d i v id i tu r m o x i n a lio s te n u if f im o s , i n f ta r L ig u f t r i iE g y p t i a c i , A lp in i,f u b d iv id i tu r , in tu s c a v u s ,f p o n g iö f us&
m em b r a n u l a ( q u a fi t e l a a lb a íu b te n í a ) A r u n d in i s i n m o d um p r ^ d i t u s e f t, q u i c o n t r a c tu s in m u lta s 6ffu.
r a s & f e am e n te a ffu la tim d if f iü t. Flores p a r v i f u n t f d lia c e i, p lu r im i , q u i f in g u li pedicelhs iin g u lis tenuiffimis
in f id e n t f E x h o r u m a u tem m e d i e t a t e apex f ty l i in f t a r p r o a i t . Folta p a u c a , f em p e r b in a e x a d v e rfo a(j
f in s u l a g e n ic u la f i ta , c a u lem a m p l e a u n t u i , u n c iam l a ta , f e fq u iu n c iam lo n g a ¡ p e r q u e h o r u m m e d ium if e o ,,,.
d u m lo n g i tu d in em n e rv u s e la tu s e x c u r r i t . Caulis l à p o r e a r o m a t i c o , v a ld e am a ro , 8t n o n n in i l a c r i , guftuqae
Ifi palußribus in convalle modica prope Lib ant montem oriri Stra b o auñor efts aliifque Syria locis nafci
Theoporajtus a lii que volant. Ex India ubi [ponte nafcitur, mer cimonii g r a t ia advecta eft, d tn Arabi am defer,
tur u t Garcias, A c oft a , aliique affirmant. . . • n.
De Calamo aromatico verba Ciuf, in G a r \. aromatum H iftona, p . zo o v accipe. N o n m in o r e i t c o n t r o v e r t
i n t e r r e c e n t io r e s M e d ic o s d e C a lam o 6c A c o r o . V o l u n t e n im n o n n u l l i C a la m um o ffic i n a r u n i e lle Acorum
v e t e r u m ; a l i i m a lu n t G a la n g am e ffe A c o r u m . E a rn o b c a u iam d iffic ile e f t in t a n t a o p im o n u m varietate
a l iq u id c e r t i f ta tu e r e . Calami aromatici c u lm i q u a f i c um r a d i c ib u s n o b is a d v em u r i t , c u ju s p ro x im am acci,
p ia s d e f c r ip t io iA n : r e t t u n i h a b e t caulem, m u l t i s nodis f e u g e n ic u lis c i n t t u m , la svem a l io q u i , in tu s conca,
v u m , & m em b r a n u la , u t i H a r u n d in e s , p r s d i t u m , q u i a f fu lo lè , q u em a dm o d um Diofc. f c r ip tu m r e l i q u i a fran.
g i t u r , e f tq u e f a tis o d o r a tu s , g r a t iq u e l à p o r i s , am a r i ta rn e n , 8c n o n n u l l iu s a d f t r i t t i o n i s p a r t i c e p s . Folia ( ut
e x v e ftig iis c o llig e r e l i c e t ) b in a e x a d v e r i b , f in g u l i s geniculis f i t a , caulem a m p l e t t i v id e n tu r . fia d ix fumino
c a p i t e n o n n ih i i e x tu b e r a t , d e in d e in fib ra s d e f in i t . Seritur p e r univerfam Indiam.
3 2 . A r u n d o fijfa feu fa rñ a E fen i Bononienfis, fa n o n i. A r u n d o e f t e r e t t a , fo liis lo n g is 8c a n g u f tis , &
in te r n o d i i s d o n a ta , 8c in p lum o f am c om am , q u a le rn m A r u n d in e v u lg a t i v id e r e e f t , d e f in it. N u l lu s fagittis
a p t i o r e f t c a lam u s q u a n r q u i i n R h e n o a in n e n a f c i tu r , u t p o t e c u i p lu r im a in e f t m e d u lla p o n d u f q u e volucre(
c o n t r a fla tu s q u o q u e p e r v i c a x ; f ic u t 8c Jo, Bauhinns H tft. pag. 4 8 3 . m em o r a v i t .
