. Ecclef ~j. '
i .T h t f j .
iufte omnia difponis : cum fiatirn è contra ibidem fubiunga-
ttir, Ipfum quoqucqui non dcbetpunifi,condemnas,
& exterum excimas à tua vienne ? Quomodo iufiiu cft,
& omnia iußedifponit , ß turn qui non dtbttpumi , con-
demnat?
Rtfionfio.
Mediator c tia nofter puniri profèmetipfo liodebuit,
quia nulla: culpre contagium perpetrauit. Sed fi ipfe
indebitam non fufciperet, nunquam nos à débita morte
liberaret. Pater ergo quum iuftus fit,i®ftum puniens,
omnia iufte difponit: quia per hoc cunéta iuftificat, quo
cum, qui fine peccato eft, pro pfcccatprifms dàmnat;
vt eo.eleéèa omnia ad culmeniuftici* fnrgerent,
quo is , qûi eft fiiper omnia , damna iniuftitiæ noftrs
fuftineret.
Interrogatio CXIIX.
Cum Salomon dicat, Eft confofio ad du cens peccatum :
quomodo idem quaße contrario ibifubiungttj Eft çonfufio ad-
ducens gloriam ?
Refionfio.
Sicut verecundia laudabilis eft in malo, ita reprehen -
fibilis eft in bono. Erubefcere enim malum, fapiencix
eft:bonum vero erubefcere, fatuitatis. Quj enim eru-
befcit poenitendo mala quae fecit, ad vitae liberratem
peruenitiqui vero erubëfcic bona facere,ab ftatu redlitu-
dinis cadi t , atque ad d^mnatipnem tendit.
Interrogatio C X I V . .
Cum Salomon dicat, Ne itères verbum in tua oration1^,
quomodo Paulus quafiè contra fra ipitfduens : Side intermif-
fione orate ? .
. - Rtfionfio.
Sôlerter debemus meminHTequod dicitur, neiteres
verbum in tua oratione. Quo videlicet di&o vir fa-,
piensnequaquam nosp/ohibec faepe veniam petere, fed
culpas iterate , aefi aperte dicat, Cum male geftade-
fleueris, nequaquam rutfiis facias, quodin pr ecibus ite-
rumplangas. Qui ergo verbum in oratione iterari ve-
tuir.non orationis feequen tiam interdixit,fcd culpas heran
prohibait. .
J . Interrogatio C X
jnitiunv omnis peccati dicitur, piocedit omne pêccà-
tuih ? De hoc etiatn quidam alius doftor ita dreit.
Ait enim : Çùm fupprbiâfit amor excdlentiaepropria:,
imudenti^ero fitodjum feiicuatis alien*: quid vnde
nafeatur, fatis'in promptu eft. Amando enim quit
que cxcellentiamfuam ,yel paribus inuidët y qüi éieox-
quencur: vel inferioribus,ne fibi cosequèntur : vel fu-
perioribus ,;qubd eis non coæquetur. Supérbiendo i-
gitur inuidùs-, non inuidenao qUiftjuc fuperbus eft.
Meritoinitium omnis peccati fuperbja. Cui teftimo-
mio noU incQnueniençeraptatüçetiam illud quod Apo-
ftolus ait, radix omnium malorum eft auaritia: fiaua-
ritiam getferalem inteüigamus y qua quifque appétit
àliquid^mpliusquam oportet , propter excellentiam
fuani, &-quendam proprise rei aniorçm : cut fagietiter
mi men Larina lingua indidtt, quutx^appellauit pfiua-
tam. Quod potius à detrimento , quam ah increment
© di&ùrn elucet. | Omnis enim praeuaricatiominait.
