Ex Hs, quae ciar. M a u r il. W a g n e ru s , vir mihi amicissitms, a me rogatus, de hac re in ipsa Africa cognovit et ad me
relulit;palma dactylifera inde meridiem versus ultra totam Saharam, li. e. ultra oases in oceano arenoso sitas, procediti
in hoc enim ipso nihilo magis, quam alia qUaepiam arbor provenire solet. Velut oasis Tuggurtana et jam commemorata
regio, oasibus piena, Beili-Mozabitarum, qui vocantur Mozabitae, baud dubie Melano- Gaetulorum, de quibus me nt ione ni
facilini P to lem a e u s et P ro c o p iu s , palmis quam maxime abundat. Amranus, interpres gallicus, eas vidit prope urbem
A iti-M a n d i, penilus in Saltara CC milliaria gallica meridiem versus ab urbe Mascara silam. Ceterum quatenus per.
Saharam pervagata sit palma, experiundo non satis edoctus dicere non queo. Verisimile est arborem Ulani 'in inleriorem
Africae partem eatenus progredì, quatenus porrigatur zona subtropica, de qua supra commemoravimus. Inde sequitur Itane,
pal mac speciem praecipue terrae continenti propriam esse. Iccirco eliam in maritimis Africae occidentalis ignota est. Meridiem
versus a promontorio Noon (SI0 25' lat. bor.) comparent nonnisi singuli caudices manibus culti, quales Dr. B ru n ii
e ru s in castello S. Ludovici Senegambiae (sub 16° lat. bor.), in insula Goreae et in continenti promontorii viridis (sub
14° 43'J vidit. Eodem modo in insulis promontorii viridis singuli caudices coluntur, quorum fructus malurescunt. A
B ru n n e r o arbor visa est; e. gr. prope urbem Porto Praya (sub 14° 53'^, quod caput est insulae S. Jacobi, tarn juxta
mare, quam in planitie post urbem, non amplius tarnen in interiore insulae parte. In Guinea et Congo Phoenix dactylifera
deesl, supptetur tarnen alia Phoenicis specie. — In promontorium bonae spei introducta, nunc per calidiorum regionum hor-
tos sparsa et una cum Solano tuberoso, Tritico rei. colitur,- leste de M e y e ro (Reisen in Südafrica). — Proventum palmae
in Mauritania si longius in orientem versi persequimur, in littore invenimus, ut in regni Tripolitani parte interiore.
Earn in planitie Tadschurae frequentissimam esse meminit D e lla Cella. IUic palma est splendidissimum decus sylvarum
Citri Aurantiorum, quae Opuntiis ciugunlur. Fructus aulem non lam boni sunt saporis, quam ii, qui in Tuneto, vél adeo
ii, qui in Phazania proveniunt. In regione urbis Mursuk (quod caput Phazaniae est, sub 26° lat. bor. sita), teste Lyone,
pretium unius numi, quem Turcae vocant piastrum, pro centenis dactylis imperatori persolvitur. Agmina mercantium, quae
ab urbe Mursuk ad meridiem lendunt, in oasi Ratear et Bilma (sub 20° lat. bor.) dactylos sibi comparan!. In deserto
libyco, ad orientem et ad Africum a Sitcaha versus, in oasibus locorum, quibus nomina sunt Farqfreh, Dakél et Febabo,
palma luxuriöse crescit, fructusque edit gustata gratos.
Ad Aegyptum igitur quod attinet, veteres jam observabant lue terrarum dactylos provenire; narrat enim D io d o ru s
S ic . (II. bZ.), palmam africanam squalidos et exiguos fructus gerere, memoriaeque prodidit S t r a b o (XVII. edit. Casaub.
p. 818.) eos circa Alexandriam et in ea parte, quam vocant Delta, maturos non fieri, et thebaicos gustata quidem suamo-
res, sed palaestinis duriores esse. Quae reter um testimonia ila inter preterís, quasi palma, quae nunc lemporis in Delta quoque
maturos fructus producit, per Arabes demum, qui postero tempore immigrarunt, accuratius diligenliusque sii culla.
