat.Peiincelligibilemver^
terpereaquxdidicit,feipfumgub.e.cnat,&va|:ias^4tGendi,i fie ft np sEuangehcalediofhedricoS, vbi Ghtiftus verus
fpeciesindiuinis%loquijs cognofoic, tropos videlicet 6c 1 homo ellèpiobacur3&: vbi anima:docenruivfeip/asatccn-
c ";uraras locution.es. .H-asc triplex philqGjphiie forma, deie , & luamin corporibusanrmationem & in «term's
Matt. 13. i
loan. 19.
præfigna ta fuit in tribps patiiarc his : in Abraam mqralfe^
per obedientiam quam hab.Uit:ih Ifaacnaturalis,^dißfi-
do puteos & rima.odo.profunda cerumfin Ia.cot> infpediua,
yidendofcglamt;tefrisincælum.por/e4l;açi,,&,fngÇ"
lor u m vi as. vnde ê< I ftael n p îpina t,ûÿ eft.Htec O pge n es. ,
Boethius vero in comment,Q,a(dfabiumfuperPorphy|
confideiiationem. ; Ad phyfiologiam quiHem refpicit,
qu od i bid jcitqr: Î'J'I» intß'gitis quia omnequod in osintratM
xmtreni vadit, & inßcfjfinn emitt
, Ambrofiusfupç^Lucanf : T ria /unt q u * philofophi
mundiiftius pr*ce]lenp^fimaputauerunr,triplicei^f.efie
,/Lipiennam,quod aiitrationalis eft,autqatumlis,au;moriutn
, itadiffinitphilp.fQphiam&diuiditiPbilöfophiaeft j rali?,. H æ ètiia in veteri teftamento po/Tumus aduenere.
( ^ id enim ^al iud ngnifiçant tresilli puteif, quorum yrius
bufidam 6c in fubtili feientia verfatur, fed illius qu;*n u l
iiusindigenSjxYiuaxmeus&fplli'erum priraæuaratvpeft..
Eltautem intelligentis animiilluminacip , 6c. ad (eip/am
ret radio . P h il o 1 o p h i æ d u æ fut 11 (j > e c i e s , theorica & pra-
,dica,ideft/fpeculatma 6c ad i 11a. Theoriccs ( id eft, cpn-
templatiu* vel*ipeculatiuæ,> tre«fi’ e)çj,es font. ,vnadejn-
te lledibi lîbüs,alia de incelligibilibus.alia de naturalibus.
InteiieidibMdeft'j q uo d vn uni a tquiïi de m per fe inpro-
puafempei diumitateconfiftens | pullis vnquam iy/?fi|
eït viijônis i aliüs iuramentii tertius abundantiæ, nifi tri-
phcemiftaminpatmrchisfiliflèvirtutemîPuteusvjfio-
nis eft rati onab il is , eoquodratiovifum mentis acüir,&
anirni purgaepb tutum .Pu reusiuramentieftfapieotiana-
turalis,quæeaqp«nacurç/ùntiComprehendit&aftirmat
quafi iufandp,quum dominus natur* (ideft,Deus) quafi
teftis fideiadhibetur. Puteusabundanti* eft ethicus, eo
quqd:p£deotibusAlJopliyIis,quorutpfpede vitiacorpo-
ris figurantiir ,.viuæ yen* liquoJeind{|aqinuenit, Piirura
bustled ibla tanc^im, m e n te ^nre Uedu q ue çapitur. -Qu*-.. enim profiuunt boni morés ,6 cbo n ita s ipia. * popularis
rÇSau lpeculacioncm Dei atq;adanimi iucorporalitatem ; abondaialijs.-fibireftridior. Q u id etiarn treslibriSalo-
pércincc.Hane.parieni G.ræci çheologiam nomiuant. Se- j. monis,mfi trm*huiusiapienti% SalomónemdftenHi!nt
eu nda pars e ftiptelligibilis , quæ j n te llçd ib i îemi.n tplli- fui ilèjplé|tem ? D e ethicis i n Prpuerbijsjlcripfîc, de nacu-
gentiam c o m p r,e h e ndi t. H æ c per.tipe t ad om nçs an im a s j rairbus.in Eyrjlefiafte, yanitati enimereatura ni u n di fubiefta
rationales, quætaiffu corpotmn^çæleftium ôc terreftrium j ^ .d e mirabilibus Sc ratiqnabilibus in C%çtic ^,cantiçp-
ab intelledibilibus ad i ri çel 1 igilpâlia. degener^ueruqf > de ^ rdm,jeo quod quumanimæ noiti;* verbi c«leftisa)jior in-
beatiores{unt,quotiesieinceiledibilibusapplicanr.Ter- : funditur,Scrationi m ensianda conn editur, admiranda
tiafpecieseft^quæcit'eacorporumçognicipnem yerfatur, >my(leriàreuelantur. Eualigeliftis quoque quam putas
p h yfiologiadi^da,. MeritqinKlligi bilis media collocatuT, ^de.fuiftè fapicntiam..Qm quum varijs gene'ribus/àpiénti*
^ ; ' ■ ' A } ' ‘ ‘ ^ f i n e
Matt.if. '
Mar. 7,
Ambróf.
'pluralis