: Quod
quibusalicur&creacur caro St fanguis, in quolibet ho- condeletftaremurculpx, & ica culpa vjgente Sc obftante*
minenatura^liter, ConfecrctureriamiriDominicohomi- nulius diuinx.relihquereruf locus gratia?. , Cum igitur
nefpiritualiter: non folrimpropter commodiorem ap*i- culpa morsfitanivnx, interim punieuda erat perjCmpo-
tudiaetn Sacramentahs perception!*, fed & vt adruuetur ralis mortis raoleftiam, & fie fenanda per gratiam ; vt
fidesaliquaeuidenria flfcnilitudmisc quiaiipanisincar- interim in regno mortis araaritudo pa flionum&labo-
nem, & vinum in (anguinem cuiuslibet cransformatur rum, peccata excoquenspurgarct, &'it>agratia ^ocleftis
nacuraliteri-quantb magis fiDcus voluerit,incarnem Sc i viftutumgermina^quoliberiuseo vberiusinlerens, nos
(anguinem fuum transferrin omnipotentialiter? Sed & j vittestemsrefoimarec. Propter peccatorum igitur ex-
alijsfpeciebusnoporuitaprius fignificari in nobis vnitas co6honem & purgationemnon eiat interim mors tem-
fus incorpOrationisrqudmeisquxincommunibuscibis j poralis aufcrenda,ledxterna: neautitnmundi&impu-
& potibusfamiliavius & verius folent incorporari nobis, j ri requiem obrineremusilTiciram, aut imbelles 8c imme-
Irem ipfius Ecclefiaftici corporis vnitas ad inuieem aptius riti, iu(litix reciperemus mercedem nobis indebitam.
figbatur: quiaficut panis exmulcisgranis, Sc vinum Nonenimelletdiuinsdifcrerionisxquitaticondignum,
exnnilrisarinis,ficEcclcfia,exvarijs perfonis colligicur. vt velfociata (ibi peruerforum immuqditia fuam fufea-
Item quia panis & vinum proprie propriuscibus & p o - retpuricatem: velimmeritorum ignauiam remunersns
cus eft, non beftiarum, fed hominum | ideo Chriftus nullo magis merirohomini qudmjapidi rantx fuse m0-
vtriufque eft vfus myfterio | vt fingularis & propria ho- rislargiretur dignitatem. Ne iraqne peccari obftin.tijo-
minum crederecurrefedfcio: cui etiam poftmodum per i neincurabiles heremus, magna In a Gratia mortem wan
Apoftolos aquam admifeeri voluit, qui communis potus
eft beftiarum Sc hominunr, vr ad vnitatem tanti myfterij
pertinerefignaret, nonfolumiuftorum, fe d& peccato-
rum (i posmeere vellent, conforcium: vt quod (uumerat,
'ipfe per fe in exordio Sacramenti priqs exequererur, Sc
nos quod noftri erat myfterij poftmodum adderemus.
* Idemautemcibus mortalitatisvideri voluit exteriusin
Sacramento,cumintrinfecusvere vita xterna fit, noftro
contemperauit myfterio : vcquiaeodemfuoSacramento
interiusrenefuamurad vitam »nectamenexteriusim-
mutamur ad immortalitatis gloriam ; ica in fuoSacramento
nihil exreriusimmutaretur,ficut&in nobis nihil
exterius innouaretur; cum ramen-interius idem hoc in
nobis inueniremus,quod de ipfo crederemus, quia vitam
de vita reciperemus. Quia igitur nos necdu apparemus
quod fumus,ideoChriftus noluit apparere quod eft,vc fit
defiderabilior: qui tunc quidc apparebit quod eft,quan-
do nosapparebimusquod fumus, vtfitgloriqfior. Vnde
Beat us loannesin Epiftola (ua: Ftlij Dei fumus: & nondum
app.vet quiderimus. Ec Paulas; Cum autem apparuent Chri-
Jius vita nojlra, tunc & nos cum ipfo apparebimus in gloria. Sicut
ergo in Emaus peregrinis a fide, peregrinus apparuit in
(pecie: fic nobis peregrinis in mundi exilio peregrina&
excranea fibi fpecie ap pare t in Sacramento: vc quia quod
de nobis exterius apparec, mortaleeft, mortalicatiscibus
pfe exterius vidcacur, cum pamen per ipfum quiimmor-
taiiraciseftalimonia,intusvere&inuifibilicermors£ter-
na ianetur.
