Varietatem ß obtinui ex collibus Bassancnsibus a Za-
n a r d in io , et ex collibus di Roman a M o n tihio . Floret
^emissis Majo j Junio, in alpinis Julio, Augusto .
Radix fusiformis , ventricosa , carnosa , nunc brevis ,
nunc longa, nunc tubere irregulari facta. Caulis teres,
striatus, veb angulatus, erectus, aut aseendens, etiam
bipedalis, glaber, aut pubescens, pnesertim inferne, su-
binde flexuosus . Folia radicalia , et caulina ima ral-
de ludibunda , scilicet cordato-ovata, cordato-oblonga,
aut cordato-lanceolata, alias ovata , oblonga , vel lan-
eeolata , basi rotundata , vel cuneata, nunc brevissi-
me , nunc longe petiolata , obtusiuscula , vel acuta,
primordialia fugacia; caulina proxima lanceolata, lan-
ceolato-linearia , aut linearia , acuminata , interdum ,
non semper, valde elongata, brevius petiolata, utraque
crenata , margine plana , vel crisptila ; caulina reliqua
linearia, sessilia, acuminata, laxe, et plus minus argute
serrata, aut crenata, subinde integra, superiora successive
breviora , et quae spicae proximiora interdum basi
ciliata. Omnia folia glabra, aut inferiora pubescentia.
Flores in spica terminali, nunc parva, globosa, nunc
oblonga, nunc cylindracea, etiam bi-tripollicari. Subinde
unns, alterve flos solitarius occurrit in axillis
foliorum supremorum parum infra spicam, aut spica
inferne incipit laxe florifera. Involucri foliola duo,
linearia, acuta, glabra, vel in margine inferiore ciliata,
flore proximo breviora, subinsqualia, patentia,
aut reflexa. Calyx adnatus glaber, vel apice subpilo-
susj ejus laciniae libera lineares , acuta, glabrae, aut
ciliatae, circiter sesquilineares . Gorollae stellat* ,\caeru-
leae, inferiores primores , in anthesi ab axe recedentes,
patentes. Filamenta inferne lanceolata, ciliata, su-
perne attenuata, glabra. Stilus corollam aequans, aut
longior, et saepe rnulto, superne pilosus . Stigma bifi-
dum, et trifidum in eadem spica, idque passim . Capsula
nervis crassiusculis angulata, lateribus membra-
naceis, poris extus hians .
Varietas ß habet folia ima cordato-ovata , prima obtusa ,
successiva acuta , semipollicem, aut paulo ultra longa,
leviter, simpliciterque crenata , longe petiolata, caulina
superiora oblonga, aut lanceolata, leviter serru-
la ta , horumque inferiora brevius petiolata, reliqua
sessilia. Spica ovata, aut oblonga . Stigma plerumque
bifidum . Tota planta glabra e s t . Reliqua ut in specie
.
Nullus speret bene conoscere hanc speciem ex paucis
individuis, et prasertim ex sicco. Ea enim tanta pol-
let ludendi facultate, ut, qui non late viderit in loco
natali, plenam notitiam ejus assequi non possit. Ex
hoc factum est, ut passirn botanici ex illa condiderint
falsas species, et hactenus retineant, unis Mertensio,
et Kochio in Deutsch. Fl. 1. c. exceptis, qui lusus ejus
pracipuos conjunxerunt, et in varietates dispescuerunt.
Cum vero hi lusus longe plures sint, imo innumeri,
et unus in alium per gradus transeat, notas bonas ne
ad varietates quidem sistendas suppeditant. Yera planta
Michelii, cujus synonymon superius attuli, ut jam
attuleram in Amoen. Ital. 1. c ., juxta schedas Miche-
lianas apud CI. Antonium Targiokiüm Tozzettium
leeta fuit a Michelio a Vallombrosa, et in Apennino
Mutinensi, et eadem est cum Bassiana , et cum no-
stris ex Valombrosa, et ex Apennino Bononiensi, qui
Apennino Mutinensi conterminus est ; quare Michelii
synonymon transferri nequiret ad plantam montis Ce-
nisii, si hæc reapse foret diversa, ut quidam recen-
tiorum perhibent. Verum diversa non est. Eam jam
ab anno 1808. obtinueram a Bonjeahnio , qui fuit
verus detector hujus formæ, et jam contuleram cum
meis ex Apennino , aliisque Italiæ locis , cum edidi
Amoenitates Italicas ; nuperrime quoque magna manu
iterum misit idem Bonjeannius lectam in parvo Ceni-
sio, imo duo exemplaria suppeditavit ex iis ipsis,
quæ CI. De Candolleo tradiderat, cunctaque ostendunt
lusum Phyteumoe Michelii nostræ, quod confirmatur
a litteris Bonjeannii ad me datis, in quibus a it , se
accepisse a me hanc formam stirps lectam in viciniis
Sarzanæ , et profecto legi promiscue cum aliis lusibus
speciei nostræ; quare rectissime Allionius, cum habiiis-
set a F erdinando Bassio exemplaria plantæ Miche-
lianæ lecta in montanis Hetruriæ,et comparasset cum
suis e Cenisio, unam, et eamdem rem esfce affirmavit
in Fl. Ped. 1. p. i i 5.
Phyteuma cordata Balb. Mise. alt. p. 10. juxta brevem
descriptionem ab Auctore datam, forte pertinet ad
nostram varietatem ß. Sed cum illam nunquam vide-
rim , neque habeatur exemplar ejus in herbario Bal-
bisii, imo ne ulla quidem mentio fiat in schedis MS.
a Balbisio relictis1, difficile dictu, quid reapse sit.
Non me latet CI. Alph. De Cattdolleum in Mon.
p. 200. n. 19. eam récépissé in bonam, noramque