Vnde itaque ville eminere ftiperbia inde in
angu ftias egeftatem qiie Contruditur, dim ad comhaune
reipublicx damnum fiii amore redigitur. Spfecialis eft
a utem auaritia, quse vfitatius appellaturamorpccuhi*,
cuius nomeii Apoftolus, pcrfpeciem genusfignificans,
vniuerfalem auaritiam volébat inteliigi ,diceado: R.a-
dix omnium malorum eft auaritia.^ Hacctiim & diabolos
cecidit,qui vtiqUe non amauit pecuniam, fedpro-
pristtn t voluntatem. Proinde pemerfus fui amor,
priuat fânâa focietatc \turgidum /piritum , eumque
coardat miferia fern per iniquitasem feruari cupien-
tem.
‘ Interrogatio CXVI.
' Quomodo t» Ecckfiafhco babetur, Si benefeceris, feitô cui
benefeceris, & erit gratia in donis tuis multa l Cui con-
trarium illud videtur ejfe praceptum, Ne eligas cui bene-
facias.
Rejponfio.
Hoe loco in quo fcribicur, N e eïigas cui bene facias,
nihil mihi probabilius aliud occurrit, quam quod Chri-
ftus in Euângelio dicic, vbi ait : Cum facis prândium aut
ccenam, noli vocaroamicos tuos, neque fratres tüos,
neque cognatos tuos, nequevicinos diuites, ne forte &
ipfi te i nui ten t,& fiat tibi retributio.- Sed quum facis co-
uiuium, voca pauperes,debiles,claudos, ccecos, Sc beams
er is, quia non habent vnde rétribuant tibhErgo hoc
eft quod die it , Ne eligas cui bene facias, quod & Chri-
ftus modo confirmât dtcendo, Noli vocare diuites. Di-
Cam I E S V S film sirach dicat, Initiutnomnupeccatifuper- ettur ergo ,Ne eligas cui bencfaçias, ae fi diceretur : Ne
bu: quomodo itm Apofinus dint, Radixomnium malorum vfus eleemofjfnæ tuae in diui cum perfonis expendas, ne
• j cledione libitus tui non egentem conlideraiido refi-
Ihfo jnfio. " cias,fed pcrfonas eligendo, diuitem pafeas. Nam vt quidam
fapiens dixit,quid eft aliud habenti dare quam per-
Setmonem propheticum PaOTs.apoftolus, hoe dir jereîiam vero illud quod ait, Sibenefecefis ,fcitocui
ççodo, vtfblet, expofuit : qUandoquidcm fiue initium< benefeceris: ficinreliigitujr,vt confideretur in largiendo
omnis pcccati . fiue radicem omnium malorum dicas, atque débilitas , nonnunquam etiam verecundia,
vnum jdemque fignificas. Porro cuplditas atque fu-
natales :vt fenibus plus largiaris.
pei bia intantum ynum eft malum, vt nec fiiperbiisfine
qui fibi lab ore iam non'queunt vidlum quarrerc? Similiter
cupiditace , heefine jupetbia poflit cupidus inueniri.
& débilitas corporis, & hsec iuuando prompdus
Siquidem & diabolus in quo tenet fuperbia: principa1-
tunc.fi quisexdiuite ceciditin egeftatem,Sc makime ft
tum, proprja:pdfeft:atisa'cperditionis humanse cupidus;
lion vitio fuo, fed aut latrocin'iis, aut ptoferiptione, aut
fu it, & ipfe homo per apperitum arboris interdidla?,.
Calurtmiis quæ habebat amifit. Hsec fi diligentius fe-
ac diuin* fimilttudinis.affe^ationeid , morbo fe affe-
cundum quod diétum eft.confiderentur, repugnare fibi
ftum cupiditatis dftehdit. Idpoque fi volumus con-
nullo modovidebuntur. In vt?o enimeodemqueprse-
fummare noftri certaraipis,cm fum, caueamus irf primis
cepto domini, vtraque expofita inuenimus : in eöenim
cupiditatem atque luperbiam,nonduo naa,a,fedynum,
quod dicit ,Noli vocare amicos tuos, fratres, cognatos,
a quo trahunt omnes mali adlus initium. Nam fine
vel diuites;intelligitur illud , Ne eligas cui bene fadas.
