
I 7 0 Cap. XVI. neue Inventìones,
J í r a f f í e , a l l c r t c t ) S ) ÍUÍ ) lWe r á e , v e h e m e n t e , c o n t i n u i r ( i ( ^ e u n í ) e g a l e
®ett)egun9fiima(0eí,unbbicSBaffcrouébenen Steffen
tt)ieauí;wmHorizontan, iní)ie?)6í)e, ößer^erge
uttbSDálererswingcnían.
j ab f o n k t l i i í a k e
f o n n e n b a b u r i ^ aDe ^ t n b e r n f l f l e n i n ö e n e n 9 5 e r g t t ) e r c f e n , welí^e ení ^
w e i t e r w n SDíangel b e r c ö e m t ober c o m I16er f lup b e r u n t e r n Skal ier
e n t l i e ß e n / oi)ne b t e f o n f i l a n g w e l l i g e u n b fPf iSar e
o u f eine f e ß r ß e q e eme u n b nD^nieer06rte2®eifeODn@runbo« é g e í i O : =
b e n , uní) mi twi l l i t e a í l e r roi c ^ t igf t c a jor t ^ e i l e , meiere m a n 6té^er»ev3e61i$gc|ìt(^t,
c f l o n g e t , nnb fomopi h a ) SBerjiiBercfé- a l é auc^ alien anbc r n mechani f ( |en Operationen,
ä. £ • . 6e5 e v b t t u n n g i e r g e f tunöen,@c [ ) ( e i ißen,2uf t - ober
© n u m e n , Snicfcn, banale, (See«J^ófen, uní)alíeríep28affer'P3auen,
6 í e € n b » 3 ( B f í $ t imb t e r intendivení )eSi íu|en »icl fK^erer u n í e^eitbev, aíé mi t
J e n e n a n k r n t|t-.ü61i$eu m e c h a n ¡ f $ e nMa c h i n e n u n í Äiinften
c i t í $ t e t roerSen. Men^oíentaícn iinD@íaatcn
w e l c h e n bamitgebieneí,
a u f fel)r Bi l l ige C o n d i t i o n e s i n g c 6 f i í ; r e n b e r S u b m i í í í o n bargeDoííjen
S o í ) a n n S a r D 6 g 5 r f i c f m a n n uni)""" Sol)antiS>einric^3Beßeni,
Ingenieur,
unö bcp oon ©rof i -^r t f i i : j Ingenieur , t iib &c|) @i'.J^od)fí.£)urdjí &em ö t t t
iiieiuin!)E^ut=5I.Sutc()l.}uí8raunfcf;.&me6.í)a= SímSgmffcn Su ^c|Ten.enffeI Arüllerie 6eíi(ill(á
ti6M.Art¡iI.6e|iíillta,Major,suj^aiíui-groo^titjajft. Major, ¡u Eaffel rooñnfinlft
Anno MDCCXX.
a í l c i t i c ic& roiami(6 rocitec 5ier6et) iiic^t oufao(ten,foHÍiern m i r nocí mc(6eit,6ag mí i n oBite
fltcffe SKii^c eiiKii siemlicfeen S J Íutncruni , jo cinc g a n g c e omp a g i i i c auffucí;en f ó n t e , bic entwc»
í e r it>vc n e u e n uní) nüe l i c í e n 3 n t ) c n t a 6 c t SSSctí m ñ n b l i c í unt) fcí)tifft(ic^ a n t r a g e n oíec nocf)
6íirii6ec k g r i f f c n f¡ní>,i)a8SSíi(6inenf9Scfcn j u »crbcffet'n,uníi f a n ic6 micfe ó f f t e rS nic&t gcnu«»
f a m oerrounDcni, 6a§í)et3nDentton«.©ci|{fo scnjíiltia itócmU acrafc^ct, fo gor , 6ag ©c^ufícr
© i t n e i ö c r , © d e b i t e u n í UngcleDtte, j a ó f f tcf á f oWc Ceutc, t i c c6cn fo nicit in SeraSecDanic et'>
f a ö v e n , ató6ccí)un6im©c5u{).fli(fen, fícjaufíaáanocntiKnlcgen, tf;ciKfic&ba6ui'cft
6efaní>t un» betti^nit 5U m a c dm, t&ciIái5rS5fo6tífltiucc55ii8ewimicn, cíec, (mclcbeí
Èie inciffcii í ioj fcn, ) gto§ un!) teic^ j u roeröcn.