C A P V T V I ;
QVxritnr etiam quandoquidem tantum Sacramen^
1 "
Genef ;
abftulit temporalem, nein sternum moreremur;vitam
stern am diftulit, vt maigri etiam merito, maiorique
fructu reciperemus : quia pro certo nifi ira effet, ad fidém
Chriftiomnes conuolareur, tantuinmodo propter prs-
fentisvitx xternitatem ; & ita dum tantfe fecuritatis tor-
porenon exercerentur ad bonum, futur«* gioriæ Chti-
Iti maiusamitterent lucrum. Vndeeriam Dens A d s mi-
fericorditer prohibuit lignum v it s , dicens : Videtene
.forcefumatde'ligno v it s . Qriia fi file qui in anima pe-
rierar per lignum inobedienris, viuerecetiam in carne
sternaliter per concellum lignum v it s , ex toto perifler:
dum carne sternaliter viuens, Sc, in anima peccando
sternaliter moriens;, incurabilis effet vt dsmones, vel
etiam poll hanc vitam cum carne vitfturus sternaliter
vt mall homines. Mali enirn etiam in corpore vitam
sternam habebunt : quamtamen magis mortem dixe-
rim, quia Deo qui vere vitaeft, non pTacebunt:& ideo
finediuina gratia mifexa eis erit s ternitas, quia sterna
miferia.
C A P V T V I I .
QVsrituriterum, quare sternitas foelicitaris vel poe-
nsretribuatur temporalibus m entis, reams vel iu- |
ftitis. Ad quod relpondendum eft, quia Deusnon tem-
pbralemaâionem, fed perperuam boni vel mali reuui-
neratvel damn at voluntacem ;q u s ( i insternum viueier,
in sternum in fuo propoheo permaneiec, ideoque iuftè
sternitatera retributionisscernicati voluntatis appendit.
Vnde ctiâcum,vt ait A poftolus,P<jJ?;o«fr buius temporis non Rom. 8.
fint condigm ad futur am gloriam, qua reuelabitur in nobis, quia
(rab initio mundi. vfque ad fineranon modo quis pro
Deolaboraret,6, fed&pacerccur,cum v itae ft, cùm Chriftus dicat : Q u i manducat nontamen .effet conporeCbri
meam carnem Sc bibit meum (anguinem, habet vitam j dignum,^t hoctempotalicommercio sternitatem mer-
ftinon sternam : quare non ftatimetiam in corpore per vim ran- carecui : ne ramen malis diutius liceret peccare ad maip-
mct- ti Sacramenti viuimus sternaliter, cùm ipfe non in fu- rem fui poenam, ne etiam bonos in mun*di exilio tsderec
H H p l tiirodixerit, habebitvitam sternam, fed habet prsfen- viuere, fi nimia foret eis dilatio ad patriam ; breuiau
joamus tialiter. Sed feiendum quia ficut A d s diiäum eft : ^«4- j Deus humans v its dies propter eleólos, neprauorui..
Wrnali- cumque die vetitum comederis, morte morieris, & tarnen | afflicHone, vel nimiofuo labore dcficerent. Sed & neij
terciirn eademdienon in eorpoie, fed in anima mortuus eft; | minutio temporalis laborisaliquod srern> p isnm vide-
>p um g fic Chriftus dicic :Qtù manducat meant carnem, & bibit meum I returdifpendium, iplius prscurlbris (ui v itam, quo nemo'} Mstth- u
fanguinem, habet vitamaternam, non quod incorpore fta- I maior ipfo cede furrextt, triginca duorum &femi;
Gtnef.u j tim sternaliter viuat, fed vtaniroamqusprius in Adam rum efle voluit, fui etiam ip fius, quifuperomneseft, eor
D morruafuitquàmcorpus,pervniratem,tanti Sacramen- 1 r _
tirefufeitatam aftruat: v tfcilice treäo ordine, ipfe q u s
peccando à Deo ('quivira scernaeft-) diuife, prius fuit
mortua, per communionem tanti Sacramenti, herum
coniu n ä a Deo & v ni ta, ccedatur & fit fieut prius rediuidem
numero confummauit: vc quia Deus non curat ex
quanto tempore, fed ex quanto corde fibi (eruiatur,
perfetftionem meririnon temponaferiberet, fed virtu-
ti.Ecceenim intantilio tempore plenam obedientiam
Deo patriferuauit, quod nullus ab origine mundi feua.
