F IG VR A XXVI, Folium a caule lèparàtum, obtufe plicatum.
F IG V R A XXVII. Folium aliud, angulofe plicatum, angulis tribus.
F IG V R A XXVIII, Folium angulofe plicatum, angulos quinque cxhibens.
OBSERVATIONES.
x) TTitiamfi D IL L E N IO primam huius plantae notitiam debeamus, EIVS tarnen icon, in
f l Hift. Mufc. 1, c. poftea exhibita, praefertim auftior ita figuratur, vt frondes aüt cefpitu-
- L i ios breuite'r laciniatos vel fmuatos proponat, quales apud nos non occurrunt, fed vers
pinnatae funt curatius conlideratae, vt mox videbimus. Iftud forte in culpa fuiffe videtur, cut 111. a L IN N E noftram ad cohortem acaulium frondibus fimplicibus praeditarum retulerit.
Dubium-igitur Oriri poffet, num noilra vere fit planta D IL LEN I I et L IN N A E 1; cum au-
tem calicis forma et reliqua in D IL LEN II defcriptione et icône attributa, non facile alii fpe-
ciei magis quam noftrae quadrent, certi elfe poffumus, Celeberrimos Viros de eadem nobiscum
planta loqui. 111. quidemH A L L E R VS nomen DI.LLENIAN VMfubiicit fuac JVAIGER.
MANNIAE foliis palmatis digitalis ex baß floriferae Hift. Helu. T. HI. p. 64. n. i 887- .cum
interim vaginas clauatas hirfutas, in prima ramorum origine litas et folia palmata delcriptio
requirat, magis pertinere videtur, fi quid determinari debet, ad Lichenaßrum Ambroßae diui-
fitra D IL L . Hift. Mufc. p.511. n.4}. eiusque varietatem pufillam, quae alio loco occurrer.
Cur vero M ICH E L II plantam hue retulerimus, ordo, deferiptio, figura et fedes fruflifica.
tionis, praecipue malculinae, effecerunt* Nos interim non latet, MICHE LI AN AM pic'ta-
ram et denominationem a D IL L E N IO Licbenaflro pinnulis obtufe trifidis neruo geniculato
Hift. Mufc. p. 439. n.22.T.LXXI. f.22. e ta L IN N A E O JVNGER.MANNIAE trilobatae
Spec. PI. Ed. II. p. 1599. n. 12. plantis fubtus bipinnatis, denique ab H A L L E R O JVN-
GERMANNIAE caulibus conuexis, foliis defeendentibus imbricatis tridentatis Hift. Helu.
T. HI. p.59. n. 1866*. plantae itidem fubtus bipinnatae, ita adaptari, vt cum ea penitus coin-
cidat; quandoautem M ICH E L lV S habitum fimpliciter pinnatum feu folia nonauritapo-
feit et pinn it, facile patet, nos non peccaffe, hunc locum adlignantes plantae, quae tot qua-
litatibus noftrae accedit. Videtur equidem aliqua differentia intercedere inter noftram et MI-
CH E L 11 plantam, quod ad folia angulofa attinet, quae interdum in integris exemplaribus,
praefertim folitarie crefcentibus occurrunt : quoniam autem, vt faepius accidit, fimiliaexem-
plaria inter obtufe plicata reperiantiir, quin et alia foliis obtufe et angulofe plicatis in vno eo-
demque caule inftrudla exfiftant ; omrfia vero, cuiuscumque formae lint, facie, habitu, fabrica
lingularum partium et organorum fruâificationis concordent, vere diuerfa iudicari nequeunt,
niu quis eo fundamento, quoth minima differentia in plantis minutis a fe inuicem feparandis fuf-
ficiat, vtramque diftinguêre velit. Liceat interim, vt obferuata noftra pifturis, anno 1758,
abfolutis, illuftremus.