fupetbia qua: polfunr-f vltem inchoaii peccata , quurrf
Quidautemineadem Euangelica eleétionefubiungi-
diCatur, Initium o>nnts peccati fupetbia?autfine cupidi-
tutjVoca pauperes,debiles, claudos, ccecos,ad hoeper-
rate.quse.eft malorum omnium radix, quae poftimt fieri
tinet,QUodin£cciefi>ftiCofcribitur:Sibenefecerisi(ci'to
mala, qduiiifineradiceomnium aut nUlladeputentur,
cui benefeceds. Ergo cum feribithr, Ne eligas, (ubaudire
autmortua ? Deinde fi quodlibet .peccatum perpetrare
riecêftè çft, habentesquibus bçnefacias. .
non poffUm^nifi meae dele&ationi confentiam, quod
cupiditatis eftproprium: & Dciprsecepta coriternnarn,
Ipterrogatio C X V I I .
quod eft fuperbia: malum: quomodo nqn ex cupidiqusefngenuosprodic
Cumferiptumfit inl'.brolefu filiiSfratb .,'Da bono ,&non
rate iiuzeft radii omniam malorum,& exfaperbia quæ 'tecepcrii pwcatotèm : bene fac humili, Sc non-d;dêtis
tpotefta
impio
■ •j'tifiani.
EccltWii.
Mattb.'f;
Èx dfcccltijidßicb.
impi6,prohibepanesillidarer,</w&eMoG^d/ïwi«£«rf>^-
ho quafiè contrattoyideturpraetpere,rfifeKri’Omhi petehti
tedaï .
,, ^ fReJponfia.
Hxcàbeato Auguft.ino.ita reperimus explanàtâ. Ait
fenim : FacmilcriCordiam inique, noft taûqitam iniquo :
pias, id eft, ne.quafi intentione & ainbre iniquitatis illiuS
fufcipiasèum.Qccurritetiam'tibi horho^petcaror: Cum
dieo,occurrit tibi homo pecCatbryduo nomina dixiihæc
duo nomina non fupeiflua^funtT D’uô nomina, aliud
homo, aliud quodpeccator; quod homô j opus Dei eft :
quod peccator, opus hôminis eft. Daopéri Dei i noli«-
perthominis. Qj^d eft, dareoperi hofninis ? qui donat
venatoribus, qui donat hjftno.mbt^àtfti^Wifeeri'c£r
bus. Quare dpnantPNuuquid domino &jpfishomi-
nibus donant ? Non enim ibi atcendunt naturam ope-
ris dei.i, fed nequidâm opêris humani; Vis videre cjuid‘
honpres in venatore^ quando ilium vèftis ? Si tibi dicatur,
Tales fiintfilii tui,Iniuriaeft,inquis.^QùaTeifiidm
cft,nifîquiaillainiqûïras,quîaèârpïthdo'?'Nboergoîdonas
y cum donasy foftitudinj\.fedturpitudinf;'Qupniam
çrgo qui venatbri donat, no ifïfbmini donat,Teoaftine-i
quiffimæiriàm fi homo tantum êfièr,'& vênaïbr-npn
èftet t non donates : honoras ineo f venshionem t tidix
naturam. Sic contra, fid es i^fto.'&de^prôpft^ts^ fi des
difçipulo Chrifti aliquid cuius indiget j &fibftibi ctjg^
tes quia difcipulus Chrifti eft, quia^minifter eft Dei ylcd
cogites ibi aliquod eommqdüm temporale4>vt forrafle
caufetua: neceftàrius quando.que fuerit, quja ei ^liqiiicl
pottexiftitiam;noi^ddi^m^q,:fî:ficde4 ^ ^ à ^ r iâ 'd r