Propine vero ad rem accesseris, si respexeris T h e o p lira s tum (Hist. II. 6, 2.), quippe qui refert, arborem tríbus tantum
in locis árenoste Syriae cavae cognominatae ejusmodi fructus producere, qui condi reservarique possint. Virides tarnen
(h. e. immaturos) suaves esse gustatuque gratos, atque ita consumi. Solent autem hodie quoque dactylis immaturis f r e quenter
vesci, vulgusque tales praeoptat. Quae autem de thebaicarum fructibus durioribus dieta sunt, verisimiliter de Hy-
phaenes fructibus sunt intelligénda. In maritimis, Alexandrine adjacent ¡bus, palma e multo rariores sunt; ad Memphim
(hodie Cairo) parvae sylvulae comparent. Flurimae vero palmae habitant in valle niliaca, et multitudo feminarum longe
major est, quam marum, e quibus pauculae fructificationi aptae sunt. Toto deserto arido arboribusque nudo palma non
imenitur, sed iis tantum locis, ubi fons profiuit aut aquae ductus est. In Aegypto superiore, quae circiter 600 pedes
supra Oceanum attollitur, frequentior est, quam in inferiore Aegypto. Inde a Siät et fructuum copia ac bonitate, et
caudicum numero crescit, velut ex relatis a Del il io optima dactylorum species, quae in Aegypto venditur, éa esset,
quam Piemie parva (Ibrim) Syenes (Assuan) praebet. Eliam Nubia et Dongóla, qui tractus circiter LOOO vél 1200 pedes
supra mare exstant, dactylorum ubertate exceUunt. Sic phoenix crescit maxime in Nubiae provincia S u k k o t (sub 20°
lat. bor.); sed pertinet, ut apparet ex literis a viris clar. R iip p e llio et E h r e n b e r g io da! is, dumtaxat ad 18° lat. bor.
In Aelhiopia, Senna a r et Kordofan nonnisi circa colonias ab immigrantibus e Dongóla deducías palma conspicilur ; nec
tarnen his locis ratione naturae conveniente foecundatur, et ab inhabilanlibus colitur eum sólummodo in finem, ut ex jolite
et fibrillino in basi petiolorum utilitatem percipiant. In regione, quam vocant Darfur, a B r otcnio rarissime visa est.
Meridiem versus inde ab eo loco, quo albus Nilus cum caeruleo conjungitur (sub 15°), ut K o c h iu s , vir doct., qui utrum-
que fiuvium navigatemi, certiorem me fe c it, usque ad 12° prore us nulla palmae species compar et. — Etiam in reliqua
Abyssiniae parte neque terrae ñeque coeli natura Phoenici dactyliferae adhuc commoda est. Silvescit arbor ista in vallibus,
quae per oram abyssinicam patent, in locis nonnullis provincias nuncupatae Tigre, ubi olim sita erant monasterio. Mutila
tantum crescit, nec ad proceritatem cultarum arbor um assurgit. Qua re ex parte confirmatur id, quod memorai peregri-
nator S a l t iu s , qui statuii, tnonachos christianos ex Aegypto et Palaestina in hortos suos monasteriales Aethiopiae meridio-
nalis deduxisse palmam. Cujus arboris in interiore Abyssinia vestigia nulla exstant. Aegyptus, praecipue vàUis niliaca et
quae inde merídiem versus sitae sunt regiones pars quaedam esse videntur magni imperii Florae aegyptio - syriaci, quod,
si mavis, desertorum africano-asiaticum dicere possis. Quo pertinent adhuc Palaestina, Syria et Mesopotamiae pars.
Consideremus igitur palmae proventum in hoc fiorum regno. Palaeslinam, Phoeniciam Syriamque, emani cognominala/n,
auctores tam graeci quam romani earn descripserunt terrain, in qua palma dactylifera egregie crescat et quasi domestica
sit. Iccirco etiam Celsiu s in Hierobotanico operam dat, ut Palaeslinam tanquam veram hujus arboris patriam esse osten-
dat. De iis vero, quae viri dodi, respicientes antiquitates judaicas, commemormerunt, cum ad Célsii librum laudatimi et
H i l l e r i Hierophyticon p. 123 sq. turn ad lentamen 'PomnoXoyia; sac rae, sire dissertationein emblematico-theologicam de palma,
alidore G. C. Blochio, Hafn. 1767. 8*., et ad U r s in ii arboretum biblicum, Norimb. 1683. 8°. p. 524—545, releyamus,
et, ut quaestio nostra quoad patriam palmae sit piene perfecta, e scriptoribus profanis, qui generalità palma/rum judaicarum
mentionem fec emnt, plures locos excitamus, quos infra conscriptos vides*). Etiam sacrae literae saepius de palma me-
morant; nominatim vero propter palmarum uberialeni celebratur Hiericlius. Urbs iccirco dvilas palmarum vocalur**).
