opere latericio inserere. E catididbus varie diviste lateres et canterii parantur,et quum Jibrae e radicibus, foliis et spallici!
tu pedini citi is pro clavis et normis, fbrilliliumque ex basi petioìorum s amplimi ad fissar as opere. stuppeo obstruen-
das, denique folia sdndularum loco adhibeantur, inde sequitur, ut in mitioris coeli plagis e palma domus apta diuque
duratura prorsus aedi/icari possit. Annoti eliam aedificandì rationis Orìentalibus Gràecisque propriae quaedam fortnae
typicaede caudice Phoenicia et capitalo, quod foliis non deciduis in ejus apice formatur, fuen'nt dep rompi ac atque expressae,
archaeologi inquirant. Eliam folia rei domesticae variam praebent utilitàte/n. E x iis enim fieduntur stragula, flabello, cor-
bes, aulaea, sacci, calcei, crepidae aliaque utensilia domestica. Eadem folia In mi ve solis a de vi to albescere atque tenuióra
fie r i ■ jam supra scripsi. E x hujusmodi foliolis tenuioribus hic illic e. gr. in coenobiis insularum Canariensium a monachili
opera viminea attrae teneritatis et elegantiae confiduntur, velut pulvilli, vela, ornamenta collaria, inaures et aliae
li ajus generis deliciae, quae in tabulis aureis a ut argenteis expanduiilur, perinde ac si pretium metalli generosi artificio
augeretur. Eliam mitra cujusdam episcopi insulae Gomet'ae ex eadem materie affabre fa c ta a S a n d a l io de A r ia s (in
H e r r e r a agricoltura generai. Madr. ISIS. Vol. II. p. 387.) tamquam artis miraculum laudatur. Folia politica, valde
exlenuata atque candefacla, eliam filorum loco adhiberi possimi. Fibrillilium, quod ex margine pelioli praeciditur, ut
jam supra commemoravi, sluppam suppeditat non solum ad naves densandas, sed etiam ad vestimento aliasque res artificiose
elaboratas maxime idonea/n. E x petiolis aptantur scipiones, sedilia, risei aliaque ejusmodi supellex. „Pro cranio
ramalia, pro scopis racemi, pro urceis et scutellis inanes spathae serviunt, in for/nam desideratavi fleclendae“. K a em p fe r .
I. c. p. 751. sqq. E x spadicum vero scapis bene praeparatis torquentur funes firmissimi, ad navalem apparatimi necessari!'.
„Modus praeparandi est, ut crudi scapi, decurtata prius et objecta portione. racemosa, per octiduum aquae immer-
ganlitr ac satis macerati malleis ligneis tundantnr, donec in stupeam resolvantur materiem, ad restiariorum opus idoneam.
E x eadem slupea'fiuiit calceamaita, quibus utuntur rustici“. K a em p fe r . I. c. p. 751. sqq. Edulia .varia praebet arbor.
Stolonum genus spurium in caudice ex aliquo poUicum frondiumre situi, quin intra ipsam arboris contatti propullulans,
quod, ne patriae stirpi noceat, ocissime a e eli end uni est (K a em p fe r . I. c. p. 675.), si admodum novellimi tenerumque est,
sicul arboris cor (éyitóp&iov sen èynéqiàXov), quod nonnisi una cum foto arboris exddio eximi potest, aptuin est ad edendum.
Eliam recenles et molles spadicis partes, dum Me intra spatham sitavi inter frondes liaeret, quin iinmo totus spadix cum
vagina, s i fo r te dodranlalis tantum ideoque mollis, albus et crassitudine medullosa est, tam rudis, quatti coctus, usui est
ad vesceiidum. Hanc palmae brassicam Arabes Aegyptiique cititi carne vervedna editili.
