f'
W.gettciö.
r fynagoga
properanr.aut fares fieri. Bene came agiiut cumbiiibtis, '
quarillius euftodiç demandantur,qui eas'vel ad pretium
pafeat. Nam & in ipfi&merceiiarijsgradus& diftèteritiç,
funt. Laxant quidem omnes retia in capturam. Sedhiin
captura animarum 8c rérum, illi res pifcantur duntaxat,
contempto perieulo animarum.Eti*pe tuxbant omuia,
quo pifeapdi ad votum vberior fixcced^cbjcafio. Mira-
beris variam fupelledilcm,& Croefi vt dicitur facultates
apud cos,qui predicant paupeje Chriftum, ôè qufa fills
non coguntur ftipendijs milirare,euangelizant,vt com-
edantjSceuangeliftarum ftipendijs aburàn tur. Calice m
quidem in quo lofeph augurari confueuerat, in lacci fui
pre reuoluunt,lcd no defcendic in manus. Lingtoa u quidem
faccrdotis,calix eft eius, qni in veritate eft,f e prsefi-
»uracione nominisinterprepatur faluaror muridi, infti-
jutus v t yaricraëtur abfco ndi ta ; fe fidelium mentes pb-
ret eo fpiritu, quo repleti difcipuli verbum fidei&falü-
tis er udan tes, in IudæatDrij répütati fiint, dïlpenlahtes
granum ftümepri,qubdtn terram cordis eorum ceeiae-
rar, öciamin éaftitàte ëloqùij eqriim ,frudum plurimü
dominogermiiiabat. Alij quidem fine euangelîo dëcü-
angelio viuun t , & bene fi,viuunttantum , vtnon enaöi'
luxurientur. H os vix mërcenàrips dixèrim qui non là-
b orant,vc màhducen r . fed finelaborënpn manducate.
qûodneccflitatis eft, ieddcia|i&luxuriari defiderant.
Orùnibus quidem qui pàftobs exercent officium, gràtia
.debetùr &rcuerenna , &qui Chriftum quacunquc ra-
tiqnë annunciant.&lucrum faciujit, cumftiatamen', &
pro fixa veilitate ahjraarum, paftoribus & lalutis diTpen-
(atpribùs aggregentur, fintque amici, fine & yçnerabi-
[es, fe pacyum læcëhtur honore ; Scfi-mercenari j funt..
merce.de fuà me riun quampriuabuntur antpre. Ytinam
jfit in iftis, qui yerbum Deiioquaturj qui ædificetèçclc-
fiam Dëi,yel ad lucrum. Non inuidcolùcroifi opera an-
cçCëdant.Qui.fic yero inhiant liicris,vt qûàè Clirifti finît,
ynincr(àcontemnanc>.& fi nechærèfindoceahtyhëccô-
tentionibus ecclefiam fcindant,nec paftoris née merce-
natij digni funt nec Honore nec nom ine.Non lo quor de
-leg?tiÿ. EéeléfiamRomaQa«iqu2 parens (âùtbreDeo)
fe nutticula fidei, & moruro eft, fe non poteftabJiomi-
ne iudicari 8c atgui, coelefti priuilegio munita, relin quo
inùdams nec èüim credibileêft, que»d ea cômniittere
præfumanr, vedignentur quæ de iuregenriliuminpræ-
fidibusprouinciarum ,& pro confulibusjid eft, légatis
Cæfaris conftat elfe illicita. Qua vero impudentia hoc
attentare audeat difcipulus crucifix i i vicarius Pétri, pa-
ftor animarum ,quod vigente infidelium difeiplina ,'vi-
cariusimperatoris fub officio confixlis ré&or corporum
præfumere npn audebatfPcéna tcpeturidàram ex fupe?