Etiam profanorum scriptorum permulti et copiata et luxuriem palme/orum hiericliunticorum meminerunt* '). Quae palmeto
Antonins Cleopatrae dono dedit. Praelerea Engadum, quod a palma Cliatzatzon- Thamar, et quae mari morluo adjacent
loca, quousque rivis sunt irrigata, palmis copiosissima laudantur**). Propter Itane dactylorum copiata palma symbóluni
Judaeae seu insigne gentile exstat. Inveniuntur numismata, quorum insigne est palma inscriplioque „Judaea capta.“ Etiam
antiquiora numismata temporibus principum hasmonaeorum cusa tam palmae, quam uvae aut manipuli trilicei signum refe-
runt*3) . Est igitur valde mirimi, regiones illas olim palmis tam copiosas hoc decore nunc prorsus esse destilulas. Tota
Syria hodie vix palme!uni, quod late pateat, ostendi!. Hic illic singulae tantum saepeque mutilae palmae conspiciuntur.
In ora Gazaea vir illustr. T s c h ic a ts c lie ffiu s , qui tiuper istas regiones peragraverat, paucas tantum palmas se vidisse
per lileras certiorem me fe c it; plures vidit in locis, quae in septentrionem magis spedant, e. g. ad Joppen, singulas apud
veteres urbes Tyrum et Sidonem. Prope Plolemaidem arboree sunt plures, test antibus missionariis (Missionary Notices
Decembri 1824 p. 369.J. Ad Berytum, ubi quidquid est planlariml umilino uberius cresci!, quam in plcrisque Phoeniciae
oris maritimis, Phoenix frequentior apparet, indeque ad orientem, Libanum versus, in ejus vallibus inferioribus, her bar uni
luxurie praecipue conspicuis. Orae maritimae loca ad septentriones maxime vergenlia, in quibus palmae inveniuntur,
sunt Tripoli's (Zi0 26‘) et Lodoicea piodie Lalakia, fragrantissima Nicotianae lierba, quae ibidem colitur, inter Orientates
celebrata, 35° 30' lat. bor.). In Palaestina interiore hodie dumtaxat paucae proveniunt palmae, quarum non-
ii ulla s Hierosolymis ( urbe 2400 pedes supra Oceanum elevata) , paucas inter Hierosólyma, Samariam et Damascum
inque hujus urbis, quae 2186 pedes s. ni. assurgit, hortis viri di. T s c h ic a ts c lie ffiu s et S c h u b e r tu s conspexe-
runt. Nec frequens quidem in Coélesyriae vallibus ad Leontem et Chrysorrlioam fiuvios sese oblulit S ch u b e rto ,
autumanti, terminum allitudinis, quo in Syria crescat, vix ultra 2200 pedes progredì. Inde hand mirimi, ad Heliopolin
(Balbek s. Baal - Ila/non), quae, observante cl. S c h u b e r to , 3571 pedes elevatur, paucas sólummodo stirpes easque senio
confedas nostro F a llm e ra y e ro esse depréhensas. Nec minus rara nunc temporis apparet ad Palmiram, ubi columnae
hominum manibus recisae et epistylia temporis exitio diulius fe re restitisse videntur, quam arbor illa generosa, olim regio-
nis ornamentum fonsque praecipuus, unde necessarios vitae usus repetierunt gentes potentissimae, quarum adhuc vix umbra
relida est. E x eo, quod arbor duplicis. sextts, ilaque cum interitu marum etiam sobólis defedits conjunct us est, talis
mina edita videlur esse in terris istis non naturae solum impelli, sed ipsarum quoque gentium, quae, uti constat, atrocibus
bellis saepissime in se ipsas saevierunt.
In magna tamque parimi cognita Arabiae peninsula palma praecipue in ea regione provenit, quae solo sicco coelo-
que aestuoso ac pluviae egente hand dissimilis est Aegypti, inde, ut nominatim dicam, in terra mariiima et quidem depressione,
qua campi editiores ex parte circumdantur. In locis vero humilibus palmae dactyliferae ex vadis, quae torrentibus
haud perennibus irrigantur, egregie proveniunt. Hic ab Arabiae incólis diligenter coluntur, irrigantur, foecundanlur.
Videntur etiam fructus optima esse nota. Daclyli, quos producit Arabia fe lix , observante K a em p fe ro (Amoen. exot.
