5$ o
proprium videret captare lucrum. N ihd enim eft pt*.ter
charitatem, quod abamicïs cenfeam exigendum,qui per
gratia'm P'ei & veterum amicorum, faits abundo : 6c A-
poftoluro audio fuadentem,nemini quicquam debeatis
nifi vtinuicemdüigatis. Dominus Cantuar.non fibilà-'
borat,léd àliis,quia profe&us eius Dei gloria erit,triumphusEcclpj*
Dl
iCleritoriusliberario.Militarquidé publie
r vtilitati.fedadhucftipendiisfuis :imó quod noftra-
tumïgnomifea eft,gentis alien*.
idemRddulpharfe'Wingrdtn. Epist. C G X L V I .
EdïtribijdilèÖiiflitnc frater (vt audio) Dominus fa-
cerdotio fungi,fed vtinam promereatur haber$ lau
dem in nomineeius.Et quidemlpes eft,quod gratia quç
tan ti b oui initium conlulit,conferet in cremcntum, ne c
tant* expectation is plantam Chriftus patietur ar cfcere,
quihortum proteCtionis fu* munimineconclufetn excolere
folitus eft&rigare.Erasinduftrius inter conterraneos
6c coataneos ante promotions, & prafemendum
eft de mifèricordiaDei,quod iuxta A poftolü vnCtio eius
de te omnibus expcdientibus edocebit. Omnia autèm
qu* magiftracharitatefiunt, expediunt:Qma diligenttbusDeum
omnia cooperantur in bönum,öcobleólant
animum.Qupniam hoc cuiq; fie arbitrii làxàthabenas,
vt agere liceat impune quod libeat.Hac vt mihi dicendi
caufa eft, fie,tibi precor,fi tamen expedire credideris,ratio
fit confiliis adquiefcendi Dominus tuus&pater tuus
exul & proferiptus pro libertate Ecclefia cum Petro &
aliisdifcipulis diutius laboransinremigando, iam per
gratiam Dei detumefeente procelïa fuftra'gio fidei conuale(
cens,ambularevidetarfuperaquas&portuiappropinquare.
fi ei opem tuleris,& quafi in terrain prcieCtum
apprehenderis : fine vteX confcientia loquar, tibi 6c tuis
vtiliterprouidebis. Quod perte non potes.poteris fot-
tafle per aliû, & ficalieni meriti tibi repütabitur mcrces.
Nec eft vt fi repueris,vtaris publica cxçufattone,pr*ten-
dens metum : tum quia auâore Domino fefeeâus non
haberi? : tum quia vbi libuerit libitum eft & facile fom-
tus fieri, quib.nüllus infidiator affiftat. Si voluntasaffue-
rit,fcio tibi induftriâ non deeffe. Nee hoc dixerim, viuit
Dominus,vt mihi cui gratia Dei miniftrat neccfTaria, fa-
ciam qu*ftum:Qoi in rationé debiti Sc àccepti noftrati-
bus nondü comraunicaui, fed vt fratern* charitarisex-
pleam munus.Amicos enim colere fatius,quàm fe in ferai
tutem acccptis muncribus obligare. Valete.
IdemHenrico'WintonienJi. E p i â t . C C X L V J I .
SAnCtorura neceffitatib. cominunjcareveftra magnr-
ficentia confueuit,&oculos in prone ventü prouiden
tiacircum ducit-vr beneficenria dignos eligat, reficiat e-
furientes, & Chrifti pauperes, prout cuiquc expedire
cognouerit, confoletur. Non enim more nugatorum
eius feCuliin hiftriones&mimos,& huiufmodi monftra
hominum obfamarederaptionem.&dilatationé nomi-
nis effunditisopes veftras : fed apud eos prudentius &
falubrius collocatis,qui timent 6cinuocant nomen Do -
mini.amicosin æteina tabernacularecepturi.Gumitaqj
veftras eleemofynas enàrrct & approbet omnis Ecclefia
San6fcorum,numquid proferiptos Chtifti, qui pro iuftir (
tiaexulant,& Ecclefi*tuentur libertatem,non refpiciet
liberalitas veftraî Nee mei (Deus feit) çaufa dico»cui
gratia Dotninj miniftrat necefiaria ad abundantiam
quintuminexiliocomplentiannum, &_à cuius propo-
fitofemper extititalienum,& eftodiofum (ub quocun-
que prætextu mendicare. Rcs enim femelcmptacom-
modius acquiritur in foro rerum venalium : quia vt Phi-
lofophusteftiseft, bisemiturcumrogatur, fed mouet
Dominus Cantuarienfis,qui multis coexulibus on^ra-
tus quod Anglican* Ecclefi* & véftrarum ignominia
eft, fuis & gentis alien* ftipendiis militât, pro çaufà pu- |
blicatotius cleri. Neque enim fibi duntaxat immun intern
quærit,quam facillimè poterat obtinuifle : fed omnibus
vendicat lîbertatem. Nam cum au&ore Deo,
quod in breui futurum fperatur, obtinuerit, etiara qui.
