exprimuntur, cuiusa&iopalmx vel coruo aflimulatur,
quia Audio bonxadtionisvtpalmaviret: tribulatione^vt
cocu us fordet. Tertius ordo eft do<ftorum, qui per pcu-
losfiguratur, cuius opera columbis vel riuis comparan-
tur.quia fimpliciter viuunt 8c do&rina fluunr.
Quartus eft religioforunvqui pergenas demonftratur,
cuius aft us fu n c v t aromata.quia red oient vita & faraa.
Quintus ôrdo eft magiftrorum, qui per labia defigna-
tur,quijilijsvel mjrrhje.adxquatur, quia prominent,cordis
mundicia , 8c carnis mortificatione. Sextus ordoeft
militum Ecclefiam armis defetldentium,quipermanus
oftéditur,cuius opera auro 8<hyacintho aftignantur,quia
tempore pads puritajte,, tempore belli difcretionedeco-
ratur. Septimus ordo eft coniugatorum, qui per ventrem
intelligitur, qui ebori vellapphiro fimilis feribitur, quia
pudore Sc coelefti d efiderio infigni tur. Oftauus ordo eft
agricolar ü , qui per crura noratur, qui columnis vel marri
cqmparatur, quia reftitudine & Habilitate hominum
fulcicur. Nonu so rd o eft virginum, quiperipecicm , id
eft,pp!chritudinemexprimirur,qui Libano velCedro ad-
xquatur,quia & candore caftitatis, & odore aftionis ad-
ornatur. Decimus ordo eft continentium, vel orantium,
qui pergutturexprimitur, qui fqauitati aflimulatur, quia
roundavita, & fanftaoratio fuauitasDeo comprobatur.
Etneminem moueat.quod'idem fenfus feripeurx nunc
illis nunc alijs afcribicur, quia per hoc maxime vnitas Ec-
clefixco m mendatur ; cum nunc de ptælatis ad lubditos,
nunede lubditisadprxlatos,transfèrtur. Propcereano-
tandum, quod luperiusin laude Ecclefix in perlecutione
militanci, leptem ordineseleftorum per leptem membra
corporis fcribuntur. Huicvero Ecclefix in pace degenti,
decern ordines prcfcripti aflignantur ;,quia & ilia feprem
donis Spiritus lanfti armata pugnauiç contraperiecuto-
res j& ifta decern prxceptislegis armata, contra vitiapro
denario vit* dimicat. Poftquam fponfà filiabus Hierufa-
lem, qualitatem dileftiexpoluit, chorus filiarum Hieru-
falemrefpondit.
QFo abijtdilectiu tutu, 6 pulcbemma millierum. Similitu-
do eft a coniodalibus , qui lolïicitè dileftum cum
arnicaqiigrunt. Filias Hierulalem,funt Ecclefix vel ani-
mae imperfeftorum : Hierulalem vero Ecclefia perfeéfo-
rum. Ecclefix d iftxfunt mulieres, quia pariunc filios fpi-
ritualês. Pulchraeft, quae caret-labehxrefis, pulchrior,-
qux floret Audio bon* aftionis, pulcherrima, qux fulget
inftanria prædicationis. Dicunt ergo imperfefti ad per-
fe ftos, carnal es ad ipirituales, aftiui ad contemplatjuos,
fubditi ad prxlatos, indofti ad d o fto s: Qub abijt dileftus
tuus, ôpulcherrima mulierum. OEcclefia fpiritualium fide &
opere, quàm maxime Deo plàcens inter Ecclcfias, Ipiri-
cuales partus edentes, doce n o s, quo modo quxras quafi
abfentem, quern praedicasvbiq;prxfentem; 8cfieftprx-
iêns, qualirer fit yidendus : & fi abfens, qualiter fit inue-
niendus; &qu&remus eum tecum fide 8c deuotione. Aliud
eft abire,aHud déclin are: ille abit,qui in longinquum va- I
dit :ille déclinât,qui xftum deuitans, in proximum locu ,
in vmbram lecedit. Chriftus corporaliterabijt, cumvi-
dentibus difeipulis c cel os afeendit, fpiritualiter verbde-
clinauitjcum de lÿnagogain Ecclefiam per gratiam venit.