D í o # mc^f abív machet tnic eá rouníicntó, »cim ic^ fcf^c, ia^foviete, ¡»icfícjgen'áí
i n í t , bíig fíe í iefeá unö jene« roaí;r^afftii? bcfágeii, in fo tangen3í iH'cn un6 3ci t ÍiicOtí j u
S t a n í e Bringen, cS nocft immc r b a r Bei) i)eni aítcn BfciBen íaffen. S(Bfonberíi(!) maS tie
S e r m c ^ r u n g b e r í í r a f f t ober í)ag P e r p e t u u m mobi l e aiibeti'ifft.
Soc® ineyuet ein jeíier er fiabe feineÄui ifi Bei; allen oicrSipffeln: Sragetmaii aber-
S S a v n n i e r foicpeè n i c ^ t j u m E f t e f t b r i n g e ? fo f c ^ e t e ¿ entroeíiet a n ber Seit, obe r a m ©eib
uiibSofieii. S a »iO einer fo »iel f )unber t ,bev a n b e r e fo Biel t a u f e n b S i t f i l .So r f t ^ u f b a r j u ^abcii,
« n b
Cap. XVI. neuelnventiones. 1 7 1
u n b biejenigeii roelcbe Äcf ien b a r j u fjaBen, u n b c i roo^l se^eninabi proBiret, bie t r i f lei i fW), bag
fie a a c j e i t n u r biefcS ober ieneit>erfe^cn,nun aBcr roenn fie no¿ einmal)! ma chen wol ten, ober
W n t e i i , folte eá o&nfcblBarunb gcmig angeben, weil (ie nun gefebcii,woranRegefejlct.
® gemahnen mi i b «6er folc^eCeutc ni(l)toicl anber^,al á bie ©olbma ebe r ,bi e ibreqj rccef f e
»or richtig u n b unfehlbar bal ten, aBer, weil eä nicbt angegangen, oorgeBen : Sagfi e bicfeá obei:
jenes n u r nocb Hiebt webt gemacbet,welches benn inSf i'mfftige, w e n n fie cS noct) e i i ima b l oorncbi
i n e n foltcn, g a n ^ a n b e r g geratben werbe. Slieine, atte b iefeCeut e baben ciitmcber g a r fein recb^
teS S u i i b ame n t , ober e« gebet ibncn wi e benen S í í i t tern, bie aucb ibre g a r l i i g e® n b e r oor fcbine
h a l t e n , u n b bie g rof fen J c b t e r , a u ¿ al l5U3toffcröeBc,nicbt boren not b feben wollen, gcie aucg
¿ f f t e r á Bei) c i n c c [ n v e n t i o n , b i e nach b e n e nPr i n c i p i i s b e rMe c h a n i c richtig unb nichts b a r a n
fluSjufegen i|i, bennoch ficb noch e twaS ftnbet, welches i n P r a x i nicht g u t tbut , inbem ófftcrS e i n
eiiigiger Uml i a n b , ben juoorber o auch ber Äliigfle a m rocnigffen wahrgenommen, baS gan^e
Sajerct itBern § a u f f e n wirfft. 355ie ich fclbll a u S e i g n e r g r f a b r u n g rebcn f a n . Sahero a u ^
bie a t terbef fc , fo wobl auf bem R a p i e r alS im SRobell ausgearbei tet e S a c h e , nimmermehr 00c
ooHfommen, gewig u n b p r a f l i c a b l e ausgeben werbe, cSfei; benn bag ich eS felBH i n n a t u r a ,
wie eS wurcflich fonimeli fol unb mug, experimentiret unb richtig Befunbeii.
