I
ë
e f t , quae ad dextram ejiisdem fluvii ripani partem Borfoclienfis
dienfis Comitatus cum interjecta Jaz^'gia occupât. Partes eji
collibus & valleculis vai iare, etiam nobis non monentibus ii
Hcvencnfis & Csongra-
, montibiis proprioves,
itelligitur, Jiac qiialitatè
tamen preerevtim niemovabilis eft plaga, a proniontoriis meridlonalibus : Nagj-Szàl
M a t r a , verllis Peilliiiium & Czégléd extenfa, & potifrimum .
& catejiam montium mediterraneorum interjacet, in qua coll(
t e s Bavanyenfes in cognomine provincia , «Sì in Tolnenfi atqi
quae Danubitim intei
atque elevanlur, Ut vulgo montium nomine venii
I ma;
mula
potte
«ali
mOi
liter Kaposv, • & Szigetvár depofitam nomine Zi
H ) TEGMEN SUPERFICIALE,
Sûmeghk
it , quorum i
ì U t z omprt
idcu-
:i]l in
It.
Omii
etite ca
, quam hacten
ireo veflitas, Ô
5 defer
upes
arena & aquis coiitegitur.
pfimus,
indole nte]
•erficies, íj Tpeeus fei
rufla! fcquentes, den
I, nigricans,
re impatiens
r i e r e planitie
s vocant, n¡
,) HUMUS.
iralTitie Taípe pedeni m
u t p o t e liac accedente
feperitur ad Arabonem
non ad inferiorem p:
Humus fertililTiro;
c e d e n s , ílercorationis fe
getilins indueens in íupe
firietu , queniRábakOs
Csalloiioz. In inajore plai
C l n j fios , Tibiscum , Da
niinus fértiles funt pleiEcque plaga: clivis eollibusque
pronioventes reparandas príeter quietem tertii
3 h umu s inhis, ut in vallibus, alioquin fere
pro diveríitate lapiduni, quorum decompofit;
ites & colles alti
, proetereundum
ilis atigregati plurir
axima ex part e ci
lum aut fesquialterum exluxuriem
oppriinentem fe-
& Répcze fluvios, in diu
tem Peifonis & iu Ínfula
tilitate non cedit folum, quod iu asquata ejus parte ad
& Marufuim longe lateque diffunditur. Nec multo
Dniitíe adeo, ut ad vires vegeta-
:nni vix alio adminiculo egeant,
bique fertililfimis, lit admodum
ne in vicinis montibus nata eli.
ca inflrí
medios
, f j lvi s denudatos , bi
pa
i e ñ , non tantum promontoria
, fed & ipfas alpes feptemtrio:
iteeta
elfe.
ali-oriental.
elfe, vix refcrt i
montes feptemti
s fertilis foli rii-i
b) ARENA,
in eft, in Europa vix effe provijieiani,
ita dilfitendum non eft, reperir! in b,
volatili nerilique arenâ, Gl
c pi
;tiam
r e â Zim
am dema
Ut autem
rari poffit Hungi
defertis arenolis adiimiles , arená
p e r i o r e quidem planitie hanc parcam videas; li plagan
i n t e r Jauiinum & Ckomaromium verfus montes mediterráneos,
Szaladienfem provinciam extenditur, utpote, qua: non tantum p
I fere ubique ))ra:domiiianlem exbibct g
;i-atam & non fterilem; attamen bine ind
etiam ad radieem liorun
multis in locis contempi
tis mobilem, qualem inter Ri
iiiánd & Gyi rot , alque
alibique ridere eli. Aft in pli
litie inferiore tractiis ai
ras funt , fa:pe ad multa milli
iria dilfufi. In parte eji
nubio & ferie montium mediterraneorum intercipiti
que no'n flerilem arenam habet ; copiolior autem eli,
T o l n e n f i , atque Siuneghienfi provincia, quorum poR.
prelfa denlas, pro maxima parte folum arcnofum priebet
locis mixtun
, Con
t i l i t a t e foli compal
o c a , quEe Sibirias
i r a , obfeira. In fus
, qua: a Danubio
juxta hos usque in
e illum fluvium, fed
a n i , humo quidem
iam nudam & veni
r Szent Làfzló & Fenjii-fa,
ili & frequentiores & amplioiccidentali,
qua: feilicet Dani
elioris
Dravum
ota: en
;ontinuî
dtatus Albenfis parcam eamle
pluribus in locis nuda in
, qua late patet, B loca deliunio
quidem 'in ¡ilerisque
paucis tamen etiam mera glarea nerili & volatili counaus. Nec
)d ex eodeni hoc Comitatu in Baranjenfem verfus Siklos juxta
Maxi!
quidqu
X I
l am depravata efl pars iiiteramnis hujus planizium
a Danubio verfus Alpár fere usque ad Tiinter
utrumque lluvium per Comitatum Peffliif
e r e usque ad canalein navigabilem excurrit,
m latelium
autem per are
tiei : quidquid enim terrarum infra Vai
biscum extenditur, & quod medium
nenfem, Cumaniam minorem & Batsk,
magna ex parte arcnofum en, idque non paucis in locis Iterile , mobili
que diffufa g l a r e a tectum.
