a
b) I n d u s i u m g l a n d u l o s u m .
5. c a n a r i e n s i s Willd. Ilerb. 19815. f. s. o. — Aspid. Willd.
Syn. Aspid. diaphanum Bory. — A. viridulum Dsv. — Cyslopl.
canariensis E m / . — Aspid. membranaceum Willd. Herb. 19813 (ex Canariens.)
f. s. 0. — C. fumarioides Presl. Tent. Pteridogr. p. 93. f. s. o.
— C. emarginulata Presi. Epim. bot. (1851) p. 425. f. s. o. — C. azorica
Fée f. s. 0. — Athyrium fumarioides Presl. Reliq. Ilaenkeanae I. p. 39.
— Cystopteris fragilis v. sempervirens Moore Ind. fil. p, 282. — Dickso-
ma humihs Willd. Herb. 20164 est planta juvenilis Cyst, fragilis in ins.
Maurit. collect. —
Folium ultrapedale 3 — 4" latum bipinnatisectum sempervirens,
plerumque atroviride; S. I. 0 . ovata 1. ova to-lanceolata acuminata; s!
II. 0 . ovata obtusa distantia pinnatipartita; laciniae ovales obtusae s’u b -
distantes 1. approximatae, apice obtuso lato breviter 3—5 dentatae, ad
latera 2 dentibus emarginatis, brevibus latis obtusis rarius angustis’in -
struc ta e; nervi omnes in sinus dentium emarginatorum excurrentes ; indusii
tota pagina glandulis cylindricis unicellularibus hirsuta.
Paleae margine glandulosae. — Variat foliis pinnatisectis segmentis
I. 0 . pinnatipartitis.
Hab. Locis humidis, in rupibus et muris usque ad litora maris descendens.
Hispania et Lusitania non raro cum forma vulgari. In Sierra
de Cintra et ad muros in Sierra de Cintra [MrelwÜsch] ; Ad sepes prope
Lugo Galleciae (Lange] ; Pico de Canellas [Durieu] ; Cabo de Rocca. —
In Atlantide: Madeira. Teneriffa. Azoren: Teroeira, Flores, Fayal, Pico.
— In rupibus humidis montis Bachit prope Demerk Abyssiniae. [Schimper].
Chile' [Cuming] ; Valparaiso ( Gaudichaud) ; Rio Janeiro [Pohl) ; Peruvia
(Haenke) ; Merida (Morto) ; Mexico : Jalapa (Schiede) ; Caracas (Goll-
mer.). Ex Algeria et insulis capitis viridis hanc varietatem nondum vidi
Exsicc. Welw. It. lusit. 301. 302. (U. i. 1841) et 1851 No. 369. - !
Bourgeau PL canar. 226 et ex itin. II. 1855. — Hochstetter Pl. azor. 179.
- Holl. PL Mader. (Sub Cyst, regia). - Lange Pl. Europ. austr. 1851 —
1852 No. 12. — Durieu Pl. select. Hisp.-lusit. 164. —
In Atlantide nulla alia varietas provenit ac modo descripta, in Hispania
et Lusitania autem forma glabra et giandulosa.
Icon. Presl. Reliq. Haenk. 1. tab. VI. Fig. 2.
Haec varietas paleis et indusiis eximia glandulis cylindricis vestitis
et nervis in dentes nunc angustiores nunc latiores semper tamen emarginatos
exourrentibus adhuc omnino ab autoribus false intellecta est. In
herbar. Presl earn sub 6 nominl^us inveni: 1. Cystopteris canariensis
Erei/Tent. Pterid. p. 93; 2 .3 . Athyrium et Cystopteris fumarioides Ere«/
Schott. Reliq. Haenk. I. p. 3 9; 4. G. emarginulata E r e s /Epimel. botan!
( l8ol) p. 425 in Abhdlg. Bohm. Ges. VI, ; 5. Cystopteris obovata Eres/
una cum Asplenio lanceolato var. obovato; 6. Cystopteris fragilis. —
Itaque C. fumarioides Presl immerito a cl. Moore (Ind. fil. p. 282) ad var.
Ò. dentatam Cystopteridis fragilis trahitur. Cystopteris azorica Fée plane
omnino eadem planta ac canariensis itaque var. r¡. azorica apud cl. Moore
I. c. p. 282 superflua. E Sierra Nevada Hispaniae et ex Nova Granada
specimina omnino cum var. canariensi convenientia vidi, at indusio
glabro gaudentia 1
Obsv. I. Aspidium Taygelense Rory et C/iaMb. Nouv. Fl. Pelop. (1838)
p. 67. et Exped. scient. Morée p. 288 mecum copiosissime communica-
tura est. Ediderunt hanc plantam: 1) Heldreich in Plant, exs. No. 365
ex Olympo Thessaliae. 2) Idem in Herbar. Graec. norm. No. 35 ex Parnasso,
et 3) Orphanides in Flor. graec. exs. No. 499 eodem loco. Praeterea
vidi specimina eretensia a cl. Heldreich prope Sphakiam ad 6000'
(No. 1665) leota, deinde ex montibus Taygeto, Ida (No. 1549) et monte
Olenos Graeciae (No. 365) et montibus Dirphyis Euboeae (No. 365).
Specimina, quamvis ex parte a Cystopteride alpina diversa tamen nullo
modo ab hao speoifice sejungenda sunt.
Nunquam sub Aspidio Taygetensi Gystopteridem fragilem genuinam
vidi, quamvis nonnullae formae huic proximae sint.
Inter specimina numerosissima a me examinata has formas distinguere
potui.
1. Gys t . a l p i n a , v e r a . Mons Taygetos ; M. Dirphyis Euboeae.
2. F o rm a la t i Io ha. Lobuli ultimi b re v e s , lati, plerumque unidentati
, dentes t ru n c a t i , rarius emarginati. ' Ad formam regiam accedens.
Mons Ida. M. Olenos.
3. F o rma a n g u s t i l o b a . Lobuli ultimi lineales, longi, saepissime
acuti, rarius emarginati. Habitu Cyst, alpinae. Sphakia. Mons Parnassus.
4. F o rma s u b f r a g i l i s . Dentes longi, plerumque obtusi nec emarginati.
Habitu Cyst, fragilis. Mons Parnassus.
Obsv. I I . Cystopteris oaucasioa C. A. Meyer U. i. 1839, non commutanda
cum Hymenocyst. caucasica, nullo modo a Cystopt. fragili differt.
f. s. 0. complur.
Obsv. m . Formas intermedias inter Cyst, alpinam et C. fragilem
nuperrimo e Tiroli et Helvetia copiose v id i , etiam cultas in horto reg.
Berol. Hae formae vario modo existunt. Lacinularum angustarum dentes
enim non emarginati, sed acuti inveniuntur , sic ex forma alpina existit
C. fragilis; in aliis formis dentes fastigiati in lobulum latum conlluunt;
sic ex forma regia existit C. fragilis.
Obsv. IV. Aspidium tenue Sw . (edit, in Flor. pensylv. exsicc. Cove-
valley. 1824). est forma Cyst, fragilis ad var. anthrisoifoiiam accedens.
Speciminibus accuratissime examiflatis, id solum notandum est, quod indusium
pra eter modum breve est ; a t minime hoc integerrimum inveni ;
sporae muriculatae.
ri ' IÆ