m.Clero minimus efl/de aduerfariis Ecclefi* triumpha-
bit. Seio tamen q.uis ei aliquam tulit opem, 6c quantafcunqjppflum
gratias ago,certus quod ei centenarii-rner-
ces centuplarefundetur, 6c quaudo condifcipuli-Petri,
qui iam inportu videnrut nauigare, optatalittpris fta-
.tipriegaudebunt. Scad comprandendumGhrifto fue-
rint inuitati: tunc vt luftuna eft in ilia iocunda refeClio-
,nfi ei intercatcros, & pr*cateris fedes gloriofa patabi-
tur, eo quod-Ecclefi* nlios audiuit laborantesin remi-
gando.Nam.quafronte tuncapparebit,aut quiddicent,
qui' nihil auxilii laboranti nauigio contulerunt. Nam
certuip cft.quod^cclefiam enauigabit, 6c tpnc adiuto-
-ribus fu is.prou t quifq; merebitur,erit gloria pc confufio
ficutperfequentibus.itadeferentibuseam.'
Idem Roberto de Lmefcta. E p is t . C C X L V I I I.
VEritasfucocaret, Scamicitialoqui nonnouit,nifi
. faciercueiata.Adamicumitaqueloquensin verdate,
prccorvtlatorisprafentium dirigas vias , & prpmo-
ueasnegocium eius quoniam plum eft. Rogatus fum
feribere Domino 'Winton.&prpaliointercedere,qui
pro me quicquam petere femper erubui &erubefco. Et
quidemDeo gratiàs ago,quod tarn dementer profpexit
neceffitati mea.vt me nec roendicarc oporteat,nec mul-
tistenearobligatus. Paucisenimnoftratum quicquam
debeo prater charitatem , quam omnibus non dçbere
non poteftChriftianus. Caterujn Dominus Cantua-
rienfis exul 6c proferiptus pro tpenda libertate Ecclefia
& Cleri omnibus quidem militât, fed ftipendiis fuis, 6c
multis coexulibus oneratuseft.Etcum Dominus tuus
fubueniar aliisj nefciovbi Eleemofynas fuaspoffit melius
6c honeftius collocare^ Da Crgo. operam, yt ei o-
pem ferat.
Idem Roberto ArchidiM.Surr. E p i s t . C C X L IX .