Hicvjdendus eft credendo, quxrendus o rando, inueni-
endus benè viuendo,cum feriptum fit; Ccelum & terram
egojmpleo. Quaeritur, quomodoi Deus!dicatur abire vel
adiré. Sciendum eft,quod très motus funt,vnuslocalis&
teriiporalis, qui propriè eft corporis, quod de loqp ad lo-
curaper tempus mouetur :altereft temporalis, & n o n lo-
calis, qui proprièeft (pirjtus, qui per tempus,non per Ipcû
mouetur, cogftando p a te n ta vel futura, Tertius eft nec
localis, nee temporalis, ledæternus, qui propriè eft D e i,
cum mouetur volendo ad id faciendum , quod xternali-
terftatuitfiendum.Dicitur ergo Deus abire, cum indignis
gratia fu b tra h itd ic itu r adiré,cum gratiam fuatp largitur
h is , quosdignosgratiafpafecerit. Etib in o n fitmutatio
loci veltemporis.Xtem quæritur cumDeus vbiq; fit totus,
quomodo dicatur effe totus alicubi: q uod enim eft totfi
alicubi, illius*pais nulla eftalibi t^Qmne quippe quod loco
continetur,tribusdimenfionibus,fcilicet longitudine,
latitudine, altifüdinc per fpacium diftendituj, & fex ciU
cumftatijs videlicet fupta,& infra,dextra&finiftra,ante&
retro circùm feribitur. Sed omois dimenfio &circumfcri-
ptio longe àDeoremquetur, qui fpirii9 eflè feribitur. Sciendum
veréi quod tribus modis elle dicitur. Qmnequip-
pe quod eft,aut eft in loco localiter,velin loco illocalicer
vel extra locum illqcalitcr. In loco localiter eft corpus, q,
locum fua mole occupât, & aliud eodem tempore ibi efle
non finit,vbi illud eft ; verbi gratia, vinum in vtre totu m
fpacium interius occupât, & acetum non poteft infiindi,
nifi vinum effundatur. In loco autem illocaliter eft anima
incorpore, qut^nlillumlocumlbi occupât; fed illud illocaliter
viuificat,& (enfificat,,& non eft opus vt recedat,
danslocum cibo vel potui vtintroeat. Extra locum veto
illocaliter eft Deus,in feipfo fimplici ter omnia loca conti-
nens xqualiter,&omnia tempora circumcludens prxftn-
tialiter. Igitur vbiq; eft totus, q u iAftfubftantia ,&ratio,
& caufa,To.cus,fpacium,& terminus omnium.Refpondet
fponfa filiabus Hieruialem , fcilicec ordoinEcclefiado-
centium ordini difeentium. , .*•
C A P . V I ,
D ileftus meus de fynagoga defeendit per gratiam in me
Ecclufiahi, bortumfuum, q ux fluentis Euangelijjrri-
gata proferp germina virtutum,&venit adaureolamaroma-
rtf.i.ad extum fpiritalium,vbi eft colle<ftio booorum ope-
rum, vtpafcatur ïn bonis, I ^ d e l e â e tu r de bonis operibus
in Ecclefijs, fide & o p e r® ^ life ris , vel in claufttisflorib9
virtutü odoriferis, &lïlt^müïgat.i. opera caftorum in vnj-
tate fidei congreget,&in virtutibus candidos angelis aflo-
ciet.In me ergo horto fuo non extra eft quærendus,&prç-
cipuèin aureolisaromatum, & in hortis.i.in clauftris ^ in
conuentu ipiritalium, quia ego dileclo mco, fu baud is ptspa*
ro locum in me manendi humilftate & c a f t i t a dileftus
meus præparat mibi apudfçloeum reçeptionis, quipafeitur
inter lilia.i. d e lc â a tu r in tra fanèta defidefia caftarû roen-
tium, ibi eft inueniendus. Eeçlefia eft hortus Chriftiàfi-
roili,qui3 fiçut hortus profert varios germipum flores ;ita
Ecclefia profert diuerfos virtutu lèâatores, In hunehor-
tum d ilcâu s defeendit, cum Chriftus in Ecçlefiâ fidelib9
per mifericordiam condefcendic,aut don» Spiritus fanjfti
largiendo, aut peceata rcmittendo, aut petita tribuftido.
