CAPUT NONUM.
Si Lapides noftri non Artis*fed Natura opus
funt j in iis formandis nec Natura ipfa, nec
fiditius Archsus per Geocofmum diffufus lufit.
Thanafius Kircherus Societatis Jesu , in admirando
opere fuo, cui Titulum Mundi f'ub-
terranti dedit,& ex quo ceu fonte non pau-
ci Recentiores Lithographi fuas de Origine
lapidum fententias hauferunt, & amplifica-
tas ediderunt, lib: 8. fe&- i. pag: 37. inter quatuor precipuos
modos, quibus figuras in lapidibus oriri exiftimat,
primo loco iiatuit cafum fortuitum. Non injucundum
Ledori erit,cui preftans oc pretiofum opus ad manum
non eft, verba iàgaciffimi & indefefiì in regno Nature
inveiìigando Viri apponere ; Noveriti inquit, Leedor, quod
quemadmodum phantafia hominum, dum ccslum Danetate nu-
bium óbduElum Didet, Dana Jìbi, nunc Dracones Dolantes,jarri
naDes,modò montes,urbes & caftella, nunc cruces, modo huma-
ñas figuras, & fimilia phasmata ex nubium incompoflta repra-
fèntatione imaginantur : ita quoque Del in fiuto in terram còn-
pelilo notamus ah quid figurati, quod modo huic, modo alteri rei
ftmile eft. Imo in itineribus Didentes montium fiib certa figura
protenfiònem nunc menfam concipimvs, itti promontórium
JìoHa Spei, nunc jub Dultu humano, ut Scyllaum promontorium
Sicilia;, nunc hominem fupine proftratum, ut in ¿pennini Camer-
tenfium mónte . , fubinde faxa & frútices rupiúmque fragmenta
ejfigiem humanam fub numifmatis figura oftendunt,uti
Panarmi Atons, qui a figura Dulgo dicitur, monte de medaglia
. . . Videas & in rudibus laterum cocìorum fuperficiebus Daria
inJe£lorum,Dolucrum, aliarùmque rerum Deftigia, qua ta-
men nullo a Natura fine intenta funt, fed ob fimilitudinem quan-
dam rerum, homo fibi talia effe imaginatur. His itaque fibi
propo-
S P E C I M E N PRIMUM. <j,
r ® • * propofitis jam quari merito poJfet,undè tanta ìmaginum in lapidibus
fieclra originem fuam fumpferint ? Reftondeo omnia hac
nata effe ex fiuore falini liquoris,qui ubi terrenam (3 appropria-
tam fubftantiam adhuc mollem,& ficcitate jam ingruente in
multas rimas (§ finuofos duclus fatificentem fe ìnfinuaDerit, uti
in marmoribus Didere eft, fit,ut ibidem fiirìtu lapidifico fuccejfu
temporis omnia fimul in duram & faxeam molem coalefcant ,ita
pro rimarum fijfurarùmque confiitutione fiuor infinuatus , jam
pulcherrima fiumina, jam ramofas arbores, modo Dolucris aut
inferii, aut quadrupedis formam, aut etiam humanam ejfigiem
Del fa Item aliquod Immani corporis membrum, eo modo, quo po-
t eft, & pro difio fit ione materia jam ficcitate in Darias (§ rimofas
Dacuitates fatifcentis, de lineai Eft & ahud hums rei
non leDe argumentum, fortuito & cafuali fiuxu conftituta effe fimilia
phafmata,quod dìx ulla ex iis,qua animafisfiguram men-
ttuntur, forma perfect a f i t , fed femper aliquid ad integram fi-
guram requifitum ( ut in capitibus Del oculus,Del nafus,in brachili
manus digitique,in tibiis pedes,quodpiclorum ut plurimùm
induftria emendai, deeffe comperiatur) ita,ut non tam,quid re-
Dera fint, quam quid phantaftica facultas ea effe fibi imaginatur,
judicemus, quemadmodum paulò ante de nubibus ,montibus,
fiuto, caterisque rebus diximùs. Ecce ! genuinam & candidarli
Viri Eruditiflimi fententiam de lapidum figuris,ca-
fu fortuito natis, aut ex phantafie ludibrio ad hanc vel
illam fpeciem determinatis, ex quà fuam in Ludiones
cenfuram deprompfìiTe videtur Cl: Buttnerus Coralhograph:
fubterran: cap: 1. §. IX. & feqq: cum ait : Fabula eft, Naturai
retraho : Phantafia humana Difu abut entis . . . . a judicio deferta,
confufa,praoccupata,Del etiam credula imo mìmula. ...
quando imaginatio ex apparentia rerum fallìtur & faUit.
Quod cafum fortuitum Kircherus, id Recentiores paf
sìm Natura, gratiosè errands lufum appellant, quem in
marmore, achate, radicibus nucum, aliisque multicolo-
ribus faxis lignisq; admittendum effe non diffiteor,tunc
maximè, cum imagines aut p id e , aut dudis folùm ex-
Q_ tremis