Minutes
rcgiæ.
Dcortu&fine
nii alicuius magnitudinem poflumus intelligere dupli-
ciref*, videlicet vel quantitate ,yel virtute. Vnde no-1*
tandum, quod quantum ad magnitudinem quantitatis,
diftinguit Philofophus quarto Politicorum communi-
tatem regni ab aliis cbmmunitatibus tanquam maxi-
mam a minoribus Scrotum a pardbus in huncmodum:
quod ficut prima communitas, quxcftdomus, confti-’
tuta eft ex viro & vxore, libcris.acferuis, tanquam ex
fuis patdbus Sc fecunda communitas, quae eft vicus,
conftituta eft expluribus domibus vtex fuis patdbus :8c
tertia communitas, qua? eft ciuitas, conftituta eft ex plu-
ribus vicis, villis Sc agris, vtex fuis partibus coniundtis
&. vicinis, non diftantibusd fe inuicem, aut remoris:
quarta communitas eft, gens tota, qua eft c&nmunitas
vnius lingua Sc pattia, 8c m oru m aclegum, per vicos ac
ciuitates diftantesdfeinuicem, & remoras, habens mul-
titudinem hominum fegregatam : ita & communitas
quinta, eft communitas regnihabens per vicos & ciuitates
C^uatuor vero funt poflibiles fimul cllc, icilicet regnum
iuftum & magnum, & rcgrium iniuftum &paruum,&
regnum iuftum & paruum, &' regnum iniuftum 8a*ma-
gnum. Mamfeftumeft., quod regna parua carcnt fuffici-
encia: & fic femper habenc iadigentiam:8Cpercbnfe-
quens, timorem, propter fuam infufficiendam. Regna
.Vero iniufta, carenc tranquillitate, iccirco, quod funt
femperinturbatione. Turbario veto, eft debit! ordinis
diflolutio: debitum autcm ordinem fola iuftitia confti-
tuit & euftoditin regno. Felix aUtem regnum eft, quod
habet in fe, & ex fe, fufficientiam firieindigentia,tran-
quilliratcm fine tur|>atione, &fecuritacem fined mote.
Ergo regnum jniuftum 8c paruum nequaquam poterit
diei aut elTe fell* regnum: imo ifta combinatio harurn
duarum differendarum, fcilicetiniufti & parui, videtur
tqjlere totam felicitatem regni, 8c omnes partes 8c con •
diriones ipfius: quia tale regnum nec eftfibiipfi in fe fuf-
ficiens, nec tranquillum, nccfccutum. Ex hoe videtur
ergo, quodoppofitum regnum iuftum, & magnum, fo-
lumpoflkefle felix regnum1 ex eo, quod tale regnum fo-
lum poflit efle fibiex fe fufficiens & fecuriim, ideo quia
magnum, & tranquillum in fc, & ideo quia iuftum. Videtur
etiam per confequens, quod fi ifta: dux combina- j
dones, lcilicet.iuftum&f . l . ---- £ .m£*a.g"n:_u_m_&, p o.fntWun-ftc oCmJ-Cn:es partes
, &gentes diftantes ac remotas, fub vno rege & domino
fubie&orum multitudinem fegregatam. Au-
guftinus vero decimonono libro dc Ciuitatc Dei, com-
prehendens vicum fub ciuitate, 8c gentemfub regno,
tanquam partem fub toto, ponit ties communitates
tantum, fcilicet domus,8cvrbis,8corbis,8cc. Etfic
patet, quod magnirado 8c paraitasregni fecundum | felieitatisin regno, & ficfaciunt perfe&e8tfimphatcr
quantitatem molis, confideratur cxamplitudine&di- |fcllx regnum: & alixdu*combinadoneshispppofit*,i
ktatione longitudinis & laricudinisv fpacii terra vel j fdlicetiniuftum & paruum, tolluntomncs partes fclipi-
terrarum, per quod vici & ciuitates, & genres fub vno [cads, & ficfaciunt fimpliciter&in totuminfelix rfcgnC:
rege & domino ab inuicem funt diftantes, & fub vna ;iccircoiftxfdu*combinadQnesalix,quareftant,fc.iuftu
lingua & eifdem mpribus ac legibus confiftentes. Et'j & paruum, Sciniuftu ac magnfi, aut non compatiuntur
fecundum hoc, maius vel minusregnum dicirur, cuius fefimul,aut fi pofltmtfimul itare, quod nofeciqtfimpli-
doininiumperlongiotesvetbreuiores, pet latiotesvel1 citer„& petfedte felix regnum, fed fecundumaliquam!