Areola eft terra in h orto æquislateribus hincindecom-
pofita,folerti fpflàtorio creberrime reuerfata, (uperfluis
graminibus expurgata. Et intelligitur dauftralis vica con-
feflîone & poeniteatia à. vitijs purgata, regularibus difici-
plinis femini verbi Dei &yirtutib9adaptata;in qua crefcût
virtutu m aromata^quorum odore delcclatutChriftus.Eff
etiam areola fidclis animapoenitentia purgata,ftudio reli-
gionis plana ta ; de qua redolent bonorum operum aro-
mata,quibuspafeiturfponfus. SponfacumfiliabusHie-
rufàlem dile&um diu quæfîtum,in h orto aromata &hlia
colligentem reperit, quia EcclefiaÇhriftum cum magno
defiderio in feripturis quæfitum,in conuentu fpiritalium
ftudia caftorum approbantem inuenit,quam Tpfè haç laude
excepit.
I ) Vlebra eft arnica mca,fuauis & décora,ßwHierufalemjeni-
A bïlisvtcaftrorumactesotdmata.Acicseftxquiupcu.Acies
oculorutn eft pupilla oculi ; acies armorum eft acumé gla-
dij.-aciescaftrorumeftagmenmilitum. H o c eft, ô anjica
mea cupiens fcirefecreta mea; tu pulchraeswolümne&cde-
fiderio, quo me quæris ; & fuauis voce, qua alios ad q ux-
rendum mutuis collpcutipnjbus excitas: & decora, quia
bonorum operum exempla prxbes :ftcutHierufalemMeU,
p^mitiua Ecclefia exiftens fub Apoftolisin Hierufalem;
vel fient Ecclefia fecit,q u x nunc eft in coelefti Hiérufa-
Jern. Terribilü dxmonibus & hxreticis, vel falfis fratribus
conuerfa t ione & difpu tatione | vtcaßrorum actes ordinata,
contra hoftesarmorum inftrmäione.Ecclefiaeftdiftinda
tribus ordinibus,quod funt do (ft ores, continentes, con-
iugati.qui per Noe,Daniel & lo b funtprxfignati.Ex quibus
Noe arcam rexit in vndis, DanieJ contmens fuit
inaula regis, lob cura m rexit coniugjs; quietiaminEu-
angelio n o ta * tu r, vbi duo in agro , quod funt d o â o -
re s, duo in le lto , qupd funt continentes, duo in m oi
InÇ a n tisaC a n tic o rum , Cap. IV .
lëndinO, qupd funt coniugati ftribuntur. In his fingulis
fiint acies virtutum, armis inftrutftx, in caftris Domini
(cilicet in Ecclefijs,vel in clauftris, contraagmina vitiorü
ordinat.dum dotftores hæreticos, vel dæmones difputan-
do impugnant, continentes fbbrie viuentes, contra jm-
pudicos dimicanr : coniugati fide coniugali, & elcemofy-
nis, téla luxurix deüitant. q ux acies ficinftru<ftx funt ter-
ribilcs, quia vitx iuftorû videntur male viuencibus horri-
biles.Graues funt etiam cis ad videndum ,& horrent con-
filia eoruro ad audiendum. Si militudo eft à m ili ti bus,qu i
femperfunt in çaftris parati ad refiftendum h oftibus. Cadra
Romanorum terribiliaerant,quia totum mundum
premebant, fed fuauianon erant, quia veram pacem non
habebant. In Ecclefia autem nec terror fuauitatem, nec
fuauitas aufert terrorem, q u x in terra coeleftévitam agit,
8c barbaros diueriàrü nation um animosadfuum ritum,
vttrahat,fatagit. P e rh b c quoddicit iponfus ,pulcbraes
arnica mea, notatur quod regina, regio ornatu ad regem
venerit ; per hoc quod dicit, terribilisvt caftrorum acies ordi-
nata, intelligitur, quod armara multi tudine comitata ad-
uenerit. Quippe q u x cum Amana & Aquilone pugnam
inijt, adhuc contra guttas noeftiumpugnatura arma non
depofuir. Defignatur autem,quod Ecclefia,qux perfecu-
tores patientia deuicit,hxrefes fapientia fuperauit,ornatu
virtutuminpaceinduit.-fèdtamenarmisfpiritualibusiu-
giteriouigilat,quibus falfis fratrib us refiftat. Cum autem
fponlà inuenti dileiftipulcritudineminfatiabiJitcrintuc-
retur, 8c claritatem decoris cis ftupefa<fta miraretur : dicit
eifponfus.
