Ad pleniorem hanc cognitionem nobis coraiiarandara potimmum contiibuenmt
p l u r a a n o b i s hactenus fascepta itinera: alpes enim feptemtrionales bis diverBs vm
acceinmus, & diverfis i.i locis confcendinius ; toties etiam Tranfylvaniam ingrelli Tu.
mus : toties Banatum & partem Sclavonic perveliigavimus; aUo itinere Croatian, percurrimus;
alio provincias Croati® Sclavoniajque conterminas: Szaladienfem, Sümeghienfera
& Baranycnfem perlurtravimus ; duobus aiiis limites Tranrylvaniae in Cont
a t a BiharienD & MarmarroBenf. adivimusáí in alpes utriusque elnctaf fumus; Matr®
montes fepins inviflmus, & partim his partim aliis occanonibus plerasque reg.u provincias
perquifivimns , priecipne quidera plantarnm exquirendarura caula ; ut tamen
a l i a , qua: a j cognitionem illius pertinerent, non penitus negbgeremus. Quie nobis
ad rudem hanc imaginem complendam propria non rnggelTit experientia, ea ex relaüonibusaliorum,
quos fuis locis nominabimus, fnpplere conati fiimus.
A) HUNGARIAE S1TÜS.
In Zona temperata hemisphajrii feptemtrionalis Dtam elTe Hungariam , .n vulsus
notum ell; aft quibus latitudinis longitudinisque geograpl.iea= grad.bus compre-
L n d a t u r , hactenus non erat rite determinatnm. Nunc autem e receimEmi s obfervationibnsartronomicis.
a beato Bogdanics inftitutis, innotuit, e am^ - & 5 0 ' l a itud.nis,
atque 33- & longitudinis, ab Ínfula Ferri computata:, concludi : ut adeo tu hoc,
talitaVatione latitudinis, cuin Germania auttrali, cum Gallia, cum mendionah-onentali
parte imperii ruEci, & cum Tartaria Crimea conveniat.
B) EXTENSIO & MEDITULLIUM.
Podquam Be e dictis obfcrvationibus extremi Hungarian limites definiti funt, pat
u i t , maxiLm ejus lalitudinem a Scptemtrione in meridiem fere 77,
tem ab ortu iu occafum ,36milliaria, adequare; meditullium vero verfus Kunhe^es
trans Tibiscum in Cumania qu^rendum elTe. Atque hue refpicere oportebit, cum de
Dm relativo variarum regni partium fermo erit.
C) LliMlTES & VICINIA.
Occiduo-feptemtrionalis pars regni, inde a Danubio piope Dévénum, ubi fluv
i u . h i c H u n g a r i a fubit, in Scptemtrione adfcendendo , feparatur ab '" f " ' " «
per Morava,® Duvium. Ah hoc autem, non procul Skalit., m
L e u s , quem brevi poft a Danubio per Comitatum Pofonienfem & Nitiienfem adfcei -
de ," s montes adti'ngunt. Cum hL altiores alii in Septemtrione con,unct, onRituunt
feriem continuam usque in maxime orientalem regni ^^^^^^^^ ™
Bukovina & Tranfylvania concurrit, protenfam, ea.nque ,n longiB-inio " f
que adeo altam, ut rivos iluviosque, li Popradum demas, quem f ^ J
1 , nee emittat nec admittat ; atque ha,c montium catena qua: pnmum verfu om n
procurrit, dein vero in meridiem inclinatur, limites fe p L
Li-fcptemtrionales flatuit, Hungariam a Moravia, SileBa, tal l ica & Bukovina fep
rantes A memorato triplici conlinio montes limitanciTranfylvan,am "S^
recte in occafum reflectuntur, fed planitie '' " " " C i ,S tt d ,
vi abrumpuntur; donee ad ortum alii exfurgant, qui eumdem ^^ " tio dm
munt. Necnin montoB funt termini , qui in limite o,Renta l
nubium progrediendo rehquam Tranfylvania: partem & Vallachi m ^^ ^ ^ ^ f ' _
rant. Ab influxu C s e rn. I bunc fluvium hie idem primum
minum inter Hungariam & Serviam, dein altius mcr,d,onalem mt r
niam ponit. Ab of,io Oravi vero quo is in Danubium fefe exoncat • A™
quam Sclavonic: partem & Croatiam fejungit. A Dravo demque, ub, h,c Hungaiiam
adtingit, usque Laitam occidcntalis regni limes ad Styriam & Aullriam Bcct.s dt
n l ^ a ex parte montibns conftans. Tandem mox nonnnatus fluvius rehquum te,m,.