afdUores terr* tarainosextenditur & limitatur. Secun- partem tantum: quia regnurin iniuftum nequaquam po-
dum quantitatem vero virtutis, forte magispropriedi- teft elle i’n fe tranquillum, & regnum paruum non vide-
citur regnum magnum vel paruum : ficuti non fecun- tur efle fibi ex fe fufiSciens, Sdecurum. Et de hocamo-
dum quantitatem corporis, led fecundum magnitude do iam pleniuseftdieendum. Ad declarandum itaque
nem feientia: & arris dicimus magnum Mcdicum, vel veritatem in praedi^iis, inquirendum eft pfimodeiftis
Architedum , vt dicit Philolophus quarto Poli- —*—~ ^ •’ • • ~ - ■ ■ -
dcorum. Et fecundum hoc, magnum vel paruum
regnum dicitur, a magnitudine vel paruicace
virtutis regalis, per quam omn'e regnum haBet-regi&
adminiftrari: quae virtus duplex eft , videlicet iuftitia, &
potentia: ita qubd iuftitiapotenciam dirigat,& poten-
tia iuftitiam in mdicium conuertat& defendat: vtiufti-
cia dirigat & decernat, quid fit iuftum: potentia vero exequatur,
Sc defendar, id quod iuftum eft. Et fecendum
hoc, maius regnum, yel mai or rex dicitur, vbi vigetma-
ior virtus iuftitia;ad iudicandum, & maius robur poten-
tiae ad exequepdum & defendendiim,quodeft iuftum.
V ctum au tern m agni tu do q uan ti ta ti s terrarum, & m ul-
titudinis hominum, ad iftam magnitudinem regalis virtutis
icoopeietut, vel contrarietur regibus & regnis ,•
poftmpdum eft dicendum.
patuu®,
^liftant
Iuftum ti
raagnure? ’
!§f§i felix
“ g n u c f f c . .
Caput X II h
L J Àbito igiturex his^jua: prxdiifta funr, eo quod fee-,
A J-licitas regni eftfinisintentusin conftitutione&ad-
miniftratione, fiue regimine regum & regnorum : &
quod ipfam felicitatem faciunt & perficiunt ifta tria,
videlicet bonorum regni fufficienria fine indigentia, &
tranquillitasfine turbationé,&fecuritasfine timoré,&
quod per oppofitum infelicitatem regnorum caufant
ifta tria, videlicet indigentia, Temper plus cupiens: &
turbatio, femper aliquid dolens: & inftabilitas, fem-
per aliquid timens : licet infelicior fit,qui ideoTemper
indiget, qiiia.femper pi,us cupit, quam qui idep plus cu-
pit, quod pluribuaindiget : quiaUludcftcupiditatis,
iftud vero eft neceflitatis. Et habico etiam hoc, quid
fit regnum iuftum vel iniuftum, & regnum magnum
vel paruum : ' videndum nunc eft, quæ ex his difterentiis
combinatæ & coniundbe faciant ad regni felicitatem
, velinfelicitarem.- Cum igiturfex fint combina-
tiones prædidtarum quatuor differentiarum , quarum
duæ lune impoflîbiles fimul ftarc,fcilicet regnum iuftum
& regnum iniuftum, regniim magnum Sc paruum.
quacuor combinationibus,Tcilieetiufto & iniufto, ma-
gno & parub: vtrum aliquaex eis, & qux, & qualicer
compatiantur fe* fimul ftare, videlicet vtrum regnum
magnum poflit vel nodpoflit eflpiuftum. HoCenimde-
claraco.pa tebit per confequens, vtrum regnum paruum
poffir vel non pofliteflfeiuft'um'.Ecnbtandum, quod hie
agitur de regni. magnitudine vel paruitate» fecundum
quantitates virtutis, non luxdilatationisautextenfio-
fnis: quia magnitude regni fecundum quantitatem virtutis,
femper facit ad augmentum felicitatis ipfius.
