
3 4 Ca p . I I I . ö D n @ # p f f . » r i t . Tab. X I V .
«Iii beni aScMItci; ff, uii!) rocnii fíe am gwfen M e « E fommcn, M e n fie bt>) ^ «it;
Ulli) aicgeit ftci) auf einwatil
& i(ì Í)iífe¿uiii)fi!lgen6eá©c66»ff<SSatic6enfaHííiug UmKi'cucil i¡'Otrcraiie.f curìaifes
de Matìjcmatiqm Sf ài Mechaniqiw, ou defcription ài Cabinet de Monfr.
Grollierde Seixkre, 4 to. a L y o n 1719. mit ss Supffer<<i5l.ittcii. Otfnmám bicfeá
SSu(6fejttiiel Machine n ^at,fb (tiiS Soci) Dtrec fc&t recnwi, bie ctroaá befoniercé l;af!en, ubre
p r a f K c a b e l imi) 6cffàiibi(! fliib. Uiib ob tefe fi-feon itut ctiicfje M a c h i n e n bnwuS aiifiìpre, fo
Btfete belinoci Siefen aláeineá ber oociic^mfícntmb f)EffenStiuf;ia cS iminbect niii1),it)arum
man in Íratiífreiit), uiib aucfe in etlicften J o u r n a l e n bei) uné fe oicl 2Bcfcitó ¡»icroon geinacfeet/
t a Diel S i n g e babet), bie eiitwebec nicfet p r a f l i c a b l e , ober fc^on laiijll auigcfunbcii ftnb.
5. 64-
E i n i g e (Erinnerungen 5ep Dtefem
i p e g e n bcé D ^ f e n é i m ÄraDa^giab.
Db fctìonbergieicSeii F igur fonfi nocfe in feinem «ucfe ju ffnbeit, fo gcbcncfet boc^
Wcfei' Inv ent i o n j^evr D. S e t t e r , im stnf)!in,(! ber roeifen STfan-Jeit »01t ^af fcr^
Ä u i l f t e i t , p. m. 207. mit biefcn aßortei i : „aber unter allen »eroegiiiigen gefiillct tnir
„3o<i(^tni ^i l^n^ol lci l é ju Süaing Ori)feii--g)iíi!)(e am bcflen, allroo in einem Äral;nen>
„9?iibe perpendicular i ter ae|icllet, ein Dít)¿ jltbet, unb fo nid ©cmalt bavinuen t^iit, aig
„ t r fclbee fiDroe^c ifl, ober roieflct; roeliíeí ein «Pferb nic&t ti;ut, roeiiii e¿ anf beni Snbe M
„^afmW siebet. Sg ift auc» ein Dcijfe leicfttercs qjreigcg im iiauff, leicbter ju untei-fiai.
„teil im äiitter, (feter im ©ang, fctjroeSrcr am ©eroicfet, unb roenn tr eine Seitlang fielet,
„ f a n man felbigen ftbladjteu unb ä" Jiugen bringen; n)clc()e« aUc« mit qjferben nicftt fo
„H)o()l fan get^an unb auágericbtet werben.
íjiicrauí ftfeeinet bag foltfteS p r a f t i c a b e l unb wo6( getban i|I. Slßcirtc, bag berDct)»
fe fo Biel ©ewalt tbun foli, als er felbet ftbroebr ifl, iTrcitct roibtr bie ffljabr&eit. Seim
iDcnn folcfees gefci)c^en folte, iiiúftc Ser Otilé nieJjt unten iii G fonbern bei; T geben, fo aber
n i é t móglicfe fci; fan. Serobalben roill ic6 einen o^ngcfebren Ueberfcjlag macíjen/ luaí ber
Otíífe ivoíl 3u t^UB OTrmígenb ili. aSorju befanbt fcpn mug.
1 . 2)ev Radius bcé fRabe^.
2 . ®!C iot[)mcr)rc iti O^fcné, unb
3. 2Bie rocit fol^er 0011 bei- £inte bei- Si l ice ^c^ct.
S e r Radius fet) g Suf , ber Oc()fe 6 Zentner fcbmefir, alfo bie ^iclfftc 3 €entncr.
acenii nun ber Díf>fc mit benen íinteni3ii|Tcn in ber <íiniebet9?uíicuiibbiet)orbetngúffe
4 Sug con beni íiiiiterii fiemen, fo^a t er lí ffciunerÄrafft auf ber áu§cr|len P e r iphe r i e beá
SHabeá ju bewegen. SBetí nun allcjeit auf jebec « e i t e 8 g i jme r fet;ii, fo folget, roenii foI(l)e
ga^I mi t Ii Zentner ober 165 ?5funb dividiret mirb, ba§ in ¡eben (Si;mcr 20 bi¿ 22 «pfuiib
fenn fötmeii, unb roitb, wenn ba? 9?ab einmal;! Veruni ifi, über 320 spfunb gehoben fetjn.