A Verte oculos tuos a me, qu'ta ipfi me auolarefecerunt. Quafi
dicat: N o li me in tantûin turbaintueri,quiain aulâ
ibo, & ibi alpetftu meu m totum tibi fruendu prxbebo;fci-
licet cum Ecclefia tota intentione diledhim in feripturis
qu x rit, & eumpariterin creaturisinuenit eiusmiramlàh
j t
ÿbosfcriptur*e*ponendoç6mniinüanr.Grcges6aiam
! “ e Iauacr.o afçendentes, fiint fideles de baptifino venièn»
ces , qui aljos la(ftedoâ:rinxreficiunt ; vel bonis exemple
veftiunr.Tônïx verb oues funt illi, qui omniapro Qfirffto
rehquerunt. Quafi dehces.exierunr, qui in expbnendis
aCuun t , voiemçs lcire,qualiceringiôrià
pofiti fine i qui baptizati innocenter hîc, Vt ouès vixerint;
vel omnia pro C h ri ftp reliquerinr. Deiitès verbabfcon-
dunt,dum fenfuS ab h.ae cogirationè retrali unt, & h x ciii
hac vita inefrabilia elfe perpendunt.
Gênas quoq; cuaSauertedme, ^uxiamficutcortex mal*
punici. Genx malispunicis comparatx, furie lenten tix dé
martyribus rubedineplenæ, qu x diligenter iniieftigant :
qualiter fe martyres inilla vira habeanr. Has gênas âuer-
tunt,dum omnes fencenrixde talibus fiiccumBunc, qu iî
homini in hac vite incognolcibilia funthaȍdmhiai adil-
losdidlafunc , qui niniio defiderio ftacum beatx vitxiii-
quirunc, lèd immenfitate iilius preifi à conacu luo défi-
dune. *
Sed hxc anagogice ditfta, allegoricè etiam funçdicen-
da. Anagogice refpicitad vniuèrlam ^cclefiam ; allègori-
cè verè pertinet ad ordinesFcdcfix. Per càpillbs ergo, 8c
dentes,& genas;defignantur tresordinçs in Ecclefia, velue
très acies contra hoftes ordinatxi Per cap fis verb éc
oues, & mala punica, exprimurtcùr vircuteà ebru rh. Rex
i raque laudauic rcginam,laudàiiit & agmina eius, quia
Chriftus approbac virtutes Ecçlefix, & apptobat opera
membrorum eiusjdicens : Çapilti iui.ficut grex càpràrum, qui
afeenderunt de Galaatb. GapilIi Etcleiix funt coniugati, qui
ei per fidem adhxretir vt câpilli capitiiQuï grex caprarum
de Galaath afeendunt ; du tri per opera thilèricordix ad
Çhriftum cendunt; Galaath quippe dicitur acerbuS tefti-
monij.&fignificat Çhriftum,in quem tefteseiüs vel martyres
coaceruantun De hdc monte câprx apparent,du m
fideles Chnfti exemplo alpera mundi lubeuti t, pçr qux vt
pientiamvin generibus & fpeciebusrerum ftupefa<ftami- caprx ad alca ccélprumfçandunt; bentestuificutgregeiouïu.
ratur, & hanc perfe«fte magno defiderio cognofcere co- 1 qua afeenderunt de lauocro. Dentcs Ecclefiæ funt doâores
natur,fedeiàiamv.Aueneoculostuosàme,hoceft,intelligen- quixibumfacræfcripturxconrerunt,&incorpusÈccIe-
tiam&intentionem oculos cordis,auerte â mea diuinica- fi^mictunt. Hifunrficutgregespuium ;; quia innocenter
te : quia tpfimeauolarefecerunt, hoc eft,ipfi oculi çotdis tui viuunt*& proximosJaifté dodririx riricriunc,5c eos Bonis
vident in quantum omnem humanum &angelicutn in- exempfis véftiurir. Qiçx oiies alceriderunt de laüaerb, vt
telledum cxcedam. Quafi dicat: Sufficiac tibi quod me tondeantur : ita ifti de baptifmate lotid peccatis aîcèn-
experre vides in lcriptura, & in vifibili creatuta. Et ne Iduntad virtures,&relinquuntterréna, vtnudiChtilium
quxras me ex toto in hac vite videre ,quod nonpqteris fequantiir. Ét hx omnes oues üimgemellisfcetibus, quia do-
præ tua fragilitate : nec quxras hoc coofequi in via, quod dores pleni funt operibus geminx caritatis. Etfterilisnon
tibi dabitur in pacria. Poftea me totum videbis, cum ad eft in eis ouibus, quia nullus eft in dodoribus vacuus in
me in aula perueneris. Similitudo eft ab aquila, q ux in alto
vix videtut, fed aldus volans non videtur : ita Deus
cumaliquantulumin contemplations cernitur, fubito ex
oculis cordis eripitur,& omnem intelledum longe tranf-
cendere perpenditur. Oculos cordis in Deum figit, qui
Trinitatem in perlonis, &vnitatejnatq-, xqualitatemin
eftèntia Deitatis perfedè cognofcere quxrit : lèd iple ab
oculis cernéntis euola t, dumfibiincompreneiifibilecer-
nit,quod videre defiderat. Oculos ergo ab eo auertit, 8c
ad creaturam hos fled it, dum hune in operibus creatis
contemplari làtegit, quem in ellenda fua videre non po-
tuit. Non folum oculos tuos non verte à m e , lcd etiam
capillos à me cohibe.