Qupd igitur regnum magnum non fit denecelfitate iuftum,
8c quod per confequens necregnum paruum de
neccflitate iniuftum, videtur e*-hoc,quod Auguftinus
quarto libro de Ctuitate t)_et tefert,quod videlicet tempore
-Alexandri magni captus fuit quidam pirata, id ëft,
princepsprædonum in mari,&.prxfentatusAIexandro,
& ab eodem interrogatüs , Quid fibi commune efleti &
mari propter quod ipfe infeftarer mare, & laborantes
in mari ? Relpondit Alexandro diccns ; Die til,
quid tibi commune eft 8c totiorbi, propter quod tuin-
feftas totum orbem, & habitantes in orbe ? addidit-
que: Numquid ergo ego rede vocor latro,acprardo,
quia inare infefto cum parua nauicula', Sc cumpaucis
fociis : tu vero ideo rebte vocarisrex &imperatorjquia
infeftas vniuerfum orbem cum magna multitudine, &
exercitu copiofo / Nonne maior eft iniuria, vbi ma-
ior eft potentia? .Ex hbc ergo videtur, qupd regriiim
magnum non de neeeflitate fit iuftum, & per confequens
nec regnum paruum de neeeflitate fitiniuftum.
Lib. 4. f-4-
| & •Cicùq,
»jib. ). de
[Rep. apaJ
'N onium.
,-Elegani
jd id um
fPirat*.
Vndc Auguftinqs ibidem fdluendoiftud eoncludir,,di-
cens: quod regnum magnum ideo poteft efle potens,
quia magnum, fed non ideo neceflè eft, efle iuftum,
quia magnum. Si enim a regnis mu ndi tollatur iuftitia,
8c relinquatur folapotèntia fine iuftitia, tun cipfamundi
regna non funt nifi raagn^quædam latrociniai Ex hoc
etiam yltetius patet, quod fiRomanu,mImperiumorn
bem terra; Sc eius dominationem obcinuit, & tcnetfola
potentia, fine iuftitia: tunc jam non erirlmperiumi fed
*
loftitia facit
regna"
felix,
ft : ppipB;
ja,'pcrac:
;iJens. ' 3
B I
ilia quæ-
' '‘Royn. hnftfii.
ergo-tegni
^ iw *‘ idl» fita&icatoiregaHmJuftam. qai»1»»:
• E fP « coiileqatstvs.rcg“ “ «4 P9 ‘
j -j^ffUafefegtvuro idep èftvêl«itieneee.£fitateJ|<|
Lroiqaiiiitagnam.ieddeffciliKtç. Quia cqm iuftitia
habcat.ft.bi comkeni * ??ad.u.t.ce^po-
citater^pcr partis fuis, di^um fit,quod felieltaSrcgno-,
rum & regum confiftat principaliter in trifetis', fcilicet ih |
bonorum regni fiifiicien^ pni iudigenria, Sc rranquil- j
licate: fine turbarione , & in fecuritate fih'e timotc: o- {
jmniatamen iflalubvnaratione, & fub'VnOnomine pa-
'cis ihciuduntur-,: quae eft finis vlcimus Sc principalis, ad j
quern tendunt om nes hOminum cOmmunitates, parui
Sc magnae, maiores & maximae; vtputa ‘cotiimunitas
||omus,co,mmUnitasviciyelyillae, coiumunitasdttiti-, .
wl & populi,: communitas Sc focfetaS gcntiS®niy I
ficut dicit Auguftinus 19. libro de Giui'tate Dei. Pax
chim eft finis » propter quem ortnis;homirium commu -
’nitas & focietas eft conftituta *^/ fptma fecundum
quim regitur, ^ rario fiue cauffipropter qua^n dufat &
conferuatur , & fru£fcus. in' quo complete felicitatur.
Vndc Auguftinus. ibidem, vnicuique cpnftitutioni 8c
focierati Humana; ipecialit'cr tribuiti ‘dc diftinguit, 8c
diffinit fuam pacem: primp pacem corpotis& animae,
8c pacem yoliihtatis. cum ratione in ipfo homine, qu#
eft ordinata fubiedio corporis ad ani mam *, fecundum
ipfius animx rationabilem voluntatem:vdeindepacena
domus, ;qu«e eft Viri & vxoris , 8c libetQrum 8c feruo-
rum ad fe inuicem ordinata coVfebfio l 8® pacem ciui-
catts ^quae eft ordinata concordiafpopul.Hub vnalege:
8c pacem gentis.ac regni ,.qu3e.eft.ordinata ooediemia .