Quiaenim peccando Adam à D eo diuifus eft, ideo cere potuic. Etquisdiutius eo vixifler, if temporis diu-
Deus poftmodum in morte corporal;, diuiduum cum turnitatcm,&non virtutem mèritorum perfedioni fu f
fecit ! leipfip: vt in corporis & anims ditiifione cognofee- ficere vidiiTet? Sed Sc quomodo Ioanne nciho maipr
rer, quia ipfe eiusanima, D eo qui vera eft vita, non adhs- furrexiffee, cùm Abraham Ifeac & Iacob Sc csteros
fiflet^ Q u ia igitur mors exterior, morris intrinfecs tam qudmpluresin obfeqnjjsdiuinis diutius laboraffè con-
I erat figura quàm poena, ideoque hinccerrendo,hinc mo- ftet? Sed euidens eft pro cerco, qaaHetfiplures to labo*
. nendoeracqusdamipfius cu ips medicina. Si Deus prius rauerunc diutius, nemo feruencius & purius quitem-
abftuliffèr poenam medicinalem, quàm culpam morri- j pore iuuentutis fu s inuentus eft in tenratione fidclis
I feram, i^curabiles nos redderet ; quia ablata poena magis Sc fottis , quo, caro (piritui Temper magis eft rebellis, !
------ ------- - -— ; , _____ ______________ _________ „________ I « • ..................... âdeb I
■ iangui-
jni pet
«coniei
leutuc.
Vd c i d e nd us e r i a i n Hevodcm mcrcparc non uicmcKt
in c a rca e y quia h jp * vxoiem lilani praefum-
piiflct colierfi*
C A P V T V I I I .
Væriturquoquequare panis in carnem, vinum in
iX an guin em pc r fe cO n fec ren tu c , Scilludperfe caro,
&dhTd per fe languis dicarur: cumin carne torus C hriftus
&in(anguinetoms Chnftns(umiciedarur, ncc ra-
men diuifim duo C h r if ti, fed in vtroque vnus folus
Chriftus.' Ad quod refpondetur, quiaiftemos.iriolemt
in Ecclelia ab ipfo Chrifto, qui corpus fuum&fan-
uuincm diùifim confecrauir & dedir : non ad diulv
L n cm fn b fta n tixM vr iili duos Chriftos acciperenr.
cùm in vtroque vnumChriftum aeceperint : fed ad ducrecioncm
figura:: vt panis dum dentibus teneur, carnem
Chrifti m paffione attriram , * dum vinum in ora
fidelium funditur, fanguinem de latere Chrifti fufumft-
onarcr. Sed ncc ideo corpus & fanguis per (e dicltur,
quaficorpusexanime,ôrfanguiseffuiùs dr diiiifusa corpore
credi debear, cùm vrrumque vnus fit Chriftus im-
mortalis, indiuifus: fedmemoriâpaflioniscius itadici-
tur,quiainipfb Sacramento mortem Dominiannun-
ciare ffebemus. Vnde etiam aqua in Sacramento admi-
feetur, non lolum vt capitifiioChrifto, pppulum Ec-
clefiafticum vniri fignificec ; fed etiam vt aquam q u s de
latere Chrifti cum fenguine fluxit, reprsfentet. Dicun-
tur autem duo diuerfeSacramenfa panis Sc vinum, quan-
tumad diuerfes fuas fpecies.-cùrà tame« fintvnum,quantum
ad vnaeandeu’ q-,fuam fignificationem. Vnde Au-
guftinus facrificumi Ecclefisdicit düobus confici, duo-
bnsque conftare : vno fcilicet Sacramento, quia panis
& vinum idem fign ificant:&vnare Sacramenti, quia
corpus &fenguis vnus eft Chriftus. Alioquin non duo-
bus, fed quatuor conftaret Ecclefis fecriftcium, effènt-
que ficut duo Sacramenta panis & vinum, fie d u s difere-
tsresSacramenri, corpus Sc fanguis, quod eft impoffi-
bile, cum Chrifti corpus non fit exangue Sc mortuum.