Capilli funt lubtiles cogitationes, quæalcendunt multipliées
, ficut grex caprarum afcendic ad rupçs, & hoc de
Galaath, id eft , de C nrifto, qui eftaceruus teftimonij vel
fortitudo martyrum. Cogitent enim de Chrifto, quomodo
de mafia peccatrice abfquepeccatopotuetitconeipi,
quomodo abfq; vito de fola virgine nafci,quomodo im-
paflibilis pati, & im mortalispotucrit mon. Et indeafeen -
dunt cogitationes ad Deitatem, cum cogitant,quomodo
boois operibus. Sicut cortex malt punici gêna tuai GenxEc-
clelix'funtcontinentes, peccarcerubefeerites; qüîélunt
jtcùtcortex malipunici, nimium rubicuiidi : quid non folum
de proprijs, lèd eciàm cafti erubefeunt de peècatis âlienis.
Itaappâirés éxferiüsporam hominibus abfq; oculis tuis,
id cft,ab£qué çarirate,quælatet coram me interius. Poftquam
rex acies armâtes laudauic,in laudem reginxproru-
pitjdicens
Ç ÈXagintafunt regina,ér oftogintd concubins, & adolefcentula-
\J r um non eft numerus, vna eft columbamea ,perfefta mea, vnà
eft matrifua, tleftagenitrtcifua. Salomon rex lapientiffîmus
& ditillîmus, erac amator mulièrum feruéotilfimuf ,Hic
habuit 3oo-reginas,&: joQ.concùbinas,inter q'uasreginas,
vc credïtùr,erant bo- nobiliores,& alijs dignioreS ,quaS ad
comparationé aliarû, lolas vocat reginas ^uàs 8c fixe
fterij gratiaintroducit. Et iterum inter coneubinas,ot$o-
jinta alijs digniores genere & gratia ,• qüas folds hfc fi^ni-
icationis gracia ponit. Porrô ititer reginas éràt vha alijs
prxftantior, &generofitate 8cdigditatë,quxreginaregi-
, 0 . v .narumdicebatur,quxfiliaPharaon‘ishoh‘incôngruefiiif
i Chriftus fitimagoDei inuifibilis,patri xqualis,quomodo fe putatUr, quairi hîc etiam ad liferam laùdhre Crèditùr:
fiç D e ilà p ie n tia ,& D e iv ir tu s , 8C quomodp omnia per Hanc coronatam procedcntcm reginx,&côncufiinæ, 8c
ipfum fa à a fu n t ,& quomodo omnia verbovirtutisfux , filixlaudauerunc,dicences : Quàeft ijtdquâpiogrediturqüdfi !
I conti neat; has cogitationes quafi capillos conftringe, 8c 1 aurora confurg m ,pulehra vtLuna, eleftavtSol, terribihsvtta-
altiora t e , ne quæfieris, qui hoc ad plénum cognofcere fifotumactes ordinata.Pct hoc intelligitur cum'rhultitudiné
! nonpoteris. ^ |arn^atorumproc'effilïè.lègutftürenim cumdureîsfeirtis,
Dentes etiam tuos à me abfcoride, qui funt fieutgreges ' regem 8c reginam lèmper pïxceffiftè j8c fùperius feribun^
I ouium, qui afeendunt de lauacro. Dentes fuotacutilènfus, qui tu r t x. fortes armati leôtum Salomon fs Cuftodiffè. '
. . . ” " ’ ’ . " Hrsf '