Arundinum varii generis Vires & Ufus.
À tù n d in e s in genere Flinius ex Theophrafl. I. 16. c. 3 6 . bellopaceque neceßarias eße f cripfit -. hello quidemad
jacula confidencia ( quibus quadam gentes folem ipfum quafi obumbrant ) calami aptijjimi effe ubique perhibentur.
A d do mus conftruendas, eafdemque tegendas utiles funt-, fcriptionibus, aliifque Ufib its neceffariis inferviunt.
A r u n d o vulgaris fe u vallatoria, ab Altitudine ad valla & fepimenta conficienda d iña, abftergentem 6 éxfic-
cantem facultatem, minime acrem , pojfidet. 1\a d ix in vino decoña menfes Ö urinàm c ie t, (3 jlrangurìte mede.
tur-, in pulverem red a ñ o fiftulis & ulceribus infperfa prodeft-, & in aliis in quibus ficcandifacultas poftulatur,
varies modù in ufum venit,
A r u n d o fa t i v a five d o n a x , cum uberiore fiacco impleatur, exficcantem qualitatem baud aàeo a ttin g it. Turi.
ones dulcedine infigniprtediti gratijjime comeduntur. Calami a d Textorum ufus -, Chìrurgorum ad oßafraUa li-
ganda-, a d vìnearum ridicas -, virgos pifcatorios-, aliofqueufus applicantur. A d aquarum canales, duñufut
Jlruendos fi cum natura i ta comparante perforati fin ì ) ac pro tubes opticis loiigioribus, ob^levitatem, reñitudim
& firm ita tem , excellentesprorfus ac fingulares. E x ufla radice fpodium Arabum p aratur.
A r u n d o arborefcens ìa b a x ife ra inexcefam attollitur molem. Ex hac columna fiunt, & adadium ftruUurts
adhibetur, Ö ta n ta reperitur craffitudinis, u t diameter tre s ulnas impleat, Ö multo plus, u ti teßatur Dalecham-
p iu s . N a v e s optima ex ea fiunt, u t refert D i o d o r u s S ic u lu s . Cymbafque ex Arundinibus M a iiìb u d iñ is faci-
unt I n d i , ex auobus artìculis pracifis, (3 in medietate divifis (3, excavates , qua binos viros continebunt, qui ft tu
remis trium quatuorve palmorum longitudine tan ta d ex te rñ a te ìmpellunt, u t etiam adverfo rapidoque flumint
fumma celeritate navigare poJJìnt,f3 d Crocodiles qui ex navìbus majoribus eos elicerefolent, liberi fint, u t Acofta,
D io d o r u s S ic u lu s , aliique affirmant. Partes externa corticofa, dum tenera & flexiles, ad leñicas texendas Palanlyiu
diñas, quibus Magnates (3 v ir i Í3 mulieres p e r publicum de loco ad locum p o rtantu r, in upù fu n t apud Indos.
In hi fee cannis,aque ac [ucce dentis fpeciei, (3 fo r ta ß e in a liis,.medulla levis, fpongiofa & liquida reperitur,
gratiJaporis, qua ob dulcedinem v a r iis ufibus, & fd e eh a ri vic e infervit. Tenerrimi autem ftolones qui maxime
fiuccolenti fu n t (3 faporofì, magni fiu nt in In d iis ', apud advenas aque ac indígenas, quod bafes fint celebra
iftius compofitionis A c h a r d iñ a , qua in Europam inveña in deliciis a pu d doño r ex Epicureorum difciplina habetur
(3 (u t Pifo loquitur j à me quoque non femtl cum voluptate g u fa ta eft. At- vero ubi ha Arundine s procera #
annofa fa ñ a fu e rin t, liquoris contenti fubftantia, color, (apor, (3 efficacia mutan tur, -ìpfeque liquor paulatim pro-
truditur fo r OS, (3 ju x ta internodium v i folis coagulatur, ac inftar pumicis albi ìnàurefeit, mox n a tiv a fuavi-
ta tis expers fa ñ a , peculiarem faporem cum p a rva adftriñione eboris ufti amulum acqu ìrit, vocaturque apud indígenas
S a c h a r M am b u , Lufitanis T a b a x i r , qui quo levior albicantior & glabrior, eo praftantior -, quo magis in-
aqualis atque cinerei colorís e v a d it, deterior habetur.