modumille noadedit hpinini
Quj tale minifterium d e 'illo ^ * ifs ,?nëgab|t çiè'i |o fii£
nus mercedem iufti, niffedm ad^ditamenfor j
Qui recipit inftum inrifomine idfti, i^eft yidebTejcIpk'
quia iuftuxeft y amen dicq vob fs, nonperdeî-mercedem^
fuara.,QuomodoergoinceUfgis,rQuirccipit-iuftumin
nomine iufti, mercedem iuftiaccipief; ficintellige, Qui
recipit peccatorem in noinine peccacpris, petdeemer-
cedem. Hoc ergo teftimonio.fub generalitâtenvexce-,
pto y quo præcipitur, Omnf petenti ne daÿcæte’ra.npiia
erunt contraria y quia vôluntas danris in his^tcendituc
fola,ficqne & iuftum & pcccatoi^'m-palcerey.ri'on^rit
contrapræceptum, fi & iufto propterea quod idftds eft :
& peccatori, non propter hoe qdo.d pe'ccator oft-, §&
propter hoc quod creatura Dei eft, falubriter &: pie impendatur
humanfiaris ofticium. <
h | v ' , .• ^
ƒ Interrogatio C X V I J I. '" ;'
Quomodo Salomon fiteihi N e- ccedidërrstnimfço tuq ih
æternum tciim dominus in euangtlopmipiat, Efto cqnfen.
tiens aduerferio tuo,dum es cum;ikô
Refi-jpjîo.
Quod Salomon non credendum inimico præcepity
de diabolp aççipitur ,'nèmqfipfo.s éi vuqu^m credamus.
QyPd autem dominus confentientes nos cilèaduerfariopræcepic>
propr*cepf6'legis.1ôæhocdtcitur,^iehl
fentientes illi,non tradamut-iudicfiab eotanquain diffir
dentes arfuri. ;
Interrogatio CXlX. I
Quomodo Salomon dieit y^Beatus qui.-noQ;. eft-.<çdtnpun-
ftus tEiftitiadelifti : quum lattbus pmipiat , Miferî cftprey
6c Iugete‘& ploràte ï -
Réfionfio. ;
Beatu m vtiqüe; illum dicir,.qüj. ndHum a rtigte deli- L
ftutnjCqiusdeliftitriftitiaeompungererur.Toteftficri,
Interrogatio ÇXX.
Quomodo Salomonproecepitdtcïns,vFi!i, prâeter dominum
ne timeas alium : cum Apofiolue in epifiola.ad Epbtftorquaßè
cnntrafïopriedicetfiicenSiSexaitobc^itedomïnïs càtdâlijbus
eum timoré & tremore: nec nony.yxottimeat virum ?
- R efionfipr-
•t Çiim vxoires virisy& ferui dominis cum timoré feruité
i ubentur, quid aliud quam àd Deum timor ipfe refefpur
àqup.eiisfubiefto }pfa præcipitur, Sc yt feruiant maritis
fuiîS iSc dqminisy imperatur ? Sicut enim fi bene obedia-
tur dominispröpter Deum y addominurft ipfàboha ob:
rfequia teferunturtita fi dominis contradicacur, non àd
eos y-fed ad^Deum -ipfa, iniurja refertur dicéjhtc Mbyfe.:
Nec corttra nos e ft murmur veftrum ,fe.d coqtra dominum
. Nos enim quid furàus ?
Interrogaria CX X I/
Quomodo dieit lob , Qüi fundaùic terram fiiper njhi-
Iilm : cum Pfalmißa diçat, Qui fundauit terrain fiipcr a-
;qüâs^?:,ÿ
Refionfio.