.multitUdims, gentifque fubvnorege:8cvlrimop^cem j
fuperha: ciuitatis Hierofojiymitanae» 8c ipfius regni cce-
lorudi , qiis'eft fub Deq8c ad Deumbrdinaca£erpetua
concordia Sc char it as beatorum. P^ itaq u e gcp^**
raliter fumendo, fic deferibi noteft, quod pax eft otdi-
nisiuftitixttanqUillitas iucon^ifia j ;v«l fic, cjuod pax
eft'omnisdifcordix:8cdifconUenienti^
quillodc fecUro ftatuiupropriisv Vnde refte dicit Sa-
luftiUsi, alfignans cauflam primonliahs augthenti Rb-
dia.ni Inipefii^i Go»for% J-inqufe
fg jd B S proindc quanto,tçgnum maius, &potcntius.
Bnto poterit efle iuftins..(upeqfltbamqte &diligent;a
iüftieix inregnantc,:. & m M M K
to iniquius , fuppofito odio ', & negltgeqtia îuftitiç
ïL n a n t # E i hoc infupet.pateMuodpatiutasregn^
S i t non habet neceffitatetnadtoftyrcficiÿtégnftrti
iuftum, luppoftta negiigemia.ve odioiuftinxmrcgc.
ita etiam hahei d.ft^llïtpui
in tegehte-. Manifeftum eft.igttut a ptxdj.aiSpmg-
bns, quod iuftitia pet fe opeiatur ad.feliatatem. te.
ram « regnorum : roagmtudo le tiy jjitc q ti* Sc
piius, coopwarüt ad feiicitatem. nop penè., fed per
Iccidens. & e t menante ambre acd'l^ntiaiuftma:
ift tegnintirPariia veto iegiia licet pu*n'|ffe.iufta,
noh.wmeqiiftoftterftOcftatitufeHciatquiaiUftitian^i
eft .tota feiftflasp, fed ..potior patsftlicitatiateptm &'
îeénôfiftu, cutn iuftitia tequitat-iùihctcntlam,K.IefU
ritatemad (hi eaeqBptioneni, Eatua.velp«gna non
iMiiuit .uasgR äjU ;
vicinptunitegüotum pixftet eis:fii^O|ntupi,&xquir,
fasipfbtu.meondè^aeipfisféçurimenwi.V.Dt.yhropat-l
ua légua ea fepoflintgaudetefufficicntia& fecuritace :
ibi eiTet.nieiius habere teinqm, paruum & quietum „
quam roagnùmiSe, Utam.;femppc tùtbidum 8ejnquie-
tum. : ficut melius eft habere, corpus, paruum, « la>
hiiriiVquain magnum, & femper debile & mfitmum.
Vnde Soil imsfctibit,,qUod intetmultos reges Ktegna
(de-qiiibus Hiftoriæ fetibuntj ab ompibus fapttmttotibus
iiliu»',tempo*. fOlus Aglaiis rex Atçad.se.ftl.ÿft
ipàcatus.: qui cum regnum pamura, & fibl mm^eiu
ac fecurutn haberet, nunquam fqi re^qttermmoielt
eereflus, nüque ipfius terminos quifquam eftingreltus
ad eos inuaftendosi VrnipL»iten»^«W>>^^»ft
paruum regnum iufte poffit augmehtari, y t hat q^agnu, !
ficut fa&um eft de,regno^omanotu.tn,iam cftm præ-i
ccdentibus dedaratum.
c t f u t f i r . g p
TStis omnibus de ftaturegnomm&tegumprsthaUis,
lscpraeeogtiitis. : nunc eonfiderandumoft deftdbn
regnorum, feiiicet propter .quosregna funt eonibtp-
Cuius gratia ptimo videndum dft dejlla quattio-
quam tangit Auguftinus quinto libro deCmfiatis
bftrum melius fit omnia velpluta tegna mundi fup
R,ffiSSRaSKC 8 KB .5- _ û „ , .D o m e n n . VPl linPUli
difcotdta vere ref maxima diUbuntnr-. . vEt Terentius poe-
ta deuibla Carthagine captus"8c duftusRotnamicum
interrogaretur in fenatu, quae fiiiflctimaior caufla ex*
pugnationis Cartba^ineUlis-h ycrum vires Romapo-
'rtftpi,, vel'impotentia Garthagihenfiuni. ? r'efpbndit.»