2) Rarior quidem D IL L E N IO , apud nos vero fatis frequens eft planta, folum tam lutofum
inhabitans, quam arenofum, quod ipfi adcommodatius fere videtur; ita tarnen fub graminum
aliarumque plantarum vmbra latere l'olet, vt ob paruitatem difficilius diftinguatur. Vias fylua-
rum dereliâas aliasque plagas, fed femper humidiores fréquentât, interdum autem apertiora
loca quoque falutat, vbi fubinde gregatim nafeitur, et propius infpeâa minutos Lafitucae ce-
fpites imitatur, quitus etiam M1CH E L IV S adfimilauir. Per maximam anni partem adeffe
videtur, liquidem Iulius menlis adnlta iam exemplaria monllrat, dum Autumnus vsque in hie-
mem, ficuti plerisque êx Algarum claffe, ita et his fauet. Aeftate enim eaque praefertim humida
exfiftente, lulio et Augufto menfe plurimae occurrunt plantulae, globulis feu aceruulis matu-
ris inftruftae, quo etmagnus numerus aliarum adelt, quarum calices vafcula immatura virelcen-
tia in gremio gérant; paucae faltem praecociores intermifeentur, quorum vafcula matura ex-
cfeuerunt, aut iam rupta funt. Merito autem globulos vafcula praecedere, adfeuerari poteft;
cum eo tempore, quo vafcula omnium copiofiffima maturuerunt, nihil de globulis amplius
reftare foleat. Promifcue enim crefcunt fpecimina vtriusque generis.
3) Plantulae equidem globuliferae plerumque paullo Iongiores et pluribus pinnis foliorum inftruftae
elfe folent; inter vaiculiferas tarnen etiam occurrunt, quae numéro pinnarum non cedunt,
interdum autem breuiffimae funt. Quam breues interim lint, caulis tarnen femper aliquis illis
eft, isque omnibus, etiam Iongilfimis, plerumque (implex, rariflime bifidus, de caetero teres et
laeuis, fubereftus interdum in vafeuliferis, reliquis omnibus procumbens, mox reflus, mox
modice flexus ; quare quousque terram tangit, radiculas proiicit limplices ex aureo colore fu-
fcas. Folia illi implantantur obliquo litu dimidium eius ita ampleftentia, vt lupina eius facies
magis abfeondatur, quam prona. Diftinfta de Caetero funt, et fabrica ipfa a caule fatis diuerfa,
tenuia, pellucida et meris veficulis rotundis aut oblongis conflata, plerumque laete viridia,
interdum de rubore abquid participantia, aerate pallefcentia, neruis omnino deftituta. Sim-
phciter pinnato ordrne difponuntur, pinnis lie fatis oppolitis, aut ad breuillimum quali fpatimn
altérais, modo ita denfe politis, vt imbricatam formant aliquantum imitentur, modo laxioribus
yeluti figurae declarant. Frequentior eorum forma ob Iatera reftiora ad rhomboideam accedit,
margine fuperiore plicato, plicis mox fubrotundis, mox in angulos obtufos très, quatuor
velqumque exfilientibus,idque aut in integris exemplaribus vno âlteroue modo vniformi fi: aut
angulofa promifcue fubrotunde plicatis mixta funt. Quo adultiores frondes funt, eo frequentio-
res occurrere fere videntur plicae angulolàe. Exemplaria pinnis luperne fubrotundis non plicatis
rarimma funt (fig, X.); iuniora vero folia et praecipue vltimae pinnae incompletae vbique
nondum plicantur. Numerum pinnarum longitudo caulis déterminât, vitra fex feptemue complétas
vix extendi videtur, frequentior intra très quatuorue fubfiftit, interdum vix duae funt;
fiquidem inferiora caulis emori, et plantam etiam ex apice reuiuifeere obferuatio docere vide-
tur, quod in Mufcis Algisque aeque vt in maioribus ftirpibus infolens non eft, neque ideo organorum
fruaificationis excludit praefentiam.
' ^ " " tv. r-— ’ -.......— lupuia puuuiarc îuicnu aeirate eo citius.
quo humidior eft, et aetate libi luccedunt; inferiores enim iani maturi funt, quando verfus
fupenora caulis fenfim lumores erumpunt, eo viridiores, quo apici propiores funt, dum maturi
mellei colons elle ioleant, fphaerici omnes, et pro mole ipfius plantae notabiliter magni. Inter
fupremam pinnam, aut earn quae incompleta eft, aliquot aeiculae occurrere folent, fia. HI. in.
