Colofon
Teylers Magazijn is het kwartaalblad
van Teylers Museum en tevens mede-
deiingenblad van de Stichting Vrienden
van Teylers Museum.
ISSN 0920 0460
Nummer 111 (jaargang 30, zomer 2011)
Maand van verschijnen: mei 2011
Teylers Magazijn verschijnt viermaal
per jaar - in de winter, lente, zomer en
herfst. Dit blad informeert u over alle
wisselende activiteiten in het museum
en het belicht de achtergronden van
de verzamelingen en kabinetten, de
geschiedenis en andere onderwerpen
die in nauwe betrekking staan tot het
museum.
Vrienden van Teylers Museum ont-
vangen d it tijdschrift automatisch.
Auteurs van dit nummer:
A. Klöpping, internetjournalist
M. van der Pol, auteur artikel 'Hall of
Shame', eerder versehenen in Bright
M. Möring, schijver
B.C. Sliggers, conservator Paleontologie
en Mineralogie en samensteiler van de
tentoonstelling Gadgets & games
F. Voogd, freelance journalist
Eindredacteur: F. Pelt
Tekstredactie: E. Fens en F. Pelt
Ontwerp: Studio Berry Slok
Fotografie: M. Zegel
Drukwerk: Style Mathòt
Teylers Museum
Spaarne 16
2011 CH Haarlem
T 023-5160960
F 023-5342004
¡nfo@teylersmuseum.ni
www.teylersmuseum.nl
Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag
10-17 uur, zon &feestdagen: 12-17 uur
Omslag: detail van reclamebeeld
van de View-Master
Inhoud
Voorwoord
Fanta Voogd
Culturele Dodo’s
Fanta Voogd
De wereld printen in 3D
Alexander Klöpping 20 Het persoonlijke pii
van schenken
Column Marcel Möring
Cassettebandje
Fanta Voogd
Rolveger
Fanta Voogd
Pong
Fanta Voogd
Kraamkamer
der techniek
Bert Sliggers Hall of Shame
Marinus van der Pol
Dwergauto’s
Fanta Voogd Agenda
Bij de samenwerking tussen
De Ingenieur en Teylers Magazijn
Marjan Scharloo, directeur Teylers Museum
Vanaf de oprichting in 1784 volgde Teylers Museum de nieuwste
ontwilckelingen op het gebied van de (toegepaste) wetenschap en
toonde deze ter lering en vermaak aan het publiek. Dat bewijzen niet
alleen de ingebonden rijen van De Ingenieur die in de bibliotheek van
het museum aanwezig zijn, maar 00k en vooral de vele instrumenten
in de collectie van het Fysisch Kabinet. Prächtig opgesteld staan ze
in oude kästen, het Ujken soms wel kunstwerken: een model van de
elektromotor, de phonautograaf, modellen van de eerste telefoon.
Het zijn toestellen die eeuwen overbruggen, eeuwen van technisch
vernuft, van uitvinden en uitproberen en innoveren.
Teylers Museum was zelf 00k een kraamkamer voor techniek, een
waar laboratorium, waar prototypes werden getest en gedemonstreerd.
Daarvan getuigen bijvoorbeeld de elektriseermachine, de Papiaanse
pot en de draagbare brandspuit. De tentoonstelling Gadgets & games
van toen en nu is dan 00k een prächtige reden om onze gedeelde belang-
stelling en fascinatie voor techniek met deze gecombineerde special
van De Ingenieur en Teylers Magazijn te onderstrepen.
Gadgets & games is gebaseerd op een reeks artikelen die freelance-
journalist Fanta Voogd in 2008 en 2009 in De Ingenieur pubÜceerde.
In de rubriek De Zoldervondst behandelde hij gebruiksvoorwerpen
die nog maar kort geleden in onbruik waren geraakt. Voor deze special
schrijft hij onder meer over dwergauto’s, over de vele geluidsdragers,
over het begin van computerspelletjes als Pong en over de geschiedenis
van de rolveger. Allemaal onderwerpen die u 00k zult aantreffen op
de tentoonstelling, inclusief een speelhal met een aantal werkende
computerspellen.
De geindustrialiseerde samenleving overspoelt ons doorlopend met
nieuwe producten, van hebbedingen tot hoogwaardige technische
apparaten. Het komen en gaan van al deze gebruiksvoorwerpen lijkt
dezelfde logica te volgen als Darwins theorie van natuurlijke selectie.
Het is verrassend om te zien hoe ontzettend snel veel dingen verouderen
en in onbruik raken. Werden onze ouders of grootouders soms al gek
van al die nieuwe apparaten die ze nu weer moesten aanschaffen, 00k
tegenwoordig is het ene gadget nog niet op de markt of een verbeterde
versie van de tabletcomputer wordt al weer aangekondigd.
Met weemoed kunnen de ouderen onder ons terugdenken aan het
Ping van de wagen van de typemachine en het hendeltje waarmee
je de wagen weer naar het begin bracht. En diezelfde ouderen zullen
moeten glimlachen als ze hun länderen of kleinkinderen verbaasd
naar een cassettedeck zien kijken: waar is dat nu goed voor?! Of zoals
in het artikel van Fanta Voogd een kind antwoordt op de vraag wat
hij denkt dat het cassettebandje is dat wordt getoond — en dan vol
overgave antwoordt: “een kadettenbandje!”
Mede namens Erwin van den Brink (hoofdredacteur De Ingenieur)
wens ik u veel lees- en kijkplezier bij dit unieke samenwerkingsproject.