Sed primarium nulrimenlum fm e tu s praebet, qui sanis arboribus in regionibus secundis adeo freqiiens est, ut qui
qiiolannis ex quoque arbore percipilur fructus ducevi is atti ducevi is quinquaginta pondo aestimari possit. Ipsa in Hispania
oplimae arboree, qttas Illice■ proferì, centum vigilili pondo praebent. Veruni quum magna fructuum multi/udo, quam arbor
uno anno procreai, non semel matiirescat, et in regionibus, in quibus palmarum cultura quatti maxime exercetur, singoli qui-
qite fructus non ea dentimi aetate, qua piene sunt maturati, sed jam antea, ut decutiantur, necesse sit, fructus collecli quoad
maturitatem interse oniniiio differunt, de qua re multus est K a em p fe r us in commentations saejrius nobis laudata p. 710.,
comiiiemorans daclylos deniessos vel ad maturitatem inclinare vel exlremilate sua maturescere, quo dactylorum genus Persis
est Clia là l; alter um genus, quod vocant Dump a s , eos esse, quorum mediata circiter partem maturitas occupet; piene matures
esse illos, qui xar’ iSoxqv C li u r ni Ò. nuncupari solca ni. Prout differunt, secernuntur, in tegetes e foliis palnieis con-
f e d as profundunlur duosque tantum quatuorve dies sole exsiccantur. Qua ratione aliqua humoris parte amissa facilius
asservantur ac transmit Iunior. Dadylus non nisi maturissimus rece usque arbore decussus dulcis est saporis ; alioquin semper
acerbi quid liabet. Quaedam genera, ut eodeni maluritatis perveniant, liiberno tempore in arbore, ut videtur, pendentif
necesse est, quo fi t, ut exsiccentur atque corrugentur. Praecipue ejusmodi dactylis, qui non penitus maturati decerpùntur,
insolalione opus est, ut oplinie sapiant et ad mercandum apti fiant. In multis regionibus, praecipue in Aegypto, vtilgus fr tt-
climi non penitus maturation, qui nondum melici vel flavi, sed rubri est coloris, lubentius edittit.
E x dactylis duldssimis et leviler pressis syrupus paratur, qui sacchari loco ad cibos mullos condiendos usurpatili',
immo eliam dactylis traiismillendis infundilur, ut melioris fia n t saporis. E x hoc syrupo magis magisque inspissato sac-
charimi grumosum efficitur; addila autem aqua fervente super daclylos major liujus syrupi copia paruri potest, quo tamen
f i t , ut non tain bene sapiat. Jnsla aquae copia dilutus vittimi palmeum, et ulteriore fermenlatione acci uni praebet. Dactyli
siccali hic Mie ferendo in pulvei'eni grumosum converlunlur, vel eliam nuclei eximuntur, pulpaque tunditur, ut panis
spissus exigalur, pani e piris tost is coifeclo similis. Daclylos ita paratos inprimis agni ina peregrinanlium in itineribus
per deserta faciendis seenni portavi. Iidem aquae ope turgescentes deliciae sunt, hominibusque et jumentis defessis nulrien-
do serviunt, ilaque praeparati in mercalibus orient elibus pondere veiiduntur. Quae omnes diversaeque para tuli raliones jam
anliquissimis temporibus exercitatae sunt. Narrai enim H e ro dot. II. c. 78, p. 02. ed. Wessel. Babylonios e dactylis
panetti, vimini et mel parare. Conf. Plin. H. N. XIII. 4. et Theophr. Hist. II. 8. S t r a b o XVI. p. 742. ed. Cas.
Eliam in Semilicis pop n Iis, qui in sacris libris Phoenicem T am a r , T om e r avi T i m orali vocant, haec praeparalio
in nota it. Vintivi e dactylis aqua fermentando paratum Arabes vocant N e b i d h , quo vocabolo omnia quoque similia
puf ulentti e mele, ficubus, tritico, hordeo, milio coi f e d a notati tur, verbo, inquam, quod leste S y lv . de S a c y Chre-
sioina th. arab. T. I. p. 403. cimi Saltar (Saccharo) convenit. Inde et ex eo, quod apud Judaeos con sud udo succinti
sacchari du/cedine conditimi e caudice palmeo detrahendi imeniri non potest, dein ex eo, quod usus uni vili vis sacchari-
ferae recentiori de mum tempore detedus est, facile conjicere possumus, velustissimum sa ce ha rum, quod novimits, e dacly-
lis fuisse paratimi. Vintivi palmeum, <pomkìti/v olvov, cujus apparatimi etiam D io s c o r id e s X. 34. docel, bibere Muha-
VI ed a vi non vetanlur. Ras chid Chat i f us celeberrimus eo utebatur, quum succum uni rum ne bibercnt /menu sancirei (S y lv .
