Heropening luminiscent iekabmet 20
Het zal waarschijnlijk tal van museumbezoekers opgevallen zijn, dat het
zogenaamde Fluorescentiekamertje, gelegen aan de doorloop van de Ovale
Zaal naar de Instrumentenzaal, geruime tijd gesloten is geweest. En dat dit
vertrek vôôr de sluiting in een tamelijk desolate toestand verkeerde, zal ook
menigeen niet zijn ontgaan. Aan deze ongewenste toestand is echter in
augustus een einde gekomen en thans is dit fraaie kabinet, waar op
•spectaculaire wijze de verschijnselen van fluorescentie, fosforescentie en
elektroluminiscentie (Geissler-buizen) worden getoond, weer onbeperkt
toegankelijk.
De ruimte werd in 1938 door curator prof. dr. A.D.
Fokker ingericht voor de demonstratie van
voornoemde fenomenen. In zijn jaarverslag over
20 Hetluminicesentie- 1938-39 lezen we: ‘In het museum werd, in een
kabinet voor de rommelkamertje bijgenaamd ‘het berenhok’ dat zich
herinrichting. (Foto' door zijn duistemis daartoe bij uitstek leende, een
R. Bach) vitrine ingericht ter demonstratie van fluorescentie I
door verschillende mineralen en kunstmatige stoffen
onder bestraling met ultraviolet licht... Tevens zijn
hier opgehangen een aantal ontladingsbuizen van
Geissler, die werkeloos in kast V van het nieuwe
museum rustten, en thans in bedrijf kunnen worden
vertoond, met behulp van een transformator en een
zelf vervaardigde hoogspanningsschakelaar... Op den
eersten middag, dat de vitrine voor het publiek te
bezichtigen was, Zondag 5 Februari jongstleden, steeg
het bezoek tot boven 3 73 personen, en de
belangstelling bleef ook daarna aanhouden.’
Na ruim vijftig jaar was Fokkers geesteskind dringend
aan restauratie toe. Daarvoor werd in 1991 een plan
opgesteld dat neerkwam op een volledige
herinrichting. Vloer, wanden en plafond hebben een
grondige opknapbeurt gekregen en de elektrische
voorzieningen zijn vernieuwd. Er zijn replica’s
vervaardigd van de Geissler-buizen zoals die te zien
waren (en zijn) in de configuratie aan het plafond. De
authentieke buizen zijn ondergebracht in een nieuwe
vitrine die ze tegen stof en vuil moet beschermen, de
replica’s worden gedemonstreerd in een vitrine tegen
de achterwand. De vitrine voor de fluorescerende
mineralen en fossielen is verstevigd, deels vernieuwd
en van nieuwe uv-armaturen voorzien. Boven deze
vitrine zijn de fosforiserende woorden volta en
pho spho r e sc ence aangebracht alsmede een drietal
oude Geissler-buizen. Tenslotte ligt het in de
bedoeling binnen afzienbare tijd in dit vertrek ook
Geisslers andere vinding, de kwikluchtpomp, te
exposeren. Hiermee zoog hij zijn gasontladingsbuizen
luchtledig, waarbij hij een vacuiimgehalte bereikte,
dat voordien onhaalbaar was.
In de nieuwe situatie stelt de bezoeker bij het
binnentreden een tijdklok in werking, via welke de
verschillende onderdelen van de demonstratie-
apparatuur in een vaste volgorde worden geactiveerd.
Een continu verlieht, tweetalig display geeft beknopte
uitleg.
Marijn van Hoorn
Agenda
Mededelingen
21
T entoonstellingen
10-9 t/m 7-11-1993: Willem Gérard
Hofker (1902-1981), tekeningen en
schilderijen
11-9 t/m 21-11-1993: Een extra dimensie:
van camera obscura tot Stereofotografie
Diversen:
10-10-1993: Nationale Wetenschapsdag met
speciaal programma
13-11-1993: Traditioneel Vriendenontbijt en
naj aarsvergadering
Wijzigingen Vriendenbestuur
Tijdens de laatste bijeenkomst van de
Vrienden van Teylers Museum, zaterdag 15
mei jl, heeft een bestuurswisseling
plaatsgevonden. De volgende personen zijn
afgetreden: dr ir J.R. Vermeulen (voorzitter),
mevr. mr G.J. Mensing (secretaris) en R.H.C.
de Vries (lid). De samenstelling van het
huidige bestuur van de Stichting Vrienden
van Teylers Museum is nu als volgt: Drs W. ’t
Hooft, voorzitter; Drs C. Jansen,
penningmeester; Mw A. IJssel-de Schepper,
secretaris; Mr A. Krikke, lid; H. Rombouts,
lid; Mw mr AH. Veldmaat-Wansink, lid.
Tijdens deze bijeenkomst vond ook de
jaarlijks terugkerende boekenmarkt plaats
waarvan de opbrengst ten goede komt aan het
bouwfonds van het museum. Voor het eerst
was de boekenmarkt ook open voor het
publiek, nadat de Vrienden hun slag konden
slaan. De boekenmarkt heeft dit jaar 4200
gülden opgebracht, 2400 gülden meer dan
vorig jaar.