A r u n d o faccharifera inter Arundines longe praftantijjima eft. Eins medulla mollis (3 pumeñans me/lenm
fu avitatem obtinet, unde quafi melfine apibus redditur, (3 S a c c h a rum f i t , quod fa lù dulcís genus eft, ab omnibus
laudatum, variarum regionum negotiatio (3 mercimonium. .
De modo conficiendi faccharum, qui, cum pianta f i t frigorie impatiens, nunquam apud nos ìnpraxin redigetur,
pauca loqui lubet. E t cum d M a r c g r a v io , P i lo n e , L ig g o n , H e r n a n d e z , R u e l l io , G ro r r a e o , B a u h in ia n is fia-
t r ib u s , fufius de eodem fcriptum f i t , narrationem brevem accipiat Leñar.
Canna f patio oño v e l decem menfium a plantatìone a d faccharum conficiendum maturefeunt s mox ad genico-
lum amputantur, 0 ad molas vegrandes deferuntùr, quibus liquor dtdcijfimus quem Hifp ani C a ld o vacant, ex-
p r im i tur. Hoc labor a to , [puma affurgit copìofa Cagaßa vacata, qua folis pecoribus cìbum potumque fuppeditat.
Deinde idem fuccus coquitur,(3 p e r linteumper colatur, (3 tandem fuccus eo paño novijjimum excrement um, fi
quod habet, deponit. H a fa c es mancipiis viñum prabent. Einum quoque exinde vulgo G a r a p a vocatum confida
n t incoia intermifeendo aquam, quod avidijjìme appetuiit, S3 R u m appellitant. Succus p e r concoñionem, affi'
duo labore agitatisi condenfatur, (3 repetitis openbtis, facchari confiftentiam acquìrit. Obfervatu dignum eft,
quod fi oleum majoribus inderetur ah enti, in quibus liquor, primo C a ld o diñus, purificatur, is Saccharo confluendo
plane fo r e t ineptus. VicìJJim fi* minonbtis lixivium ficut majoribus infunderetur, aque imponìbile effet
Saccharum confie er e. S i denique minima portio fucci Limonii v e l acidi quid injiciatur, Sacchari confiftentiotn
nunquam acquiret. «
S ao
_ ccharum quòque natìvum eft, qui liquor fponte gummt a u t lachryma infta r, p i f i a u t fiaba magnitudini,
tw tellucidus, in geniculis g e rm in a i, (3 Antiquis Sacchari (3 Salis Indi nomine cognitus fu i t ; u t Diofc. (3
Talenus teftantur. . . . .
Saccharum calidum (3 humidum eft. Ob dulcedinem C3 falubritatem necejfarium effe quotidiana experientia
, m Sanguinem purificai ; f
p irìtus recreat-, membra corroborai ,* a
d v iti a thoracis (3 pulmonum utile ; prò f i rn
arteria afpera contro raucedinem-, commodum quoque internis apoftematibus lateris, (3c. thoracis ulceribus j Pfiii fiedat ì ventrem emollit s [aiutare admodum eft renum, urinariorum meatuum & ve fica affezioni bus.
^ S a c ch a rum cum aqua mixtum (3 potum contro tujfim ficcam, fitim, (3 afperitatemfaucium, peHorifqtie atl-
Hiam u tile eft > mftruàiones hepatis (3 lienis refera f, naturalem colorem inducit. Senibusfrigidis (3 aebilibus
^onvenit', & quibus humor nativus é calor naturalis imminuuntur -, n utrii enim (3 fanguinem generai , (
3 replet
Saccharum inpulverem fubtilijjmum redaUum, oculìfque ìnfperfum, obfcuritatem vifus depellit, eofque lucidos
reddit, # u
lcera J'anat. . . . . .
In officinis fa tis frequens eft -, /«Eleétuariis, Syrupis, Julepis, Potionibus, Vims, Confervis, Conditis, Suceis,
ac omnis generis confeftionibus,faccharum u fi venit.