Vit duQ hæc fibi non videantur efïè contraria, id ex
m.^|Qr.um.difputatione collegipüs^ DiciK etiam Am-
bfofius : De rerræ qualitare iiuê pofitione fufticiat fcti.
ptura. Secundum lob feiendum, quia mlncndit tcrrani
in nihilo. Phi l ofophi quo que fi mihŸe’r opinantùr, aere
denfo terram fuftiheri y & quafi lpongiamin ine.dio aeris
molafua immobilem pendere rficque vt æqùabili motu
hinc açqùeinde, velutihlarum fuffuka remigiis ex omni
parte libera propendeat.nec in pattern poftîcihclinari
alteram; Dehoc vero quod pfalmiftadicic, Qùj funda-
uic tenam fuper aquas,^vtfuperiori intélligçntiæ nbh'vh
dëatureffe,xoncrarium,, fic beatus Abgiiftjnus difputaj
Ltiénis fuæ texitoraciilum. Airenitn Quid ejft, quifir-i
mauir.terram-feper aquas? Obfcura etiam quæftio efti
quiacerfa'grauibr videtur y vc ß ôpbrtari aqutis.fed àquas
jiôrius, porcare credatur. De qua re ne addeffum èosj
qui fe putant ifta cercis rati'qnibus cômpërifïèÿ ccinttii4
î-iofe feripeuras noftfàs'defendere videamur, fine illud
ita ,fiùèaliter.fit.,hâbemûs qhbd de'ptoximq intèlliga1
mus:Terra,quæhabicatur ab hominibusj&tëHbftriacô-
rinecanimâlia,qqæ'â'liorhodoinfcripturisarida dicitur,
fuper aquâs effe fundata dicicûr, quod aqtiis circumflü-
enribus fuperemineat.'.Non enim quæ dicitur littoraria
ciuiras fuper mare fundara, ita fub ea mare e|t;qüemad-
, modutp funt aiquse fub fpeluh caruni cameris. a uc fub na-
uibusfupernatanribus : fedideo fuper mare tlicitur;qiiia
inferiori mari fupereminet. Sic didbus eft Pharaoexifie
fuper aquas y icaenim habet græcus, quod quidam la'tini
habenr,.ad aquani. S ic dominus fuper putéum fcdebar,
quQdambofuperioiesefïènr,quam flumen & puteus.ih
le iuxta flumen,ifte iuxta puteum.Ergqfi h*c fecunduin
prædiftum intellcftum rimëntur,m nulio fibi contraria
irunt.’-;:'';;,"':
Interrogatio C X X I I .
; Quptnodo lob dicit, fetan inter filios Dei affiftèfécorîfib
.dqrnino: cum inEuangelio fci.ibatur, quia nifimtfhdo corde D^r
uni niçrinonpoßmt ? Dic tenim : B eàti mundôxordé,qiïO:
hiamipfi Deum videbunc, Satan qui mundo corde cjfi non
potefi, quomodo videndodomino «ffmffepjteji ?
; ^ , ReJpçnfio. . -
Intuendum quia affuiflè eofam domino y non antem
dominumvidiflèperhibetur: vénicquippé Saranvc vi4
derètur à domino,non vt videret dominuth:ipfe in eori*
f|>eftudomini,non autem in:confpeèl;u.eiùsdo'mrhaS
fuir. Sicut cæcus i nifolecon fifti tyipfe quidem raddsfotis
vt nonnulh beate viuentes, noti tnftitiafiagitiorum, fed | perfunditur, fèdtamen lumen non vidtt. quq iliiiftiBj
atemorum defideno conipungancur. Hoe autem quod tur. Ita ergo etiam intcr angelosin confpebtu domini
lacobus lugendum & plorandum præcepir, in vtrüir q;
acc.ipi pötc'ft,feuin his qui malafùadeplorant,fèù iq iihs,
qui fo.luiîi de coeleftispatriæamorefuqjiranr.
Bibliotb. Vet. Patr Tom.ir:
fàtan adfuit, quia vis diuina y qU* intuend o pene i rat o-
mnia in ordine fubtilioris.naturæ | ndô fe yidentem iniÿ
m un du m fp i ri tuin v id i c.
Epbef. 6.
lifbçxé.