§• 300.
© a b e r o auch,weil ich m i t fefbfi nicht t r auc , f o w i r b m i t dielweniger jemai ib Derargci^iuciu«
ich ebenfal l s gegen anber e einen Zwe i f e l h ege , unb jwa r gegen folche, bicfchoii einiger O r t e n j u
groffen S c h a b e n ber ® ewercfcn,unb ihrer e igei iei iRenomée,abj icben mú|Ten,ja nimmermehi;
« n cirtSiSicbctfommeit gebenden biirffen. Unb auS b ieferRai fon p r o t e f t i r e wiber aüeit
S(rgwohn,beii m a n etroan wiber mich faf lé" mòchte,a!S wenn ich oieUeicht auS^i a f cSe i i ibf cha l f t ,
SKiggunft, ober alS ein S f i e i b p omme i , g i a f eme i ^ ?c. meine Sneoi iung eiroaS frei) u n b offenbcr$
ig gefaget. S e n n weil me i n P r o p o s bie SBahrhei t i l i ,um b a s a u f n e bme n ber M e c h a n i c
bic w a h r e n © n i n b e j u jeigen, fo f a n ich unmögl ich baS oor geroig u n b w a h r aiipreifen, waS ich
felbii nicht g l a u b e , ober j u r 3 e i t g a r nicht g lauben f a n , biS eine unbetriigliche qSroBc b aoon g o
macht w e r b e n , alSbaim cor wabc hal te, ober boch wenigf lenS a n einem folchen E f f e c t äweiffele.
301.
e s erforbert jwa r bie ffhciWifhe Gebe unb ©chulbigf eit, bag m a n ooii einem feben SKeit»
fchen nicht allein alleS guieSbencfen, f o n b w i auch ceben u n b hoffen foKe, ja ich hal t e felBfi b a o o r ,
bag Diele S i n g e noch jumSSor f che i n f ommc n werben, b a r a n weber unfere aSor f ahr e n noch wi e
gebacht, oielweniger geglaubet ; ich weig auch g a r wohl, bag ber güt ige © O t t einem SKenfchen
bicfe, b e n i anber i i aber eine anber e befonbere © n a b e n !©a b c mittbeilet, u n b i i i iemanb ficb allein
c o r f lug 5U achten h a t , ( b e n n hinter bem SSergc wohne n auch Ceute ! ) CRichtS befio wenige r ifi
cSboch w a h r : SÜJer leicbt gl i iu6t ,wi rb leicht bet rogen ; eS e r f o r b e r t baber o unfer S5er ( fanb unb
?Pfiicht,nicht n u r bag w i r u n S felbft nicht folien Bet rugen laffcii, f o n b e r n auch anber e »or SSetruij
u n b @chabcn,fo oiel w i r b e r S a c h e n eiiijufebcn Detmógcn,nachbrúc{lich warnen. 3ch will aber
hiermit nicht fagen,bag m a n |ith »or f o l c i i Seutcn g an^i c h hüten unb in Sicht n ehme n foí[,berí
magen, b a g m a n fichgar nicht mi t ihnen cinlaffe, c o n v e r f i r e ober c o n t r a h i r e . äJiein ! benn
biefeSwärefchnurflraciSwiberbaSjenigc, waSichbercitSobengcnielbetbabe; fonbernnurfo
»iel erinnern:
man ßeOutfam geDen foli, barneßen aui^ ba^ ber Sönfiler ober
Inventor Urfàc^ nel)me, fein SBertf genau unb mit ßefieni
glei^juunterfu(|en, a6fonberlici roo eé m6gli^, miteinem
erfahrnen unb gefc^idEtenSJiann äu conferlreu/ unb einiget
j u c o m m u n i c i r e n ; ©enn
SSitl