de S a c y l. c. p. 186. 380.J. Fructus nucleos, aqua maceralos vel codos, pecudi pabulum objiciunt, et. inprimis oves iis
cupide vesci dicuntur. Sic natura eas gentes, quibus palmae dactyli ferae muiius pretiossisimum tributi, quemeunque usuiti
cibi ex fr u d u parondi docuit, Arabesque arboris virtutibus deleclali, sanctum Mam habent, gloriantes, unice eum atque
uberrime ibi tantum crescere, ubi fides muhamedanica vigeat. Contra vero pro ecclesiae christianae specie Palmae statura
celebratur, reclitudinis, roboris, patient ine et vidoriae Symbohmi. De qua re praeter alios libros adeas G. C. RI oc lu i
Phoenicologiam sacravi s. Diss. emblematico - theologicum de Palina, Hafn. 1767., nec non J. II. U r s iili Arboretum
biblicum (Norimb. 1663.J et II. B i l l e r i Hierophylicon (Trajedi ad Rhen. 1725./, ubi cap. XLI. pag. 524 — 545 et
cap. XV. pag. 122 143 copiose de palma disseritur. Ceterum complura, quae ad hujus arboris nobMssimae historium
pertinent, invenies in dissertatione, quam de florae imperiis, in quibus palma viget con scripsi, in Münchner
gelehrten Anzeigen, 1839. No. 105 — 118. Quod ad hujus fructus commerdum allinei, inter optimos, qui commercio
deferantur, eos habuerim, quos Tunetanus portus et Bassorensis, ille per Europae, hic per Indiae regiones,
emit tu ni. Id autem genus, quod saccliarinae materiae copia et saporis dulcedine reliquie omnibus praecellit, quia diffì-
cilius exsiccatur, vix inter mercedes assumilur, in ipsa patria consumendum. Quae in emporiis prostant, priusquam
cistis aut corbibus inclusa emittantur leviter premi et sole furnove exsiccari solent. In Hispania probe maturati dactyli
et perdulces Candita vocanlur, contra Acrelets, qui ante plenariam maturationem de arbore excussi, priusquam eduntur
per diem in vini aceto condiuntur. In nostrate, Germaniae, mercatu, duplex dactylorum genus, alexandrini, ob prae-
stantiam et regii dicti, et barbarici, ex patria, distinguuntur. IM majores, carne succosiore, tadu molliores et pinguio-
res, dolciore sapore comnieiidantur. Inter Barbaricos, quos Tunetanus ager proferì, omnium sapidissimi; contra Mau-
rita vici (maroccani), ii praesertim, quos Sale portus emittit, minor es, sicciores, gustu inferiores. Quorum caro siccior,
ii facilius consereantur et acedine et vermium corrosioni minus obnoxii. Inter dulcissimos iure ni un tur, qui nucleorum
parvitate insignes sunt, quales rarissime in Europae emporiis venales prostant; sunt vero intra cistas ita compressi, ut
quasi placentas pingiies exhibeant, pani dadylino Orientalium fAdjoube or obice) ha tal absimiles. (In insulis ant’Man is completavi
fructus evolutionem observavit b. Turpin. Cfr. Métti, du Muséum, vol. UI. pag. 411. squ. t. 15.)