HAncintcramfcoSratioprçfinit legem,vt ab inuicem
iioh nifi honefta petaptnr : Et fi inhonefta petita
fuérintj'hoii admittantur.Vbi autem amifci petitipnibus
Honeftas fuffragatur,Sceas^dmittendi facultasfuppe-
tit,admittendus eft fine diffieultate confcnfus : & adim-
pletione voti fi poteft fieri, prauenienda eft moleftia
exigendi. Hanc inter nos feruari cupio, qui amicitiam
profitemur: & fi contraillam exceflero, malo^ corripi,
quam audiri. Compelli quoque defidero, fi oppprtuni-
tate collpcata in exequendis officiis amicîtia fuero pi-
gritatus. Quia ergo prcces quas Domino W^inton. por-
rexide honeftate nituiitur, eas precor veftra mduftria
promoueri. Ètqüidém nonpromerogo, fedpro alio,
cui magisdebitor cfle intereedo. Nampro me precari
femper erubui, licerfemper gêrendi négocia amicorum
promptiffimam habucrim volumatem. Dominus Can-
tuar. fois ftipendiis ; nifi quatenus Chriftaniffitni Regis
Francoriim füllentaturmunificentia, prdlibertateEc-
clefi* militât, exul & proferiptus, & in tota Anglica'na
Ecclefia pauciffimôsrèperit adiutores. Caufem non a-
gitpropriam,fed communem.Confolatioeius omnium
profeduseft. Sibi& fuis pacem feciffe poterat, fi.perfe-
cutoribus Ecclefia Clerum voluiffet exponere. Non video
vbi Dominus Winton.poffitthefautizare falubrius
inter omuesEleemofynas quas Ecclefiis 6c paüperibus
erogat, quàmfi Chrifti proferiptis qui fe 6c fua pro iufti-
tia expoluemnt,& pro libertateEcclefiafuftinent, quod
fibi vifum fuerit .largiatur : prafertim cum patrem fuum
6t filium, qui multorum onera portât, tantum pro lege
Dcivideat incürriffe naufragium. Patrem dico,quiaei
metropolitico iure præfidet. Filiüm vero quia de manu
eius cdnfecratiönis muhusaccepit. Ipfeenim fe illi de-
dit in filium, quèmpr* cateris defiderabat habere patte,
quando eum aq hoc elegit officium: vnde ab aliquib.
fratr um fuorü ftimulos inuidia fentiit. Non ne plus huic
débet ex iure multiplici,quam debueritWilelmo bona
memoria Archièpifcopo Eboracenfi, quem fedis Apo-
ftolica fententia depofitum, etiam cum indignatione
Rom .Pontificis.ad perpétua liberalitatis&magnificen-
tia gloriam exhibuit in domo fha dolentib.ßc detrahen-
tibus multis,donee alterius Pontificis miferatione refti-
juerctut ? Quo euanuit tanta nobilitatis infigne ? qu«
nobis
nobis -à npftratibus bona yel malafiunt : Et fi prafens
acasifiiinre nonaudeat i futurain auum fec'ula decan-
tabuhpNéc fub prçcextu iiifti metüs,poterfe quis ffater-
nachiritatis coloraré defeaum : Quia qua palam fa«fta
pleh'aJvidentureflèpericulo : Çlam neri poterit maiori
cbmpendioconfçiehtiaj'necrerü aliquod difpendium
importabunt.Quaartefàtis nouityquifquis non eft adeo
refupinus vt nullos fumptas faciat ,rege nefeio, vel fine
corifeientia delatorum..
idem WUelmo Norvvicenji Eptfcopo. /
E p i ,s, t . C C L
INtermiffioricm officii, quod me vobis debere profiteer,
indu,citneceffitas, non cônte*mptus. V oluntas e-
h!mobedireparacaeft,fiobfequiumdecreueritisadmit-
tendum. Sed fortaflè pro tempore difpenfàtis : &
dum furor incurfueft,credendum potiusducitisquam
rèlu<ftandum. -Nec ego confilium improbo, quod ratio'
prudentiamoderatut, vt vtilitati profpiciat, 6c non dt;-
ferae honeftatem.Cæterum per gratiamDei in brèuifu-
mrum cft.vthac di'fpcn'ationenorifît opus,quia procel-
la iam detumuit,& Ecclefia pax efïe videtur in ianuis.ln
proximo eft, auétote De o , v tq ü o d lo q u o r plenius in-
notêfcat. Lâborauit Petrus & condifcipuli in reroigan-
db » quorum vrius eft Dominus Cantuar.'qui fuis a q t,
gentis aliéna ftiperidiis militans , totius Anglican* Ecclefi*
feruitytilitati. Nam cum obtinuerit, redundabit
in glbtiamDei.Triumphum confequetur Ecclefia,Clc-
rusliberationem,&pepulus confolationem.Et quidém
tttnc.ficut nèciri extremo iudicio,nôn difplicebit fi quis
teftimonio confcientia gaudeat, vt opem tulèrit Ecclefia
naûfraganti. Àduerfus h ac forrafle pratendetur public*
poteftatis metus,8£ perfecutorum infidia.Sied cer-
te non efe, qui fine eorum confcientia quaiido libitum
eft,nbr(;fâdat fumptum. N ec hoc Dèo tefte mei com-
pendii-caufa dixerim , fed v t ptamùniam Dominum
meum,& expleam officium déb ita charitatis.
idem lohanni Priori Norvvicenjt.