9S5ÌC foltfieá 5u berechnen, ift ju fejien in bcnen Element is, ba eß ätrar nur auf gneiifcljeit
eingerifttct, aber f f ^ gar leichte aüf X^iere appiicireii laffet. OBie aud) folc^eä eiiierle»
t(l, » ä s bei) bem «pferb, fo oben auf bem 9?ab ge^et, gefaget roorben.
5. 65.
€ m fo a n Der S S e t t c aii^giejTet
O b fciion Mi(6t¿ weiter oon ©tMpff>9?8bcrn, unb abfonberlid) »011 biefer a r t , anführen
»oBen, fo üabe beiiiic® WefecFigur wegen, bic in »orgmaiinten A u t o r e jh ftnben, unb bie
34fie
C a p . III, m @C^6p)f.»rtt. Tab. X IV.
.35
34fie i(i, mein P ropos gc4nbert. ffá i|ì folcfee m in ber II. Fie:. Tab XIV. ju fe.
ÍC11. S a A ber eine Bapffen, B bie OTeOe, CCC^itt Umfcí)¿eiff, D bic ©cliauf.
fein. 3ßie ber UmftSnieiff, ©cfeauffeln unb aBeá burc^ bie Slrnien an bie sajeBe befeffi.
get, weifet bic F i g u r beutlicijer, aiS fol(t;c¿ fan befc6rieben rocrben. Slber E F m iiic>
talleiie 9?óíreii, fo in einer ©cftcibe ff, bie an ber SEBeae (iccfet, fefie finb, unb aisbaim
burtS ben Umfcdirciff bei «Kabei gcjcn, foic^c faffeii mit ber Oeffimiig K bai ajaffer,
tmb gieffcn e i bei; ber SKellc i / i n trog
iiierbei; iti ju mertfcii, bag biefc 9í4bcr bei) bem Dechales in Mundo Mathem
a t i c o unb p a r de Hydraul ica Figura 51. unb bep aiibern me^r, (aber niebt fo aui<
fníitliA) 5U finben. SfHeine megcn ber Síó^cen, bie oon gWegiiig ober Äupffer fei;ii múf<
fen, ilii fejr foftbar unb infi^fam, unb giebct iiijroifdjcn botfe nicht w'el SBaffer SüSic
»oW bieienige Slrt, fo in ber Hiftori a Academiic Scientiarum Parifienfis, unb
amar 1717. p. 92. ber Stmiíerbamifcfeen Edition befcferieben wirb, noch »iel miibfamer
«nb folibarer i(i, weil bic SJÓ^cen nach P ropor t ion »iel weiter unb beimoch oierecfigt
( m foBcn; welche oo«g)?etan noch weit fchmeter ali ruiibc SHófiren jti machen, oon
J o l e aber gar mcht p f a a t c a b l e fepn würbe? wiewohl ich überhaupt wenig »on berglei»
(Bcn yiabern palte,
%. 6S.
e i n e m t etneg @ ! í ) ó p f ^ 9 ? Q í ) e ^ n t t í ^en)egíi(^cn
f ájien, eöen bieteé Autor i s .
2Beil bic Inv ent i on unb a r t gan§ fimpel ift, habe nur ein ©t i i i bei 9?<ibei bei)
Der porigen Machine unter L gejcigct, unb bcftehet allei barinnen:
Srfilich wirb ein |iarc(er firan? ober 9?iiig »on M gemachet, wcnigffeni ci>
nei halben Suffei breit, uiib 8 Soll bicf, bic SSreite fei; », bie ©chauffein x , bunt ben
Umfchweiff V w werben gócher gebohret, burch welche ein Si fen gehet, fo fich batinneii
Seriienjcnbct, an folch ©fen obcr^jolgcn wirb ein Äaflen feffe gemaSiet, wie folchei
tcpbci bei) % i / r a j ( s « f e h c n , b a í 7 ber Saften, /; ber eifernc «polten, i/ein©tifft ber
porgcftcctet wirb; biefer qjolgen ift alfo cingefe?et, baß ber Äaften unten alleseit fchwebrer
Ift, er fei) lebtg ober ooll SKaffcr. Unb auf biefc ÍBeife bleibet folcher allejeit ooK, unb
»erfchüttet fein SBaffer, bii er oben an ben Äaften anfHffet, lieh umwcnbet, uift allei gßafs
fer auf eiimiahl auifchüttet, gleichroic bai 9?ab Fig. / bei) £ thut.
0lur ift biefei barbcij ju bcbcnctcn, bag man bai SDJaffer, fo b a i 9iab treiben folf,
nicht in ein ©eriiine cinfchlitffcn fan, unb bahero bai mcifte neben hin ohne S raf f t oorben
laufft. gRan müftc c i bcun fo einrichten, bag bic ©chauffeln fo breit wären, al i ber Um«
f^weifF unb bic Äaften auf bctiben ©eiten. Um bic ©egenb aber wo ein Äaftcii ift, unb
fich roenben mtig, fan fo »icl do» benen öchauffcln auigefchnitteii werben.