
58 Cap.Víi. wnî)er gi)merifim|ï. Tab. x x î v .
4- ®ie srocv^á&nc í)es©cfiigc¿ imiijîcit ooit foIcSsvSoecitc ftyii, Dag 6cnbc âiigieicô
eoa iDCi-Ììcn ; íicgmegcn fie mit SffiúvbEln oerfcOeii fini), tag »mit foícbc lîcileii tan.
5- Sie ®cit)it6te 1.2.3. !C- iitftjTeii Sutcf) bic ^ptubc anseci-bnct rocrDen, up.i) Dienen fíe
baju, bie juneßmenbc ©cdnelligfcit bei SerabfiDicgenDcn ©efágfS A%w ^cüiiiicii.; bcim je
(ángcc tiii Séi'pei' fáHet, je fcfeticller imb iHríer wirb fislrijec, biircf) bie ©croidjtc aber, in>
bem fW immer cincá nac6 bem anbem con ber «rben crijekt unb nii M onf)iíiigct, roirb
ti immer fc^roeprer oiib fe^roeijccr, unb babiirc^ bic ©eroait uoii A gefjemmtt.
6. gSBoite man aber biefcé nic&t t^uii, fónte ci mit einem ÎSobïmb uininuf enben OBinb»
gang, mie Sei; benen Söratcnweiibevii, geiiwc&et »erbe». Jaltc aber biefc ärt mit beiieit
©ercifÇten cor be|î«nbiger.
S- >03.
SBfil Ute V e n t i l unì) waé î)ic Dcffnnng ii6tf)ig, nidt fo bcuHicft k^
fc()rie6i:n, ober »ielnirt)»: in Tupfer öorgcficllet ifî, fe f)a&e)[eiicê
Offápe no(® 6f|pní)eré in Prof i l wrfîellm wollen.
SIK: N0.1. (iellet ben Saften ober gomcr^Bot, boi/ífri'bcrfiafíeii, f ber
Soben, e eine Slappe ober Ventil mit bem Charnier í?'/ cine Sct)nur ober ficine
iîetfc, fo an ber Älacpe e unb an einen §ebEl f s; h fc(íc ifí, g bie aci;fc Ce« ^lebclá, h bic
©cfecibe fo oben am »alcfen Z anfíáget, «nb baá Ventil biírcíj bie Scfeimr t-/aufíiebct,
bí)§ Das aeaffcr Durcö Die Ocifnung ber SKóJre k i ausìauffct ini ©cfiig X.
No. 2. seiget Dai ©e^fag M mi, ia ab ed bai ©cfâg, c d ber Sgoben, e bai Ventil
ober tiapîje, e firn «cbnuv, fo bei;/an eineiii ©tab ober íiebeí fefle i(î, roelcl)e in ¡r
ciit Charnier, bei; b aber einen ®trib h /{>at, rocídjer über Dai ©efá^e bdí)imi langc'i,
bttmit rocnn felchcr imtcn bci; i'nufiióSet, Die íiinppc t' burcf) bic ©élut í/flufgcl;oben
wirb, unb bai 23amr burcft bis SSóJre /í l f)craui laufen fan.
No. 3. üí Dai ©efáf S in Profil abcd,U<: ©cite bei ©efágci Çat jroet) ÍBóbeit,
ais b c «nb i k, Durc^ b c gebet in ber ÎSÎitte bic Deffnung, fo mit ber Älappc e bebecfct
ifì, unb rocnn biefe bucci) Die ©ciìnut e/aufgef;oben roirb, fo (auffet Dai 2ßaffer aui í in
beni 3ìaum i t, unb con Dar burct) bie betjDen Jgia^nc l m in Die bet)Den ©efáfe AM, bic
Äiappe e aber wirb geöffnet Durc^ Den ^ebel b, weid)er in g Die mfe Çat, unb fo er bei;
b buttò ben ©tab unb bcffen ©treibe P aufgel;obeii wirb, bic ©(l;imr ef ncbfl Dem
Ventil IMI® fiel) sieget.
SBt'ifer I)a6e a u ^ p erinnern:
©ag bie íid(;c im SJig nidjt obfervirct ifl ; beim bie J^ó^c bei ©;mcri Mfoíte oon a a •
Èiii^nur ^(b fo lang fet;n,alSbie;^óS)c doii b b bii ju c c, rocil »ermittclft bct©t()ciiie L
Ulli tei íoppeltcnScili J J bcrepmcr^f jwet;maí)l fo weit laufen mug ais M.
5. 104.
dm onkre berôietc&en fic^ fe(t(î rcgterenDe
p. Schotte m Bydrmdica Pnevmatica P. IL Ciaf II. p.síf. Imi.jj. Fis;.
//befciircibct fo((6e aifo, rocnn erfaget: bag kntor Hieronyitmx Fimiçms, ein er»
faÇrncr Mechanicus unD gteunb bei Kir chéri geroefcn fet;, mkt)a fol(i)C in ifupffer,
iiebfî einer »efcÇreibung 1616.5U DJoin ^eratii gegcbcit. Sic Figur iH (lier ju fc^en Tab.