Ideo etiam corpus & fenguis diuifim in Sacramento vi-
dentur:vt qtija Chriftus pro nobis mortuus e ft, nos qui
corpore Sc anima perieramus, corpus per corpus, & ani-
mam per animam redimens, corpus Sc animam fuam pro
noftra redemptiohe in morte diuife fuiffe fignetur : dum
corpus eiuVin fepulchro iacuit, anima verb ad liberandas
iànéforum animas ad inferpa defeendir. Cùm igitur in
tali myfterio corpuS’per corpus, anima autem Chrifti fi-
gnificandaelfeperaliquam vifibilem fpeciem ; nihil in-
ueptum eft in ereàturis, per quod vicinius Sc aptius re-
prsfentaretur, quàm per (anguinem, qui eft fedes ani*
ms. In quo etiam vt fignetur animas noftras& corpora,
anims Chrifti Stcorpori vniri & conforma« debere, fi-
mnl corpus & fanguis lumicur a fidelibus; vt fumpro corpore
& anima Chrifti toto Chrifto torus homo, in anima
& corpore viuificerur ; dum ipfe caro C hrifti, vt ^itftum
eft,nonéxanguis& mortua, ledvitia Sc viuificatrix cre-
ditur. * Vnde, vt ait Atiguftinus, nec caro fine fenguine,
neefengujs line carne nue cQmmunicarur. Item t
Gelafius Maiorico Sc Ioanni Epifcopis : Comperimus
qubd quidam fumptatantum corporis facri portione a
fecricnuorisabftineant-: quiproculdubioaut integra
Sacrame'ntaaccipiant, aut abintegris arceantur.quia
diuifio vniuseiufdeitique myfterij, fine grandi facrilegio
non poteftprotienire.
* Annoiarunt quidam hunc locum citatum ab AlgeroHonejfe upud
S, Augufiinum,Jedhaberi in Pafcbafio libr. de corpore Domini cap■ 19.
ybi PaJchaJium nonloqui de jfceciebusjacramenti, fed, de re contenta,
docereq, nonpojfe fum 't carnem Chrijli exanguem, neque fanguinemfi-
ncjuo corpore, & ilium non itire ac merito communicate, qui fentit
umm accipifine altero. <S)uoJenfu dixit idem Pafchafius cap. 17. Non
retie caro Chrijli fine diuinitateJumitur, nec diuinitas fine carne pra-
fi.qtur. , Hccille. ,ldbrtuiter eferunt Theologijubfteciepaniscontimri
• Chrijli ex v j Sac»a>
______________________ 4-19
■ [ S. Gelafius vel defol'ufacerdotibtu celebrantibus loquitur, quibus
non licet dimidiate facrifilium, vel alteram tantumjpeciem'in Miffa
fumere, velinuehitnr in quàjdàm Màni haos, qui occulte eo tempore
ferpebant in vrbe, qui her et ica quadamJuperfiitione, quod vel vinum
malum exifiimarent, vel quod Chrijlumjanguine caruijfeputarent, à
communionecalicu abjtinebant.vtS Letuermone 4. de Quadrige jim a
refert.quos ipje S. Leo to inlicio deprehenaebdt, f i ab haujtu Jacri fan-
guintsabhorrebdnt Nonreprehendit S. Gelafius moremeorumquiiu-
Jl 'ts &pijs caufisfub fpecie tantum panis Eucharifliam communicant,
fèdeos qui ex M.a>ii- h&afuperjtttione(anguinem refpuebant. Vide Ba-
ronumtom. 6 annalium,anno Chrijli 496. cap. 10. Jeq f Btllarmi-
numlib. 4. de Eucharijtiacap 26. adu.
C A P V T IX .