rioribus liquet, & cam infticutis Iegum, quam hiltoria-
rüm exemplis fæculo noftro innotùit, & quod nifi in
caufaéfculenri & poculenti iudici à prouincialibus acci-
perenon licebat, ica tamen vt accepta nequaquam cederen
t in rnuneristati.0nem.Qnis ergb credet,quod patres
eeclefix.iudicesbrbjSj&jVtïcadicam, clarifïima lu-
m i na mundi» diliga n tmunera, fcquantur re crib utio lies,
prouiheias concptiapc, vc excuciant lo culos, exinaniatit
alien ós,vt folident fu os j verbis prædicent paupertatem
8c cri minibus ad diuitias properent, bonorum fpiritua-
lium damnent commercia, vt.cum eis duntaxat i n tali-
buscptraHere'liceat, idigenew vc omnibus finr teirrori,
amen tur d n ullo, quie tem docean t, v t faciant rixas, hu
roilitatemindicant,& fimulenr»vtvëndicénciaftum,a
lienàm pulfantes, ik fuam fuuencçs auariciam, distantes
largitarem ,tenâcicad infifténcés, & yc pdûciis loci Huius
ànfradus&voluffimaTpaçfp(àcpmple<ftar, cumfcele-
tatis 8c flagitiofi s omnibusponences portionem.aut fla-
gitia venaicantes in folidum » vtvideanturxdncilium
vanitatis in^quaf gerentium iti {ÿnagoga ecclefia ma
lignantium, ip quoruft;-'mànibùs iniquitates ftmc
dextera epram repletaeft;muhenbus?Abfît vr hoc quif-
quam audeatfüfpicari,ne cadat in quenquam tantum
fcclus, vt os fuum ponat in coelum, 8c patrum quas non
fimtpudëndddcnudet. Omniaeorum'alba funt 8c de-
coraynihilin eis, quod canin o morfui pateat, aut fanna,
vtSàtÿiricusait,poftieam y.ereatur.' Si tarnen quïrpiarh
hocpïasfump'feric,éi ynû validiffimo tefpondebitur ar.
gümento , çui tçfifferé, 8c conttàdicère n on audèbunt
omnésadiiènarij hoftri. Quo ?ïnquis.Opéra,inquam,
quæ ipfi-faciunt teftimpriium përhibent dé eis.Si locum-
qu2ens,effe<ftum'quodeçaufiefinceritateconftèt.acten.
derGuiusenimopus bonum eft, ipfum quoqué Bpfmm
eft. Siautorem eùm pui ait : A fru«5tibus éorum cogno-
{Cetisèos. î'îohenimpoteft arbor mala fruélus honos
f^teere ; autçô uerfîm>a>rbor;bpna früiftus m al os. P oflent
pro eis,fi quis tamen éft,qui eis f eenfeae detrahendum,
pluraproponi: {èdindefènfionë èordm hoc vnum fiif-
ficiat.. ConiUr enim quiaÀpoftolorurP oporterado-
rare veftigia i ;&r ilios eflè vt patres honorandos colen-
dos v{ domin os,qui eorum poffidentfedem,& imitan-
cut vitam. iilps/pbtius hæc pagina refpicit, qui plumis
vëhuntur penlHibus vin îàturitate diffiiitant dç îeiupijs;
& quod Verbisaftruùnt,op^ribus dëftruunt,in curruéu-
nüchtfeginç ÆthIbpû élaufis ocrilis fcrip.cùras loqiiùn-
tur,&lè<ftitînt,& eum qui ficut ouis àd ôccifibnenîdu-
(ftus^ft j&dsfuum coram fe cpndenrç npn apeihitvre-
-fpicerededignaritur aur hë queunt,nec ffiftipulumyéri-
tatis ihce'rpretenv, dpneç delcendant ad aquas., qufbus
mûndéntûtàh opeiibüs mortuis.i'dignâhturcplhgere.
Ytiq; licet (cripturarum infideantrotis, & pennacorum
animalium impetu perferantur, lingua éôrum cum de
fuperibribas difputauérit, terram lingit,: née {crjptuyas
intèlligunt, quia cor eorum nbnaperitfciéntiarUmDo-
minusvqui aperuit, ficut in 'aóiibus Apoftolorum feri-
peum èft,cor Lydiæ purpurariæ, vt audirër éa^quæ dicc-
banturàPaulo', quæ fideliùshumili obedientiamandà-
ïorum-, quam diiputarioné verbofa Peum cimentibus
i nnot e - oint. F uraure m quis fit, dùphci ratiorië colligi"-
ru». Nam ille qui de coniierfàtibne terrena, per jTpper-
biæ fcalam, ambinohis & vitiorum gradibus‘ihnft(*nte,
in ouilettfeendir Chriftbcontempcojid eft, negletfta re-
&a via & plana, finuofis anfraâibus liminaria fufFodir,
aur parietümiunóturas irrumpit, aûc per tegulas infufiis
hlabirur,prbfe6to fur eft & làtro.Qui veto Chrifto ape-
riénte o'ftium, id eft,ecclefia vocante ingreditur,& poft-
modumfiib ymbiapaftoris efficirurperfecutpr, id eft,
ft>oliat,maâat,occidit,& perdit, fur indübitatüs eft. Tu
■ videin quogràdu ponèndivideantur, quibus nonfùffi-
citdiuiniiurislicentiatbridere & deu oriatre,pecus,nifi (è-
cularium Iegum implorent auxilia. & ofîieialè^principü
fa£ti, eaeoinmiteere non vercntùr »quæfacilp aliüs qui-
libet publicanuserubefcar. IntériniVoluptari feruient,
autâuaritiæ:& qui ëos elegérunt, vel admiieruntinçu-
ftodiamfui, dëpppulantur & prepiunt-, mottemq'iië go-
rum defiderant, qùos fbueri oportebat in carne & Ipiri-
tu. Tenet profeâomemoriter illudpropheticum: Ecce
conftitui te fuper gentes & fuper régna,vt euellas, & de-
ftruas, & difperdas, & diffipes ,& ædifi ces, & plantes.