XXV. Fig. L uiib IL
iDie
Cap. VII. Pon ber (gt)mer==funff. Tab. X X V . 59
f5ie Machine if{ alfo angeorbnet unb 511 ge6raucí)cn :
2Bcnii man einen Drtft f;at, ba ein 3uflug con sasafcr ifl, unb alfo lieget, baß bar«
unter noci) cinc Sieffc ifi, entiucber ein Zíial ober ©rube bie fein SEBafiet Salt, fonberit
folc&ei alfo balb oerfcbluctet
A ift ein fiipfFerner ©;met bei) 150 ipfunb fc&rocH', fo äi'oß/ er bei) ^uiiDcrt
qjfiiiib OBaiTer fafct.
B ein bergleicbcn «itmicr, fo ctiyai rociiiger wieget ali A, aber hingegen fo grog,
baß 200 qjfunb SEBafer hinein gc^en. Siefer gpmer ifl unten fpigig unb oben weit,
unb fein J^eiifEcl an jiocp SiDfen alfo angcorbnct, Dag rocnn er. »oll wirD, fitft umftür^ct
unD allei 3ßii|Tcr auifc()iittct, aber fo balb an bem ©eil, woran er [;änget, gejogcn wirb,
»icDer aufriifttet.
C ein fleinci (it)nierc6en, auf bic Slrt wie B gemactjet, nur bag cttsa 10 ober 30
?Pfiiiib aßaffcr liincin geben, ber SPcben ifl etwai bií unb fd)roel;r. Damit weiiii er coli
SBafer fiel) in frci;et Cufft cntfcftiittet, unb alibcnii fit^ roicDer jurecljt fisllet.
D eine 9í6íire,mit einem .§al;n aui Dem 9(05r<Äaficn oDet SSrunnen, rocIcOc lief) in
jroci) X[;cilc t^cilet, ali D unb N, ba bai íJBaffer aui D in bem <Si;mct A unb aui N
in ben (ìi;nier B laufet unb fie füllet.
E Der 9Bnrbcl jum ^a^n A", an biefcc ©tange E ili bei; L ein Slrm, an welchen
ärofi) ©c5nurcn fefie finb, Deren jebe am enbe ein ©eroi'J)t f;at, ali Dai eine fleine líoon
ui!gcfe(ic jmci) unD Dai aiiDcre 7'oon Drei; ^JfiinD, ft> über Die ©djcibc a gctjet. Sai
©cipicbte n;at auf Der ©citen ein D?cbcn>©cn)icl)tc r, looDucit Die ©c[)nur oDtr ©ei! d e
gfí;ct. ®cnn Dicfíi ©en)id)te burcO bai Sifen/, fo im ©eil d e flccfct, in Die ^óí;c gcs
¿oben wirb, fo jiciiet Dai anberc ©ntid)t SDen árm n.id) fiel), unb eröffnet Dcrniittclfi
ber ©tange E ben í)a()n unb 9!óbi'C Ü unb N, bili bai íHíaffet aui Dem ©cfàge 6 biC
bei;bcn (Eymcr A unD B sihileicl) füllet.
jf/cine 9}òl)rc, fo bai !J8affcr aui bem aCaffcríSalíen ff in Die Jiefc fiimintcr lei»
tet, unb unten bei; ^roieDcr einen ^aljn ^(jat, roclcber Duid) Die ©tange P unD beffcii
arni ! auf', unb jugefifilofien roirb, pcrmittelll ber bci;Den ©croic^tc /f^unD X fo an ber
©c^nur ftangc'i, Die in Dem S(rm / befeftiget ift.
Sai ©£iriicl)t Abgebet an cincni oierccfigten ciferncn ©tab H g auf unb ab, unb
oben bie ©cbnur l'iber bie ©tlieibe bei) h uiiD bann über k, rocnn ber gi;mec B l;crunter<
fallet, wie er Fig. IL flehet, fo nimmt er Dai ©croidite X mit bcruntcr, uiiD fdjlicfftt ben
ßabn V auf, gcpet aber ber Ci;mcr wieber in bie .^iiibe, fo 5icl;et Dai ©eroiditc // fo uicl
ftbroehrcr ift ali X, ben íia^ii roieber ju. Ser ©tab g Ii ifl in bei;Dcn Strnieii / unb
m befeftiget.
Sai ©eil d e ge(;et oben iibcr eine grogc o^eibc F^ fo juglei^ ein ÄamniiSJaD ifl
unb ein ©etriebc n umtreibct, an beffen étangc ein flarcfer íBinDíSaiig M ifl, ali wie Die
asratcnrociiber cingecidJtct, Damit ber fitrocl;re ©;mer iiid)t aläufc^neU ¿erunter ftin'$et.
ffifl ein Äafien, worinncn bai íSBaffcr fo ber (Sijiiicr A in Die ^ó^e bringet, aui»
gegoffen wirD, unD jroar pcrmittelfl ciuci ^lacfeni 0, an welchem fid) ber gtjraeryáan«
íiángct unb umfópfet, wie foldjei Fig. IL 5U fel;«!.
f ) i e Operation 9ef^iel)et alfo:
®enii ber $a[;n K aufgcbrcftct ifl, laufet boi SSafet ju gleicfeer ©tarcfc in bei;be
(Epnier, fo bag rocnn A »oli ifl, in jcDcn 100 ipfunb finb, unb alibenn laufet bai Cffiafcr
aui A in ben ficincn ©liner C, fo 10 «pfuiib SBafer faffet, unD rocnn cr ooU ifl, flintet
er um, unD gieffet bic 1,0 «pfunb SSJaffcr in (ii)inei: B. SSeil nun injiDifclicn aud) noc6
IO qifuiib