SVsriturautem quarè in cândido paiie confecrerur
•^agis corpus Chrifti, quàm innigro, velcuiufcum-
que coloris ; cùm fanguis corifecretui in vino a lb b , ru-
b ro ,v e l cuiufcumque coloris. Pane quidem uiiufeum-
queànnons fiue coloris non prohibettir fieri corpus
Chrifti, fi necëftîtasfuërir: fed dececreuer^ eum cândi-
diffimumeffe Sc mundiffîmum fi facilitas non dehient,
quirransfërridebetin fplendidiffïmum & corpus imma-
culati Agni. Sicut enim mucor& vetuftasin tali Sàcra-
mentoprohibentur, ne irrogent fumentibus feftid.um:
fie in ep nihil debet elfe, quod fumëndi minuac defide-
rium.
C A P V T X.
JL T Temq us r itu r , quare in azymo pane confecretiir caro Chrifti m agis, quàm in fennentato, vel fscato : cum j SIS
s is confepus
fenguis confecrerur in vino feu defÎEcatq&puro,feu cum j
fs c e , vemuftode racemis ftatim expreffo. Qiiaieigitur | j},
fsxvelfermentum inpanerefutatur : cum recipiaiunn i azyl
vino quo idem Sacramentum conficitur } vt etgo (upra ’ 9U-[__
ditftumeft,panis 8c vinum vnum Sacramentum e lt , quia • mcBtato*
in vtroque vnus Chriftus eftj Vtrum ergo ex azymo. an q
exfermentatopane corpus Chrifti confici dëbeat inter
Latinos& Grscos magna concertâtio eft: in tantum vt
illiiftosAzymiias,iftiillosFcrmentarios quaficuiiislibet j
hsrefis notent vocabulo .-cùm tamen, yt multis bonis ca-
tholicisvidetur, non fit contra fidem Chriftianamfeu
azymumfeufermentatüfacrificemr : tumquia vccumq;
panis eft , ôc fiqur vtrumque viram tranfitoriam, fic corpus
Ch r i-.
ili in pane
azymo,
qu. mferi
Chriftidatsternam ; tum,quia etiam quamuis Chii-
ftusde azymo pane corpus fuum fecerit, ( forfitan nort
quiares q u s fiebachoc exigebat, (ed quiacoenain qua
hoc faétum eft, panem alium non exhibebar) panera ca-
menfermentatum non prohibuit. Quamuis enim in ve-
terilegepræceptü fitazymum panem in Pafcha comedi,
vt per-eum figurarerurChriftusIyncërus&mundus fore,
& nos etiam quia manducaturi cramus corpus eius, fimi-
Uter monerennupuigariab omnifermento malitiç 8c ne-
quitiæ, figura tamen tali in pane illo non indigemus, de
qub carnem Chrifti conficimus : quia qui de figura veteri
ad veritâtem tranfiuimus , azymam ôc puram.carnem
Chrifti in quocumq} pane confecrat-o funumus. Aftruunc
etiam, quia ficut ad inuocationem diuini nom mis, qus
in nullo Sacramento adnullari cteditur, fed folapei Dei
gratiam omniain omnibus operatut,non ob(unt vel pro-
funtSacerdotum meri.ta, quo magisvel minus fiant Ec-,
vçlefiaftica Sacramenta; fic nec c o lo r , neelpecies aliqua
panis 8c vini obçft vel prodeft, qub minus vel magis corpus
Chrifti fiat, dum tantummodo fit-panis & vinum,
quorumfubftantia,vt Chriftus ptxcipic, in lubftantiam
corporis Chrifti & fenguinis tranfear.
Dicunt tamen Græci Latinosiniuftè azyma immolate
: cùm azyma veteris teftàmenti fic,& Chriftus omni ve-
ciiftate ablata, vtpotèpiælente veriratefelutihumanæfu-
perflua, non in azymo, fed/ermentato nouum teftamen-
cum inftituerir. Contendunt enim quia nouüteftamen-
tum non perfedtè infticuilTet : nifi omnino Vêtus ram in
r I cut ergo Latinoruin fecrificia: quia ineis ipfos Iudaizate Viue Deuarmtnum libr. 4. de Etichartfita cap. 26. & apparatum Ja- | o , , x r
»Pojfeuin
fanguinem per concomitantiam, & ,1 a2ymis,quàmin esteris fuis ritibus,deftituiffct. Deteftan-
X tnmttanua . r ergo L«t inor u in facri fi çia i
répétant, immolando azyma.
O o 4
ii n i
llr
« i f i