Non parum etiam arena: occurrit in illa hujus planitiei parte, qua: verfus Septemtrionem
& ortum maxime recedit. Inter Debreczinum eniin & paludem Etsedienfem
non paucas plagas arenofas videas , cjua qualitate potiUimuin notatur pars elevat
i o r , qua: inter Nagj-Kàlli5 & Nagj-Kàroly fub nomine N y i r ju.xta memoratam paludem
decurrit.
Nec dceft glarea banatica: planitiei : etenim, qua: inter paludes Illontfenfem &
lis limiofa
Alibonarenfem una, atque inter Danubium alia ex parte per dinrictum legioi
tanea: Germauo-lllyrica; usque Dubovam extenditur elatior terra , tota aren
nonnullis in locis, velut ad Del iblat , nudam arenam monnrans.
c) AQUAE.
Magnain effe a q n a r u m Hungarian! permeantium & infidentium copii
e x CO coiijicere licet, quod vicina: provinciie pleraique rivos fuos & fluvios in
lundaiit
eolligi
ett.
•el
quodque altiffimi copiofique ejus montes non poffint non
:re, atque innumeris fcatui-igiuibus reddere. Ut autem regii
riuiii .altior fitus. Si moiitium propriorum altitudo atque vanitas
ingentem Hungaris fuppeditandam conferunt; ita plana & depr
earunidem anfam prasbent. Unde fcaturiginum , rivoruni, aniniu
dum, & laci 1 lie
Omnt
:s fluvii & an:
non procul j
•atoque flumii
aliquo fpati(
& Neram ex
iisdem verfui
limites aut
alveo model
que demas,
polleriorem
lacbia:, hie
um multitudo cone
i ) FLUVII.
. ) exteri
inciis vicinis Hungii
n ejus partem fubi
n t u r , n Cbryflum
:urfu a limitibus pi
um amnum ille nioi
1 pontis coereetur ,
,b his planai
le progredic
i citatiore c
magnani illarum vim
mum vicinarum pluad
aquarum copiam
;ffa loca nagnationi
n , fluviorum, paluipitur.
ingredii
, & bine
ntes aut mox
; u n t , p a r um inclin
ilbum , MaruBum ,
ofluentes. Omnes etiam , n
•tibus banatieis ad limites Valexundatioiiibus
fuis in plana
leeps 1
i p i a s , quoi
occidentei:
regni parte paludes aut producuiit aut fovent.
DANUBIUS horum & oiiinium curopsorum pi
f j l v a nigra Suevia: or-
tus aquas plerasque hujus provincia:, & partis Helvetia!, ni
feopatus Salisburgei aBs, Bavarice, Aultria; & Aloraviae in Hungarian! inft
tes transgrcffus infra Pofonium planitiera minorem fubit , quam directi
tendente & nonnihil in Auttrum inclinata percurrit ; ad Vaczi
plauiticm adtingit, catena montium mediterraneorure
meridiem flectitur, eamdemque directionem usque
iterum verfus ortum curvatur, infra Ujpalankam plan
fovam autem recepto amne Cserna ipfum regnum defe
vendi F l ume n ejus p e r totani Hunga r i an! pl a c idum
ta: merciu
centei
natus & SI
apidus dei
viori in I
adverfum illud p
ingullum conBrictus aU
. Exundationes ejus,
ntium copiam fub finer
T y r o l i s , Archiepi-
im autem
a Septemtrionalibu
ad iufluxum Oravi
itiem liane inferiore,
en.s, in Pontum Eu>
n eBita, ut nave
veri poBìiit : tantum
;um eeleritate cogitui
ijua: ob bumiles ripas
Februarii aut Martic
; i vix limile
in ortum
ibi majorem
refcimi, in
t e n e t , ubi
1, infra Orinum
devolcentenis
oneranter
montes Bacompenfare
vo-
I & niagnam flumenfe
plerisque