
«
4 2 Cap. IV. w n ber S g g f f e r ^ g c ^mc f e . T a b . x v i l .
5. 77.
S S o n ^ x n (SíiirmS m í>ie 2 ® o t r ' @ ( í i n e ( f e n p
C c w e g e n , ne&fl uníerfcí)icbl i®cn ^Jnmercfimgen.
3c5 muf ni«t uittcriajTcii J3en'n ©tiu-mé, ais bec neucften Invention
eoit ©eroegiing ter ®a|Ter<-<öc|rou6en, mit ansufúiji-cn. ® ijat ¡ími Duran siniog
m'^in &pl'immm^timic jin1jiti'3iii-a Crciii, ia cv uorgicbct: aiimi fómic bct)
aBafleti^íinfícii oucft 6ie íóigecne Arch¡medifc()c©c^miibc gcbraucljeii, un» ctltcbc íit>cr>
etnaníec feícn , We ¡)aé gsaffcr cinuiiki- S!i!;úben, cá in.ii|Tcn abei' red)« ArchimediWe
un!) tricot »íe not Sciteli bie Síugftnii-gifite fcon. Ob nun fcljon jipcrv @ t u n n nicpnet,
í a g feine unbequcmefc Machine ju SSSaiTei'Änlien, i« sg jiott) unii continuivlicj) foH
getticben werten, fet), ufó íicfe.
1. ascií bie umacrounki iei ! SKó&reit i i i^t meft gcnu^,
2, We oon ^oíg unti toé Ä amm- ä a b tmb ©etrietc ittót
p o i ansubvmgen roaveii, roeíí |oI$e eiitweber horizontal o&er vertical »nítcn
Dcroeget feyn, i i c Schraube Archimedis oScv fc®c; fo i a t ec beimoc^ aJiittci jci<
gen tocllcn, roubuvcl) bie ajccbcffa-uiig uni «ciHntiigfeit ju crOalteit fci;.
®egcn ber ©(ftraube giebct ct w r : sSiaii fod »erfll^en, ob nmit (bíí^e Doit
^ c t a U o b e f € i r e i i 8 i e t T c a Mnne, unb » 0 n?$tgait6, beniioc^ einen ©ana ß!«f
ein ©tucE, unb |oi$e mit ©(^rauben sufammen fe^en, í»íc .Soften roiirbc bie
croige geniuiioiu erfcljen.
SaSelc^cr S o r f i t í a g b t ^ c v r n e t imn í , roíinn er jn ©tanbe gebracht roñrbe, eben nicfìt
SU ocrocfiten ift ; attcíne Die ocíjraube iwkbe cine fcf;r große í a f l unb geronlrigc F r i c l io n ba
fonimeli, aucb fcliiícr fallen einen SSìeiftcc ju befommcii, folcOe ju 3ieffeii,(ibfonberlict)rocnii
es búnne fet)ii foí, ^cnn ob fclcbeá aii Süetaa nur einen Ralben 30II (íurcf, fo niegen ber
grogeii Cánge niiít biinnec fei;ii fan, fo bórffte es boi-^ nber brei;gig bi0 uiergig Zentner betrat
gen, itieícScs geroig lebig noe?) eiiiina!)( fo (d^mit folte uinsutrciben fei)n, nl0 bic grólle Iióleerí
ne,roemi fie ooll i|l.
5. 78.
S e t ) benen ^ i i^c rne n ©cbr aube n gtebct j ^ e r r © t u r i n oor : m a n fot a n Ifat t be« cinfacfieii
© n n g e í einen Dierfacfjcn m a c e e n , u nb jroar wie er oben ermefinct, a u f einen SBi n í c l j u jroan»
J i g ©rabei i , roelcOeá iti) flud) oor f e b r g ut iialte, roirb aui ^ mc ^ r SBaffecgeben ; ob fdjoii folcíjeá
j ^ e r r e t u c i H m t ^ t b a n o r ^ i j t t . ®eil eraberiiiiEitaiiroeifetroie foic^e« j u mat ten fo fónt e e0
iiacil m e i n e r gcboppeltcnartgefcticbcn; benn bei) e iner © c b r a u b e oon 18 3oU i n D i ame t r o
a u f einen ® i n c f el j u 20 © r a b c n , wi r b m a n auf einem Umg a n g f a ü aiBan^ig Sot t í)ól ; e íiabeitj
eómniet alfo auf einem Umgang fünf goH, nielcbe« noc6 {loc^ g enug i)i.
SS5ai bie Bewegung anbelanget, fo »il er foWje burt^ <pferbe treiben, unb brauchet fjier^
juein gíoge¿9íab mit fc6reg<fie^cnbenÄamnicn, meiere bie unterfien jtBei; ©(^rauben, cef»
mittelli i Jrer ©etriebe, umtreiben, mclefeei noc^ p ract icabl e i|í, aber bernac!) foa baá 28afí"cr,
fe auá benen jroet) unterlien láufft, auf jitiet) an bie anbern ©d)rauben fefí gemachte ®?!ifc[)clí
0{äber falícii, unb biefelbeii umtreiben, ju bem gnbe fe^et er einen C a f um, alg roenn man tag
SBaffer in anbern Ueberfag ntcbt aHeá nót^ig Oiítte, unb machet bcgmegeii bie untcrtlc ©d)ríiuí
6e jroetjSug unb bie anbere barubec ein unb einen íialbenSui biff,ba0 EKufcbclííJiab abcc
i n D i ame t r o fímff gug.