Quae ad rem medicam e dadylo percipi possit utilitas, non est hic locus multis exponendi verbis. Notum est enim,
maturum ac dulcem demulcere, immaturum et subausterum leviter contrahere praecipueque subinflammatoria irritatione
membranarum colli ac pulmonum pituitosarum usurpari. ,,Sanguinem demulcent, iwvohmnt acre, fibras relaxant, cava lubricant.“
Teste M u r r a y Appar. med. V. pag. 12. Vocatur item daelylus leve diureticum et ab anliquioribus medicis
calculos péUens probatur. Extrinsecus vero lenimen utile fuerit: pulpam dactylorum imponunt populäres extrahendis
ex pede festucis et aculeis. Vetustissima est opinio, dadylo aut nucleis ejus contusis et cum aqua hauslis partus
dolores mitigart, et parturiendi negotium celerius perfid, a qua opinione etiam hodie nec vulgus, nec antiquiores medici
abhorrent. Quae res si accuratius inquiritur, ex antiquissimis fabulis patet, palmata dactyl i f er am in parturientibus vim
suoni exercere, veluti la tona sub palma deliaca peperisse, manibusque tener is arbori admotis evi tens vires recepisse
narrator.' Cfr. Theognis vers. 6. Quapropter etiam palmam Apollini ejus filio dica tam esse fabulantur mythographi.
Veterum locos, qui in Home r. Hymn, in Apoll, v. 18. et 117., in Callimach. Hymn, in Del. v. 210. et E u r ip id .
Hecub. v. 454. Ip h ig . Taur. v. 1068. Jon. v. 020. Ovid. Metam. VI. v. 335. XIII. v. 635. hue spedant, collegi! Cels
iu s Hierobotanic. II. p. 453. sqq. Quibus addamus S p a n h em ii Observationes ad CaMmach. v. 210. p. 516. sqq. Idem
C e ls iu s commemorai de Mahomedanorum fabulis, ex quibus Maria Messiam sub palma peperisse fertur. Vulgi est opinio,
in Lusitanis quoque mihi inventa, Mariam dolores testaturam semini inscripsisse O. Quo didtur areola seminis superficie!,
quae embryonis sit um indicai. Restat, ut commemoremus, homines Orientales opinione duci flor es masculos praecipueque
pulverem, floribus insidentem si intus redpiantur, aphrodisiad rim habere, quapropter placentae dulces ex iis
confedae maxime in gynaeceis usu vendimi. Etiam aqua Ma tenuissima rorique purissimo praecipitato consimilis, quae
mesi m spathae masculae parte interiore-, quum in eo est, ut aperiatur, liquor, saporis inquam palmei dulcissimi aroma-
tidque, ad vires exdtandas ac praedpue aphrodisiad loco adhiberi didtur.
In chemtcam dactylorum naf urani cL Bona s i r e (Attuai, de Pharm. V.p. 304.) inquisivit, et invenil materies, quae
sequuntur: materiem mudlaginosam, gummi, materiem albumiiiosam, succhiar um tam crystallisatum quam amorphum, materiem
parenchymatosam. Becentiore tempore cl. lìc itise li (Buchner's Repertor. d. Pharmaz. XXI. p. 36 — 55.) eamdem
materiem traclans, quantitativa/n analysin prodidit. Hic in 100 partibus carnis dadylinae invanì: aquae 24; old pinguis
0,2; cerae 0,1; gummi, quod pedóni analogias praebet 3,4; sacchari mudlaginosi 58; pedinii 3,9; materiae bassorinicae
4,1; materiae fibrosae, adjectis vestigiis materiae colorantis et addi scytotephid 2,3. — In nucleis vero dactylorum irne-
nit partium 100; aquae 13; materiae albuminosae conspissatae (epidermidis) 0,6; materiae stypticae, quae ferrimi viridi
colore praedpitat, acido stryphnico, quod in Arecae Catecliu seminibus con linei ur, analogae 7,1; stearinii 0,5; eladnii
difjìcMus in saponem a ben ut is 0,3; gummi et mudlaginis 2,5; materiae, quae gummi analoga 36,4; materiae fibrosae 39,6.
ICON. EXPL. Tab. 180. In parto spectatori ad siriistrdm Pboeniat ilactylifcrac oxomplar mascnlum, adstante novello, in dextra aliud foemineum, sed hoc