dicatae, quae num primordia calicum aut mafeulinorum aut femineorum (Int, fatis Miucleare
nequiui, etil ad priores referre mallem* Hoc autem certum eft, frondes plurimas eo tempore
foils globulis, etiam maturis, onuftas reperiri, quo conterminae aliae lolas corollas valculiferas
calicibus profunde immerfas et primam quali aetatem ingreffas monftrant: deinde aliquas dari
frondes, quae globulos et calices vafculiferos exhibent fimul praefentes, qualem fia. IX. pro-
ponit, et quorfum fig, X. et XVI. etiam pertinet. Si igitur aliquae vni fexui deftinatae lunt,
dantur tarnen etiam aliae vtrumque fexum gerentes, et forfitan eae quoque, quae prius globulos
folos dederunt, fucceffu temporis calices producunt, quando globuli, femper vt vidimus prae-
cociores, euanuerunt, aut inferiora caulis, vt in Algis fubinde accidit, computruerunt, quod
V. g. m fronde fig. XII. faâum fuiffe videtur, Globuli interim raro occurrere folent absque
inuolucro, fed plerumque aliqua calicis Ipecie inftruéli lunt. Ex medio enim caule minutae,
tenerrimae, veliculares et laete virides furgunt lacinulae, quae globulorum Iatera modo mu-
niunt modo cingunt, et plerumque cum globulis ipfis rurfus euanefeunt, vno alteroue forte
diutius reliante (fig. II. et X.). inferioribus leu tempore prioribus globulis maximae compe-
tunt, modq lacerae (fig. IV.) modo coronae in modum dentatae (fig.V A fuperioribus feu iu-
moribus minores adcumbunt, cum ipfis globulis forfitan augmentum capturae. Numerus
globulorum fimul praefentium inconftans eft, plerumque très ad fex fimul adfunt, fibi fucce.
dentes, et plures fenfim pullulant; pariter etiam modo fimplici ferle, modo bini binis iunfti in
u m b v M u r l “ ba£ veIu,ti P.edunculo breuilfimo implantati. Racemoli eiusmodi, quales
M lVH h L lV b 1. 5. f. jo. lit. K. pingit et deferibit, nunquam occurrerunt. Superficies eorum
externa tubercuhs incerti numeri, decern aut pluribus, aliquantum pellucidis inaequalis
clt, et paries totus ex veficulis minutiflimis rotundis confiatur, quas lens fumme augens demura
detegit. Difcifli globuli veficulas fuccum crocei coloris fatis copiofum includentes promunt
neque lolidi quid, femims alicuius genium aut formam monftrans poflident, adêoque eo re-
lpectu fans declarant, quod organi mafeulini et Antherarum vices expleant.
5) Haec autem, quae innuimns, veritati confentanea effe, amplius confirmatur, fi globulus matu-
fus, illaeius a planta feparatus, lenti vitreae fumme augenti fubiicitur et humeâatiy. Breui
intenecto lpatio globulus pluribus modis mutatur, Tubercuiatus margo in ambitum acquali-
ter rotundum figuratur, et tubercula ipfa ex rotunditate in formas irregulariter rhomboideas
aut multangulas intenfe croceas, interftitiis membraneis reticulatis, partim veficularibus,
magis diaphanis, feparatas abeunt* Poft aliquod tempus ex ipfis iftis cellulis feu receptaculis ir-
regulanbus moleculae exploduntur variae formae pluribus vicibus, et notabili mora inter fingu-
las explofiones interieda. Moleculae perlucentes funt, et communiter figuram aut ro.
undam aut oblongam exhibent, magnituaine quidem inter le differentes, omnes autem magno
vt lub lente adparet, impetu motae. Ofcillant eum plane in modum, quo animacula, vt vo-
cantur, mruforia folent, et vibrifiant non folum propria vi, fed et motu explofionis in longum
pu lae vtra terminos foci. Non autem vno impetu, fed per interualla viam emetiuntur, mottx
quaü vitah agitatae. Interdum fingulatim pronimpunt, aliquando duae trefue fimul, fingulae
quidem motu intrinfeco vibrantes, attamen vi communi etiam direébonem in longinquum
1 • ae* Anquot eiusmodi moleculae viuidiflime vibrantes et longe excurrentes, peduncnlo vc-
1ca“?a praeditae aliquando videbantur, quae forfitan foli velocitati,qua per refiftens flu dum
p ac lunt, originem debuit* Inter alias vna praecipue molecula explofa eft, reliquis maior,