.,nm fprp usaue a „u,n fere usque d Danubium expletP. ROVINCIARUM INDOL E S .
Qua: Hungariam circumdant provincia:, omnes, B Vallaebiam, Serviam & veteris
Poloni« partem, ad mare balticum incUnatam demas, alt,us fupra mans fuperfic
em emincns quam ilia, velut rivi, amnes & fluvii docent, qu, e magna Europa^
pa t e ^ u s ¿alubiumconfluunt, & huic vel antequam limites hujus ,eg,u adüngaU
f e ,,!,^ hos, aquas fuas tradunt. Omnes etiam B remotioren, parten. Po on,ac &
^allachia: excipias, magis, quam Hungaria, montofte funt , aft nioiites earu,n hunganeos
altitudine ,,on ada:quant, quamvis non pauci in Galhca , Bukovma , Tranfylvan
i a , Styria&Aurtria in alpinam regionem exfu,gant. Mitiori ,nter eas ca:lo gaudent
meridionalis pars Tranrylva„ia:,Vallachia, Servia, Sclavon,a, Croatia, & Sarria
atque Anflria interior, vini culturam admitientes : reliquarum vero rigidius eft ch-
,na, viti reformidatum.
E) MARIA PROPRIA.
Proximum Hungaria: eft mare adr i a t ie um, verfus meridiem & occafum Croalia
, Slyria & Carniolia íejunctum i ta, ut longus ,nontium, in poftrema prov,ncia alpina,
« altitudinem adüngentinm, tractus, juxta litus ejus extenfus co,,,n,umone,,, inìercipiat.
Magis diUatPontus Euxinus , in ortum interjecta Tranfylvani a Va ac
h i a& Bulgaria recedens. Adhuc magis, quam ulrumque, diffitum eft m a r e baltic
u m , in Seplemtrionem frigidis Silefia:, Polonia: & Pruffia: provinciis .ntercedentibus
remotum. ^
F) FORMA PERIPHERIAE.
E x iis, qua: de exlenlione & limitibus Hungarise dieta funt , pronum ed conjicere
ambitum, quo ea circumfcribitur, non elle a:quabms & regularis forma:. Nos,
ut lamen aliqua dicamus, qu® rem hanc propius contingunt, notamus praefertim ,
Arvenfem Comilalum maxime omnium in Seplemtrionem porreclum elfe, nec multo
plus ab ea regione recedere SccpuBum; inter utramque aulem provinciam ad Novitarg
ultra ,cclam hmitum hungaiicorum lineara e Gallicia planitiem altis moni,bus
feptam ad 4 prope miniarla in auftrum protrudi, & ex eodem regno etiam ad triplex
conflnium SilcBs, Gallicia: atque Hungaria: in hanc non parvum angulum inferi.
Aft majorem adhuc peripheria: inaiqualitalem inducit ille a feptcmtrionali latere ,n
orientem protenfus atque in meridiem inclinatus angulus, qui ultra orientales limites
multis milliaribus prominens, partem Comitatuum Beregbienfis & SzathmarienBs integramqueMarmatiam
eomplectitur. Nec parum etiam verfus ortum una, & verfus meridiem
alia ex pa, te prominet montofa pars Banatus. In limitibus occidenlalibus denique
pars inter Muram & Arabonem paulo magis in occafum extenditur.
G) FACIES SUPERFICIE!.
Facies, quam fuperficics Hungaria: exhibet, omne,n o,nnino eomparationem
eluditi iUi certo , qui regnum hoc fibi ut amphitheatrum montibus velut fubfelliis undique
cinctum repra:fentant, non minus falluntur, quam qui Carpatos ftella:, radios
quaqua verfum dispeigenti, adfimilandos putant. (a) Montes quippe in feptemtrionali
regni parte, & in ea, quahinc in ortum longilfimeprocurrit, maxime adcumulan-
(a) Velul hoc faclum e,
J. E. V, Fich-lcl.
, quod inrctibitur Mi