Non aefunt vero (3 Antiqui *3 Recentiores qui Saccharum nimia copia aftumptum damnant, (3 tqnquam Scorbuti
Tabiique caufam effeRricem improbant -, ut exdentibus nigrìs,putrefcentibùs f t excidentibus eorum qui eidem affueti
fnt facile conftat. Saccharum enimfalem acìdum (3 corrofivum continere ex deftillatióne facile obfervatur. Scor*
butus autem f u lì fixo in fanguine redundanti debetur, & proinde iis qua [a le vo la tili abundantfanatur.
Saccharum Candum peìlucidumt3 concretum eft, quo in genere primum tenet locum candìdum-, alterum obfcure
rufum alterum violaceum eft. E Saccharo autem puro p u h eri fa to fi t : quod cum modica aqua, quantum a d drfto-
lutionem fufficiet, carbonibus accenfis fuperponitur a d ebullitionem, quam celerrime fieri neceffe e f t , ut candidavi
fiati e te n ìm f i diutjus bulliat, fla v e fe it; a d Syrupi confiftentiam cottum, vafis^bulliens effunditur, quibus bacilli
te n u e s , quadrati, abietini a u t pinaftrini, p a r a ti (3 locati funt. V afa ifihac obteguntur & prope fornacem collo*
cantar. Bacillis major Sacchari p a r s , cryftalli inftar candidata, eleganter aàhcerefcere covfpicitur. Saccharum
candum violaceum Violarum floribus coloratur. Saccharum candum quoque rofaceum, cinamomium, aliaque
^Saccharum candum ciho,potu, & alio quolìbet modo ufurpatur. AJperitati, tuffi, raucedini, aliifquepeUoris
vitiis medetur. ■
Arundo fàrcia flava 8c plicatilis ,• Arundo lenta Rotang ditta ; & Arundo repens five Chamaecalamus,
aliaque fortafie fpecies flexiles in varios ufus adkibentur : quorum p a rte s exterìores (3 corticofa derapa, in v i t-
tulas tenuìjfmas dividi fo len t, qua lenta fr a z io n i magnopere refeftunt, 0 varie tingunt. E x bis autem fio-
.nas, capfulas,pyxides, corbes, crates, fe d ilia , aliaque ftmilìa, fubtiliffime contexunt Indi. Subtiliffima (3 mollif-
fima enim fu n t illa Jlorea quibus Sinenfès plerique, imo magnates, interdiu fomnum capere, & decombere con-
fueverùnt, qua res (3 mundijjima eft, & calì folìque ingenio accommodatiJJìma.
Indìgena pilorchasfeu chordas funefque longiffimos, cannabeis fortiores ad navium armamento aliofque ufus
varios, ex hifce contarquent.
P L A N T S C U L MI F E R i E
Gapitulis tomentoiìs.
C A T U T XX.
• Gramen tomentofum.
GlRamen iriopUrum la n a ttm 8 tommtofum d ic itu r , « quod in frm m ita te panícula frn t tomento/*, Gof-
fipio molliores & teneriores.
TABULA XX. SECT. VIII.
, Pratenfe panícula fp a r fa , x .C .B . P . Theat. 6 t . Gramen jun-
coides lanatum, five J uncus bombycinus vulgaris, Park, ii7a.
.d., Sive lanatum capitulo fufco foliáceo Virginianum.
multiplici J j , Hirfutum Indicumglomeratis capitulis Lagopi amulis,D. Pluk¿
] Phyt.
4 . Indicum fpiculis cufpidatis, Kudira-pullu, H o r t. M a l. Part. 1 2 .
p . 79- .
nf . Alpinum 13 minus, ¡ . C .B .P . a 8 . Prod. Theat. 62. J .B . 743»
i Gramen tomentofum Alpinum minus, Park¿ I *-7 2 .
.. . ) 6 . juncoides lanatum alterum Danicum, P a rk . 1 2 7 a .
ßmpltci <(7 . Junceum lanatum minus, Park. tx y x .
8. Indicum fp ic is oblongisfquamatis, Tagadi, H o rt. Ma l. P a r t.
2 ,p . s»x.
1 . G r am e n
Gramen tomentofum capitulo