Agenda 1994: Smaken verschillen
Vanaf nu kunt u de nieuwe Teyler Agenda
vgpr 1994 in het museum kopen. Het is
alweer de twaalfde agenda die door de
Stichting Vrienden van Teylers Museum
wordt uitgegeven. Het thema van dit jaar is
‘Smaken verschillen’. Opgenomen zijn
afbeeldingen van voorwerpen en
boekillustraties uit de verzamelingen van
Teylers Museum die met eten en drinken te
maken hebben. De meeste afbeeldingen
stammen uit een periode toen de
voedselvoorziening nog niet de mondiale
problematiek kende die onze tijd - met een
wereldbevolking van zes miljard - is gaan
kenmerken. Maar die problemen speien al
sinds mensenheugenis een rol op regionaal
niveau; de mens is voor zijn voedsel altijd
afhankelijk geweest van factoren als weer,
oorlog, vrede of bevolkingsdichtheid. In de
Agenda komt de diversiteit aan facetten van
deze dagelijks terugkerende grote of kleine
zorg naar voren. De titel is niet toevallig
dubbelzinnig. Hij verwijst niet alleen naar de
veelheid van smaken, geuren en aroma’s die
in de afbeeldingen naar voren komen, maar
ook naar de veelzijdigheid van de collecties
van Teylers Museum; er is voor elk wat wils.
De Teyler Agenda 1994 is verkrijgbaar bij het
museum (f 20,-) en bij de boekhandel (/ 25,-).
U kunt de Agenda ook bestellen bij het
museum (f 26,- inclusief verzendkosten). U
kunt de Teyler Agenda ook gebruiken als
relatiegeschenk. Vanaf 100 exemplaren wordt
korting gegeven en is het mogelijk een eigen
opdruk te krijgen. Grote bestellingen kunnen
direct bij uitgeverij De Toorts (tel. 154333,
fax 320635) in Haarlem.
De opbrengst van de Teyler Agenda komt ten
goede aan de Stichting Vrienden van Teylers
Museum.
Gebouw Zegelwaarden betrokken
Na een ingrijpende verbouwing - onder
leiding van architect Hubert Jan Henket - is
half juli het gebouw Zegelwaarden betrokken.
Dit pand, tot 1989 eigendom van Joh.
Enschede en in gebruik bij de PTT voor de
opslag van ondermeer postzegels, werd drie
jaar geleden aangekocht. Het Staat in de tuin
van het museum en heeft nu de functie van
werk- en depotgebouw gekregen. Bijna alle
werkvertrekken zijn erin ondergebracht,
alsmede de opslag van de verzamelingen,
voor zover niet geexposeerd, de
restauratie-ateliers en een aantal andere
nuttige en technische voorzieningen. Ook de
studiezaal voor tekeningen en prenten heeft
hier een plaats gekregen.
Voor de meesten is de verhuizing een
verbetering. Het museum, geopend in 1784, is
altijd een groeicomplex geweest. Al in 1824
werd het museum uitgebreid met een
‘AquarellenzaaP, kort daarop gevolgd door
een schilderijenzaal. In 1880 volgde de
grootscheepse uitbreiding naar het Spaarne
waarin de verzamelingen fossielen en natuur-
en scheikundige instrumenten zijn
ondergebracht. In 1893 vond de laatste
uitbreiding plaats: de tweede schilderijenzaal.
Echter, bij geen van de opeenvolgende
uitbreidingen is voorzien in afzonderlijke
depotruimten noch in adequate werkruimten.
De snelle groei van het personeelsbestand
heeft geleid tot een wildgroei aan
werkruimten, verspreid over het complex zelf
en over een aantal beiendende panden of
nabij gelegen percelen waarin diverse
afdelingen zijn ondergebracht. Met de
verhuizing naar gebouw Zegelwaarden is
hieraan een eind gekomen en zijn alle
afdelingen bij elkaar in een gebouw met
daarvoor aangepaste voorzieningen.
Vervolg uitbreidingsplannen
Met de ingebruikneming van gebouw
Zegelwaarden is de eerste fase van de
uitbreiding voltooid. Aansluitend wordt
begonnen met de tweede fase van de
uitbreiding: de nieuwbouw. Architect Henket
heeft de'opdracht gekregen tot het maken van
een definitief ontwerp. Ter herinnering, het
plan ‘Rode letter’ van Henket won de
architectuurprijsvraag die in 1990 voor de
nieuwbouw was uitgeschreven. Hierin zijn
opgenomen: een grote expositiezaal voor
wisselende tentoonstellingen, een
audio-visuele ruimte, een zaaltje voor het
exposeren van boeken uit de natuur-
wetenschappelijke bibliotheek, een
educatieve ruimte en een koffie- en
lunchgelegenheid die tot op heden in het
museum ontbreekt. De uitbreiding vindt
plaats in de museumtuin die nu aan het 00g
onttrokken is. Omdat de studiezaal voor
prenten en tekeningen verplaatst is naar
gebouw Zegelwaarden, is in het museum de
zogenaamde ‘Aquarellenzaal’ vrijgekomen.
Deze wordt zodanig aangepast dat het zijn
oude functie van expositieruimte van
tekeningen en prenten terugkrijgt.
In het voorjaar van 1994 zullen de eerste
werkzaamheden plaatsvinden. Aangezien de
meeste werkzaamheden in de tuin van het
museum worden verricht zal het museum
gedurende de werkzaamheden open blijven.
Alleen een deel van de kunstverzameling zal
tijdelijk gesloten worden.
Als alles volgens plan verloopt zal de
nieuwbouw in het najaar van 1995
gerealiseerd zijn.
Wetenschapsdag 1993
Voor het zevende achtereenvolgende jaar kan
heel Nederland weer op onderzoek gaan
tijdens de Wetenschap & TechniekWeek
(10 -17 oktober). Het doel van deze week is
jong en oud kennis te laten maken met de
fascinerende wereld van wetenschap en
techniek. Het thema dit jaar is ‘Overleven’.
Menselijke veerkracht en vernuft zijn daarbij
belangrijke uitgangspunten. Hoe is de
mensheid er in de loop van haar bestaan
steeds weer in geslaagd oplossingen te vinden