Ép i s t* CCLL
T " \ Vraeft proferiptorum conditio j fed non tam fuo
-L'damho,quam difpennio amicorum. V ix enimpof-
funt a’iquem lalutare, qui npu'îliçofufpicetuc fub affe-
dtioiiïs 6c veneratiôis pratextuexerceri ncgbciarionem,
6c officiofos itihiare ad qùaftum. Quod ne putes mei
ëflè propQfiti(châriflime)diligëriusprecor,çertus quod
fis me Deo propit^iànte rieceïïàriis vfquc àd honorem 6c
gloriam abundàre.Npn igitur tüa quafo,fed te,fi tamen
rion excidifti à gratia,& adhuc retines charitatem. Et licet
excidens ,te tamen quaram, eam i n te defideràns re-
formari, immo té in ilia fine qaa non nih defermis eris,.
quiapofliiiûdiligere etiamnonamantes: Non qubdte
rçpütem inter illos j fed etiam fi talis fueris exprimo ïèn-
fum. Reputabopromunefefrmede ftatutUo rëddide-
riscertiorem.Etli de meo ciMK.exiUifnei quintus féliciter
expleturànnus fubDomflB Cantuàrienfi,qui pro li-
bertstë Ecclefiafuis vel ali J^ jje n t is ftipendiis militât,
neé in, Ifîa&l reperitfidem.Omnes amici eiüs fpreuerunt
ipfum 6c Eccléfiam inter atf|uftias j & qiiod graüius eftj
p)urimiperfequuntur. Eft enim pfouerbiùm fapieritia: '
A.micus rion'c^guofçetürin bonis, & in malisnori ab- ’
feondecur inj^nicus. Noftratesmane,t,quod fine dolorè. ;
non eloquôr,hÿç ignominia fempiterria.NeC hbedixe-
qhqdfidelitàs É.egi praftita lidatur ab aliquoj
nm forte fit praftità contra fidem* Nam fie intetdiàm fi-
^e*e?igimrdcpraftatur, vbiiàtiuseftpdeniterei qüàm
Éêtdita charitatè fub pràrexeü fidelitatis fidé periclitati.
Véricàs quia diredfca eft^iio hàbetanguloS:Et qui le rheii
^ c io folo o pperi^ nuduseft• hoc prôfcribchdüs ferifit
■ ^ Iïi' efifuftus rriètüs., qui diiiini.mandati coritenjptiim
ingérit. Rarus aut porius riullus, qui bon ha-
D.éat arcanum Régi incqgOitum i & qui ex delatoruni
i ^bnfeièniifiÉaciàt oiniies fuqiptusi Haêcex chari-
tate.j quia ex ca jirbeefipfunt* par eft
intèrpretari; '
Bibiioth, Vet. Pair. Tom. i c;
ldtüifuoNicoLto. E p -i s t ; C C L I I .
TTEmporafinumeresbene qua numeramus aman-
-1 tes,non venir ante fuam noftca querela diem. Ne c
fufpicéris quod de tequerivèlim, cuiu'sfidem ôc dpuo-
-tibnemàmultisafgumentis probatamhabeo, fëd t ib i
conqueror,quod^micos fentio graüiffimum pafToseflc
difpenqium, & éo quidém grauiusqüod fape prape-
diènte ftupore iaâuram vixreparabilé nonaduertunt.
Amicitiam veram, cuiusinitium perfetftumfinem quo-
quefideliterapùd Cicëronis Lalium, fedfidelius ipfius
virtutis experientia didicifti, Philofophï gcntiumpra-
dicanCjVt earn vita cenfeant praferendàm : quia fine ilia
ficütinioçunda,fic&Deo 6c Kominibus viuitur odiofe.
Hancego nihil aliud effe crediderim,quam charitatem,
fine qua quodfidesCatholicadocetjiiemofrueturDeo.