Quæ vero plantatainuenerunt ,-nituntur àuellerejYt æ-
dificentfibi doftum Domini in munbribus manus, aut
linguae,àüc o b fequij ,àut eosfubftituant-€xplâtatis,qüos
elegtt afFctStip carnis,id eft, âut geriitos à fe,aut fibi ab ii-
li j s carnali ter genitps. Immenfiimhic aperitur’ opus &
via calamo' dilatatur j fed lubfifto parcensacticulisyqui
publicis afpebtibus ingeruntur. Si quis autem hic quip-
piam difci dïirius cal umniatur, fi ea quæ à pa t ribus di£ta
funt,legeric,mihlfacile veniam indulgebit. Si ènim ty-
rannus fecularis, iùre diuino &humario perimiçur, quis
tyranrtum ïn facerdotio diligen dum cenfeat, aut côlen-
dùm î :Quod fi iftud videur acerbum, ili um qui n o n
hifi vera loqucbatur.& dulcia, in patrocinium aduoco
beatupi Gregoriurn^quiacerbiusiftaperfequitur. Eçryt
cæcerataceam,hoc ipfius omnibus notura eft, quia (cite
prælati debenf » quod.cum ipfi delinquunt,cotmor-
’ tibus digni funt, quot ad fubdicoa, pordi*
tionis exemplatranf-
. •' mittunt. , ’ .
•?/.confca:. g
dedi. ;
ignantuü j
«/.Rolint
I -J- al- exercidltcnturj
C a p . X V I I I .
MinißrosDei ejfe tyrannos&qutdtjrannur. & de mribm
C. Cnhguktô N trou» nepatk eim,&
exit a vtriufy.
MIniftros Dei tamen tyrannos eflè non ab n ego, qui
invcroqüe primacu, fciïicec animarutn 8c corpo^
rum jiufto fuo iudieio elle * voluit, p er quos punirentiir
tnali & ebrrigerentur, & f exercerenrur boni. Nam &
pëccata populifacitint rëgnare hypocritàm',‘& ficut Re-
gum teftacur hiftoria, defedus facerdotum, in populo
Déi/tVrannos induxif. Siquidem ptim'jt3patres'& patri-
archæ/viiiëndi duce'm optimam,natura fecuti funt: Suc-
ceflèrunt ducesa Moyfe fèqùentes legem, & iudiccs qui
legisautoritàte régebant popuium , & ebfdem fuiffe le-
gimusfàcerdotes. Tandem in furore Domini dàti fiirit
reges,ali] quidem bon?,àlij vero mali.$enueraténip Samuel,&
cum filij eius nori ambùlarenc ift Vijs fais» fëd a
uaritiarh 8c immundirias feiftatentur, oopulus qui for-
tafie 8c ipfe meruerât vt ëi taies præeflent facerdotes,i
Dëo quem Contempferar,fibircgemexcorfir. Eledtuseft
ergo Saul, regis tamën iurë t prædiblo, id eft, qui filios
eorum tollerer,vçfacerec autigas,& filias vt panificç Herent
, 8c focariæ, agros 8c prædia, vc éa ^>ro libitô diftri-
bueret feruis fuis,popùlumq; totum feruitutis premeret
iugo. Idem tamen Chriftus Domini didtus eft, & tyran- j
nidem exercens,regium nonamifithonorem. Ihcuffit
enim Deus timorem omnibus.vt eum quafî miniftrum
Domini,cuius qupdammodo geftabat imaginera,v.ene-
rarentur. Amplius quidem adijciam,etiam tyrannigen-
tium reprobati ab æterno ad moreem, miniftri Dei funtâ
&Chrifti Domini appellaritur.Vnde prophetæ; Ingre-
diantur portas Babylonîs duces:, videlicet Cyrus 8c Da-
rius.Ego enim mandaui fanftificatis meis,& vocauifor-