p. 701.) sine discrimine syriacis persicisque pinguiores minoribusque nuclei's praediti sunt. Prope urbem Tor, ceterum
plantamm inopem, palmam dadyliferam jam F o r s k a liu s conspexit, et nuper eodem loco E h r e n b e r g iu s , Bovéus et
S c h u b e r tu s . In locis, qui dicuntur Hammam Mousa (Balneum Mosis) et Oicarah s. Morali Phoenices nonnullae offeruntur
sobolum denso caespite sylvescentes, exstantque plures caudices alti in loco Garemdel, qui audiebat Eli ni (Exod. XV. 27.), ubi
Moses duodecim fontes aquae salsae et septuaginta palmas inveiti!, testibus TVellstedio et S c h u b e r to . Inde si versus
mare rubrum procedas secundum sinum eia ni! ¡cum in valle Sera pariter atque in valle Hebron et in terris, quae dicuntur
Araba et E l Ghor, palmamm amoenas sylvulas, dactylosque sat pingues invenies, iisdem referentibus peregrinatoribus. Qua
quidem regione palmae dactyliferae evnapitiav jam laudat Strabo (XVI. edit. Casaub. p. 776.). Accresci! in Arabia petraea
circiter ad 1500 pedum terminum allitudinis supra mare. In Hedjas item compar et palma, idque praecipue in maritimo
tradii aestuoso pluviaeque egeno, qui vocatur Tehama. Amoenissima sunt, teste Dr. F is c h e rò , palmeta vallis Fatine juxta
Meccam. Etiam in Socotora insula visa est palma a pluribus superioris aevi peregrinatoribus, quos citat Slo a n eu s,
*) Thcophr. Hist. H. 6, 2. »¡od. Sio. H. SS. Xen. Cyrop. VI. 2, S. edit. Era. I. p. 868. Athcìi. XIV. 66. edit. Schweigh. V. p. 371. Plut. Sympos. VIE.
Quaest. 4. edit. Wyttenb. IH. p. 677. Strabo XVH. edit. Casaub. p. 800, SIS. Galea, de Alim. Iaculi. II. e. 26. Joseph. Bell. jud. IV. 8, 2. edit. Harare. U.
p. 298. Varrò H. 1. Tacit. Hist. V. 6. Pilo. Hist. XIII. 4. Solin. 87. Curt. X. 1. Horat. Epist. II. 2, 181. Virgil. Georg. IH. 12. SU. Ital. HI. 597.
VH. 457. tucan. Phars. HI. 216.
**) H. Paralip. 28, 15. Judic. L 16. et HL 18. Mos. V. 34, 3.
*■) Plin. Hist. V. 14. xm. 41 Strabo XVI. »edit. Gas. p. 739, 763, 779. Joseph. Antiq. jud. XIV. 4, 1. edit. Harare. I. p. 6S8. Bell. jud. L 6, 6. ibid.
H. p. 86, 3.
*•) Genes. 14, 7. U. Paralip. 20, 2. Dlod. Sic. H. 53. IH. 42. Joseph. Antiq. jud. IX. 1. edit. Harare. L p. 472, 66. Plin. Hist. V. 17. Solin. 38. Aliis quoque
locis in Palaestina et Syria a palmarum proventu nomea inditum crai, e. g. Baal-Thamar (Judic. 20 , 33.), Thadamora, Thadmor vel Palmirene (I. Kcg. 9, 18-).
Coni. Hilleri Hierophytic. p. 140.
*’) Còni. RosenmSller bibHscho Alterthumskunde IV. p. 303. Bloch Phoenicologia p. 27. Ceterum moneo, urbes antiquas quam plurimas paiamo symbolum in
numismaUbus suis exeudisse; sunt, quae sequuntur alphabetico ordine: Alexandria Aegypti (Coni. Vaillant Numism. gr. pag. 3.), Antonimi Troadis (Dumereen
tab. 12, 1.), Aradut Phoeniciae (Mionnet V. p. 459. n. 808.), Babbo Mauritaniae (Mionnet VI. p. 596. n. 85.), Carthago Africae, Celia Hispaniae (Florez
H. tab. 52, 11.), Cyrenaica Africae (Mionnet VI. p. 565. n. 109.), Damatevi Coclcsyriao (Mionnet V. p. 284. n. 12.), Ephetui Joniae (Mionnet IH. p. 86.
n. 174.), Hierapytna Creine (Telierin t. 98, 21.), Laelia Hispaniae (Florez, H. t. 32, 3.), Leonlmum Siciliae (Torremuzza, t. 89, 1.), Neapolit Sama-
rlao (Mionnot V. p. 500. n. 71.), Panormut Siciliae (Mionnet I. p. 266. n. 468.), Prianiut Cretae (Mionnet IL p. 296. n. 801.); Segobriga Hispaniae
(Mionnet 8upp). I. p. 102. n. 592.), Sepphorit Galiiaeae? (Vaillant Numism. gr. p. 30.), Sidon Phoeniciae (Mionnet V. 384. n. 373.), Smyrna Joniae
(Mionnet IH. p. 200. n. 1048.), Tynu Phoeniciae (Mionnet V. p. 416. n. 537.). Praeterea hoc insigne oxcuderunt Dionytiut, Tyr. Syracusanus (Torremuzza
Suppl. t. 9, 1.) et Plolemaeut, rcx Mauritaniae. Hacc annotata immanissime mccum communicant vir el. Straber, Numismatothecae r. Monac. Conservator.