Ab hac amicbsdpleo excidijfle.vt rarus fît,qui non pro-
fiteatut fe obligatum e fie, aut carni 6c fanguini 6c pofief-
fionibus fuïs, auf cxpreffim publica poteftati in id quod
falua caritateno poteft obferuari. Quam obligatiönem
fi quis licitam efle contcnderit,ego ilium hareticum efle
non dubito, & reclamaiite mundo pronuncio euitan-
dum. Ego cautiones iftas expends fum,cui cXulanti iam
fextusimsninet annus,Scquodmaiuseft^DominusCan-
tuar. 6c coexules fui quartum peragunt, publicam pro-
curans vtilitaté adiignomiftiam noftratum,fuis aut gentis
alien* ftipendiis militât pro libertate Ecclefia, pro
fanguine Clericorum, pro confblatione populi, & non
ëft qui refpiciat eumi. Non eft in Ecclefi;aÄnglicana,qui
Petrum&condifcipulosàdiuuetin remigando laboran-
tes.Sed dices, verentur delatores,quafi fine eorum cori-
feiehtia nullos cum voluntas adeft, faciantfiimptus. Et
cautio praftita poteftati, cerce non tenet obligatio'. Ti-
mentRege probabile quidem £ft,&magis quamDeum.
Nam cum altero pracipienteprohibèacalterü, vel contra
, perfpieuum eft * cui pareatur. Exigetur fortaflepur-
gatio : fine difpendio confcientia 6c fam* pràftari non
poterit.Qonducibilius enim eft febrilem pratenddrere-
uerçntiam & priuilegiü Cleriquiimmunisèft ab huiufe
modi iuramentis. Sed inquis, nobifeum iure vél ratione
nori.agitur,fed furore. Nunquidergofurentibus coh-
furendum eft reiedtp iure, & ratione contempta. Sed
audtore Deo pax vide tureffe in ianuis. Née video, qua
; fronte in quieteipfius audeant apparere, qui videntes
periculum,& totiensinuocati naufragio eius ninil auxilii
contulerunt, vtinam ei vel Dominus meus vel amici
porrigant dexteram, neeospoftmodum poeniteat.cum
nauigantesChrffti difcipulos in liroré viderinc exul tare.
5cfe vocari,vt comprandcant illi.Nec hoc diétum putes,
v t aliquid mihi tribuatur,qui per gratiaroDei 6c illorum
quibus à iuuentute coalui floreo ôc abundo,fed Deo tefte
defidero fatisfacere charitaci. De tuo & amicorum
ftatu follicitus nuncium mifiprafentem fidei mihi probata:
A quçfidignumducisdemeç inquirerepoteris,
&quod placuerit cidemfecure intimate.
idem Gtrardo cellario Xtorvvicenfi.
, E p i s t. > Ç C L I I I ,
G Audens audio te dilebliffime, quod honeftam Ec-
jclefiadefîdefas 6c fperas pacéminec portionc con-
fenfus ponas cum impiis,expeétans ôcipferçgnüm Dei:
vride ad eam quam tub pridem merito cbmparafti,tnihi
ad te duplicata eft çharitas, prompta pro viribus tuis &
tuo'rüiri vfibus infetuire ÔC parèremàndatis; Vciquê neç
diffido mihi bpbrtumtatem foie,cui diüinagfatiafiipra
&contrâmëti,tà meà & citraôperàm amicorum hecéfïà-
ria cbntulit etiàm in exilio i quibus poffiim commode
iieceftarius eilèDbminis ôc a.micis, &quicoepitperfi-
ciet : Quoniànbi ficiitpraucnit vota iuftorum :irà eo àu-
6lore,quod timet impius,veniet fuperj eum. Ipfb quoq-,
praftante poterie Archiepifcopus, qiii folüspro totiuS
AngliçàhaEcciefia falute dimicat,ainicis debitum præ-
ftàre folàtium: quia pax Ecclefia reformatur contrito
tàpite'fchifmàtis 6c latetibus eius collabentibus in rui-
nam. Ora ergo 8c follicita fratres tuos, quia iam exper-
gefabtus eftChriftus.
D d d z|