tes rrièosfe ira mea,& exultatesin,gloria mea. Ecce quia
fan&ificatos vocat Medos & Perfas,non quod fândri effent
, fed Dominiaduerfus Babyloné implebant volun-
tatem, Alias quoque : Ecce ego adducam.inquit Nabu-
chbdonofor,lesruum meum, & quia bene mihi feruiuit
apud Tyrum,dabo ei Ægyptum. Omnis autem poteftas
bona, quoniàm ah eo'eft, à quo folo o;hnia 8c îola Çint
bona.Vtenti tamen interdum bona non eft, aur paticn-
ti, fed mala, licet quo ad-vniuerfitatem fitbonayillofa
ciente qui bene vtimr malis noftris. Sicut criim in pidu-
r a f foluus aut higer color aucaliquisHiusperfeconfi-
deratuSjindecens eft, & tamen in tota pidurh decec, fic
perfequædam infpe&a indecora & mala ,relataad vni-
uerfi tatem, bona apparent 8c pulchra, eoorn nia fibi ad
aptante,cuius omniaopera valdë funtbona. Ergo & ty-
ranni poteftas bona quidem eft, tyrannide tamen nihil
eft peius. Eft enim tyrannus à Deo concelfæ honiini po-
teftatis abufus.In hoc tamen malomultus & magnus eft
bonorum vfus. Patet ergo non in folis principibus efle
tyrannidem , fed omnes efle tyrannos, qui concefla de-
fuperpoteftateinfubditisabutuntur. Porro fi poteftas
accedac fapienti, qui rerü omnium nouit & habet vfiim,
omnibus bonis grata'eft, ôeomnibusvtilis. Si vero ca-
dat in infipientem, etfi bonis, quibus omnia cooperan-
,tur in bonum, mala elle non poffit, moleftatamen ad
modicum temporis eft. Nam earn vtrifque^contingere
manifeftum èft, licet exigente malitia temporis n.oftn'v
qui in nos flagellum Domini iugiter prouocamus,ma-
lisdd^eftjnfipicntibusfaepiuscancedatur. Quid enim
iri rebus humanis Romano imperiopotentius poteft vl-
lamemoriarecprdari ï Sitemporum feries ab vrbe con-
ditareudluatur,ffiudinueniunruRroaligëfli{fe frequén-
tius. • Qui? enim C. Caligula, Augùfti tertio fiiccs.llore,
tetrior, aut itnmanior, præter Neroqetfi, qui anteceffb-
res & fiicceflores omnes turpitudine vitæ 8c inaudicis
flagici js fuperauit ? Hie autem Caligula omnium flagi-
tiofiffimus t tamen rexit,aut potius torfie imperium, ca
quidem crudelitate.vt propriæ ihuidens felicitati, de
conditione fu or um tempora quereretur, eo quod nullis
infignircnturcalamitatibùs publicis« Ille liquidem
ortu-fuo pacauerat fecula, qui delere venerat f çontra-
i BiblipthiVtt.Pat.Tem.if. ■.
di&ionis 8c mortis imperium, Licet enim h*c immqp
liras pàcis aflcriberctur Augufto, Chtifto tamen potius
afleribenda eft, qui ciuis Romanus indidione cenfus af-
feriptus eft,régnante Augufto. Siquidem euangelioyum
8c hiftoriarum vcridica relatione conftat, quia fub,eo
natuseftautotvnicuspacis,Deus homo, virginis filius
Chriftus, cuius sterna difpofitio adyeram'pacep^ 8c fe;
Ijciflimi regni beatitudinem confcripfit eledos ? cuius
aduentus multis prænun ciatus eft,& patefadus ind icijs.