quod neutrum':"fed,quod ficut concerdiaCiuiumcon-
feruabat ftatum 5-ita difeordia cauflabat excidium Cat"
th'aginenfium.Paxigiturvniulcuiufqucgentis8cregni
Cconfiftit in duobas. fcilicec in habendb ebneordiaro
interfe, 8c in non babendO difcordi^uvcunl extraneis.
Caufaveto ebneordiae inter fe eftV mutuo fibi placens
vriitasciufiiem patriae, eiufdem linguae | eorund^tU mo-
rum, SC eatundem legum. Caufa yerb. honhabenpi
difeordiaim cum extraneis, qui func diuerfxpatriae,di-
Dei : Vtrum njeuusiuonjui4vtA^*va»«-..~sr.- -
elfte Vni regno vel imperio, fiept Romano, vélftngula I
regna per fe ftub fingulis fuis re gibus ficut olltnerant an--
re rittum Imperii Romani, «e/icut hofte adhue funt
multa regna pérfe fub fuis regibus çonftitiu» ! Er no-
tanda eft modificàtio quæftipnis.iquia Augnftinusnon
quserit , vtcumiuftiusfithqoveiillftdifedvrrum meiinsl
eifet, hoc vel illud, licet etiam de hoc quart poilu, v-
trum lllud quod eft vel effet meliUs,:ftt emm mftiusi
qtaia.fi omise bonum eft iuftdm, quod pemoiijgdti per
confequens bmnenieliuseriteriam iuftius. Vndedfto
eo,,-qaodftocvelftludinpræftntiiu*ftlpnefitmdm«
fimùl patèt, quod
liter gcontrario, qubd e flÿ p iftf.^ r ruiftWfctnve -
lius. Vt autcm ad tationes pro Vtsaftfle patte: afetndate
poffimus in ifta quxftione,
uehire ab altioribpsfic rcrootionbus priMif“ ,; «
fupppfitiohibus ôc.-ftpibui,. f# e t quos cou|ltu-
1 tioî& adroiniftratio; , •& duratio regnorum fte regum
fundaiaéft,eritforte çommotliu^ ludin^dnru. ici-.
endum itaque, auod 'llcdt.Æpe.tnts.diftingucndQ fell.
I H diUerlarumiy-
gum, eft duplex ^fcilicet voluntas animprum in | | |
quod -neurrf ipforum votufrt tab.qnahy |uftr8c pacjfici,
’ ybl non aiident
faci: Sc oppottunita* rempotum , 8c lotprtitn, quia
forte termini eotuhy%: lijr.ites cbntra fe ■ mntupdurit
firmati 8c,cpnelufi t?mntib,us 8c fluminibus,yelTpalud.i-i
busy vel aliis lbcis inuiis 8c defertis, qupd nonpoflunb
fibi inuicem propinquare, 8c per confequens nec nopax
präget
puu omni-
Paris defr
ni no.
G
Teiétiî re
;f^Ônfûitiî
Cauflç ci
cor dix.
, CaputXVf* •
H| Is ereo pranotaüs', qu*ritur, vrrünriufttas Sc mç.-
ratori ^tanquim monarch* (btius mutid.vclfspguia
«Bis p « S h m M B :
& meliusffit , bmnia r d |L & omnes reges IBbeiTeiini
ifionarch*, qnia p r in Ä m t io 4c conitauoftgno.
ram óc regam emanaui^^auira.hcutpaiennfcris.m
quarum genére Leo eftrex omnium feramm, ßr m auiblis
aquila cft rèx ceteraram volucrtum omnium. Ars
Veid ä ratio imitatdr nathram. Inuentiovcro& cotiili-
. thtió «cgnofrrni®ani in föcietatc höminumvenu a
arte Se lànonhiquae font principia ditecäiua aftuurn immanomm.
Ergo &■ in regnohominumunascnticx.
ft
DcMonar-
chia •
i. Argn*
inentum.