5- 79.
5356» id) bie gange Sigue nii$t M e e fegen Witt, fo babe j n beflern 23cr(lanb nur ein
e t ú í »OH ben jwepen ©tbrauben genoinmen. A Figura III. Tabula XFII. ift bic
uiiterffe/
C a p . I V . t?onber2gafffr^©c^nccfe. T a b . x v i l . 43
i i n t e t f f e , fo »om jvamm>9?ab S getrieben roirb unb in B auSgieget. Ctfi baigRu«
fcbcl<9?ab ait ber anbern SH5affer<©cbraube, fo folcbe buwb b«^ SBaffet a u i ber «nterii
treiben foil. D ber 9SBaffer;Äaflen.
^ i e t wdrc nun ju unterfucben: O b tiefe Invent ion prafticable, imb lote roeit
f i $ bteÄi-ojft bei ®aifei-S er|ii-ecfen mochte? aueine, roeii biefe^ eine ©ac6e bie me^u
jurCuriofität afó SKugeii gcreict)ct,fo mitt fol(bei,roic e i ju berecbnen, fnnfftig (gel. ©otti)
aeigen; Soriego aber eine betgleid;en Machine anfiibren, baburc^ man bai Perpetuum
mobile geßoffet.
5. 80.
&ti( Machine mit &£r SSaflfei^ (Sc^netfe mM)
m a n iiaé P e r p e t u u m mobi l e maiden tPOlien.
SKan bat ein iiberftbliicbtigei9{ab gemad)et, roelcbe« eine 3a?afferi©cbraubc, unb bai
SBaffer auS ber ©cbraube bai 9?ab treiben fol; es ifl oon Bielen mit grogen «ni f i unb
SIeig gcniadjet itiorben, aucb nur oor etlicben 3abrei i oon einem M e c h a n i c o , ber alle
SEBiffenfcbafften i n f u m m o g r a d u ju beft(jen oorgab. Slm aller »eitläufftigllen banbelt
bierooii P.MaviuiBcttinus, in Apiario IV. •¡yropof.io.ßbal.I.mxi) Pater Schotte
inMuhanicaHyäraulico-Pne-omatica, abfonberlicb bat biefer Bettitms u n b Kirchfrus
folcbci p r s i t i r e n wollen ; aber Kircberm t>it nacb oiclen E x p e r ime n t e n bie Un»
móglicbfeit befuiiben, ob er fd)on brei; folc^e ©d) rau6en, fo § c r r ProfeiTor ©nmbe rge r
oerfertiget, Uber einanbcrgefeeet, aUeine fo balbe felbige etlid;e maj)! uingelauffen, i jatei 'bct ;
Obern a n iffiaffct gemangelt.
5. 81.
3 c b i i i l l bie S i g u r wegen berjenigen bie nocb bicfe©tunbei!jre®eban(fen,eiin©tanb
JU b r ingen, b a r auf gcrid)tet, wie foldx Bettiims in Apiario IV. Prog. X. p. i f . u nb Pa'
ter Schotte in obangejogenen D r t b Icon. 20. p. 555. gejeidjnet babert,i;iebcr fegen.
A Pig. I Tab. XVII. ifl ein Xeicb ober Mafien mi t aCafÌec, bavtnneii (lebet B bie
S®a!fer<@cbraube mi t bem einen ®nbe, mi t bem anbern giefiet fie baSSSSaffer a u é iiiÄas
flen C , roc(d)ei burcb eine 9!ói)re E auf ein iiberfd)ldc6tigeg 9{ab D (fo webet oon Bettino
nocb © R o t t e n reffet geacicbnet) fallet, wclcfeei burcb baS a n feinet gSette flectenbe
S{amm>%ib / 'ocrmi t tel f l beS ©etriebeS ff bie ©cbraube B treiben, unb alfo einen cont
i n u i r l i c b e n M o t u m »erutfacben foil. & ocrniei)iiet jwa t Bcttimis u n b anbere mit
i b m : baS ^Baffer (Icige leicbtcr in ber ©cbraube a l i in anbern q3umpen ober Machineii,
weil bai SHSaffer ficb gleicbfam in ber ©dx'aube obne fonberlitbe ipreffung foctwälgete.
S l l l c i n , ob e i fcben fd)Cinet bag bic © T r a u b e (eicbter j n bewegen a K eine «pumpe, fo roi(
e i and) bingegen beffo inebr 3eit baben.
® e r cinetetbte^probe oon berSaJa|Tet<©cbtau6c baben wil, bem roil eine Ma c h i n e
b i e r j u anweifen.
%• Sa.
M a c h i n e m ^crniDöen oi)cr Di e ^ r o f i r f o U t SSaffer^
SDJatbet eine foltl)c fleine ©cbr aube , oon einet 51le ober jnict;, fleißig unb accurat,
leget folcbe in eine orbentlicbe S t e l l a g e unb SBaffer, ma c b e t a n ffatt ber Äurbe l eine ©djeibc
b a r a n , bag m a n eine lange © c b n u r bariiber roinben, unb an felbige ein ©eroicbte anbängen
f a n , b r inget b a i 3n( l rume i i t in bie § ó l x , bag b a i ®cwid)t e ein sieiiilidjei ablauflPcn fan, biet;
a u f b « b « t b i c 6 d ) r a u b e n i i t b e r i i a n b , b i i fie o o l i i g a u i g i e f f e t , b a n g e t a l ibannnac^ unb nacb
fo
asa