Nam vc Orofiùsreferr , cum Cæfarlulio interfedo ex
Apollonia rëdiens vtbem ingrederetur, hora circicer
tertia repente, liquide ae puro leren o circul us ad fpeci-
era coeleftis arcus orbe folis ambijc': 8c hoc odauo ldus
Ianuuxij die, qui dicitur Epiphaniorum,credicur accidif-
fé\ quo Gæfar primùmïani port^fopitis finitisque bellis
ciuilibus claufit.öc Auguftiadeptus eft nome,apicem
declarans imperij, vt penes vrium docerctur fumroa re-
rum&poteftatum efle , quam monarchiamnominant
Grici. Re'ferc idem hiftoricus, quod cum à-Siciliaredi-
ens recepris legionibus à Pompeio 8c Lepido trigintà
millia férùo.rum dominis reftituiflet, & omnia fuperiora
populi débita donanda literarum etbm monumentis
‘{•abolitis;cenfuilïèt,indiebusipfisfönso!ei largiffimuS.r
de tàberna meritoriâ per totumdiem defluxit,iHùm vti-
que manifefte adeflcimperio nuncians, qui per lcruos
diabólipeccatoresiuftoDei dominio fubdefe Vénérat,
& pauperura milèreri. Cum ergo à facie Çhrifti lilerenc |
omniai & tantais milèrationes altiflimi obftupefceret
mundus fummaremm &Tpoteftatum in tertium ab Augufto
Caligulam cecidit. Cuiüs Ferocia, vtbrcuibusli-
quear.eXclamaflc fértur, V tinam populus Romanus V-
nam tantum ceruicem haberei^ Et'quia hollis deerat.
magtio &ihcrçdibili apparatu profedusefthofté quæ
rere. Ocionsque viribus Gertnaniam, Galliamque per-
currens, in ora Öceani circa profpedum Britannia; fub*
fi Hit, Romaroque rcuer fus eft belli déficiente material |
8c nullo expletonégotio, nifiquod Belinum Bfiranno-
rumrégis filirim,quem paterexpqlerat,.cum pautis in
deditionem accepit. Infeftilfinras quidemludæis exti-
titj&lacraHier-ofolymorum loca ptofanari, & ftatuis
repleri iulfit.&fecoli ÿtDeum.^Pilatumludææ præfi-
dem tamis coatdauir angoribus, vt lua fe cranfuerbe-
rans manu» màlpium compendium,mortis celèrirate
quæfierit.Sbroresquas Caligula p|iraum lluprp pollue-
rat,damnauit exilio j&pöft ótófiès fimul exivlés iuflit
ocçidi. Ip le autem à luis proredöribus occifuscft. In fe-1
cretoeius inuenti funt duo libelli Cöntihentes ledilfi-
morum nomina ciuium,qu6smortideftinauëràr:érarq;
alterius mferiptio, gladiùs, altèriuspiigio. Area quoque
ingens multipliciurn vènen'orum inuChta eft , quibüs
Claudio Cæfare iubentedemérfis maria ipfa,magoo pi*
feium exitioprotcftànte, traduntdrinfeda^. Succcfltr a-
uunculo Caligulæ,Claudio tamen interpqfito j Nero
Cæfar,rcramviriorumqOe fucceflbr, imo rranfgieflor,
petulantiam, libidinemjluxuriamjatiaritiahij ertidelira*
temquefcelcrequouisexercuit. Telle hamque Orofio
përeitus petulantia, omnia p&ne Icaliæ 8c Grsçciaichca'
tra perlultrans ,aflumptoetiam varij v.èllitus dédêeoie.
Cerycas, idell, cornices ,c tharillasi tragoedos, & auri-
gas, fæpe vims eftfuperalTe. Libidinibus quoque tanris
exagicarus ell, vt ne à matre qjjidemi |el IbrOre, y Have
conlanguinitatisreucrentiaabftthuiflereferacur.viruiTi
in vxorem duxërit,jplè à virovt vxor actóptiii fit. LnJtu-
riæ tam effrenatæ fqit, vt rctibus auteis pifearetdr, cjuâi
purpureis funibus eitrahebanturjfrigidis &'calidis la-
uarec vngnenrisj nullamvellem bis induit,nec vnquam
minus mille carrucSs confeciflè tradirur iter; Déhique
vrbis Romæ incendium voluptatis fuæ fpèdacttlum fecit,
per lex dies feprpmq; nodes ardens ciaitasregioS pauk
alpedus. Horrèa quadrö llrtida lapide rtîaignaéqiïé
illæ.veteruminltilie, quàs dilcürrens flatftmâ adiré non
potetat, magüifrmàchinis qüondâ adexternàbellaTlæ-
patatis, labefadæ âtq-, inflammaræ fiint j ad f ady torüm
manfionrs,bUftorurhq£ diucrforia/infelici plebecotn-
pulla.Q^odipfeéxaltiilî'mrfMæcéhatiarialurreprofpep
F
ah adbibiifnénloiu.
.
Ss 5 dans, 1
U i ' M .