CAPUT PRIMUM.
Refellitur opinio eorum,quiLithologiam,ceu
iludinm inutile & vanum infedan tur, turn ratione,tum
exemplo Authorum celeberrimorum , tám Antiquorum, quarn
Recentiorum, qui hanc Scientias Naturalis partem tradárunt,
& editis fcriptis illuitrarunt.
Ufta Virorum gravium querela eft, noftrá
aetate, litteris <Sc moribus fupra rudium
íaeculorum afperitatem excultá, rfeperiri homines
, omnis politioris litteraturae ofores
tám acerbos,ut eas folum artes,fcientiásque
civitate donari,inter Academiarum porticus recipi,& tra-
darivelint,quae pant lucrando deíerviunt,casteras vero ceu
vanas 8c inútiles perpetuo exilio muldandas. Harum in
numero primo fermé loco ponunt Rerum Naturalium
Cognitionem, ejúsque nobiliílimam partem, quatn Litbo-
logiam dicimus, virgá cenforiá prae relíquis perftridam, inter
otiofa ingeniorum ludibria rejiciunt, 8c ex orbe erudito
judicant eliminandam. Crn ufui, inquiunt, lapillos
quosdam & figuratos filices,montium,fluminúmq; quisquillas,
repertas cafu fortuito inter lúteos fabuli, aut fa-
burrae marinas, vel terreftris aggeres, animantium,tefta-
ceorum aut vegetabilium icunculas irretortá mente 8c
oculo contemplan, multo labore & pretio conquiíltas
examinare, vaftis quandóque voluminibus defcribere, de-
fcriptas,ac aeneis infuper tabulis indifas in orbem Ipargere,
& fpiílis argumenti inutilis codicibus.cum temporis, &
praeftantiorum ftudiorum difpendio , litteratorum ingenia,
nucibus hujusmodi & vanis crepundiis pueriliter
irretita, fatigare. Quid hoc eft aliud, quám fepoíitis Imperii
curis,captare mufcas,aut ex colledis bellicoílílimi
Exer-
Exercitus manu conchiliis, in gloriofas expeditions premium,
adornare triumphum teftaceum, aut fanum con-
ftruere , cujus Myfta Phyficus , Idola faxeae beftiolarum
imagines,Incenfum 8c vidimas, vires, ingenia, & fumptus
infanientium Dodorum. Pilcari uniones, pretlofos co-
ralliorum frutices ex imo Mari decerpere,gemmas,me-
talla.ac marmora eruere ex.vifceribus montium,aut ab
extremis mundi oris, per immenfa oceani 8c peregrinai
telluris intervalla,per mille tempeftates 8c diicrimina nautico
Adminiculo advehere, hoc opus, hie labor eft, Virorum
Principum expends, magnarum mentium curis 8>C
induftria dignus, quo locupletante aeraria,crefcunt pri-
vatorum opes, utilitari publlci confulitur,& adi laboris
non pcenitendi frudus colliguntur. Ita curvai in terras
animae,quas fola cupiditas facrà8cinfatiabili auri lucelliq;
fame excruciat,fublimiorum fcientiarum pretium 8c pr«-
ftantiam ex folo proventu 8c commodo, contra omnes
Philofophias fanioris regulas 8c przecepta metiuntur.
Ea enim jam olim fuit Sapientium Ethnicorum laudata
opinio, redae rationi conveniens, «Si Chriftianas legis
fanditate confirmata ,illorum, qui vel Patresfamilias rem
privatam, vel publicam,ut Magiftratus &Princeps lalu-
briter adminiftrant, primas curas conatusque éò potiffi-
mùm collimare, ut omnia, qiias ad iubjedorum vitam,
fortunas,ftatumque conlervandum -, tuendum & luften-
tandum, prudenter judicaverint, convenientibiis ad hunc
fcopum adjumentis fedulò procurent : Quodii vero libé-
ralior impeniàe iblicitudini, Deo laboribus benedicente,
proventus reipondeat, ft accrelcant opes, repleantur ¿rese,
8c gazophylacia locupletentur,animum neutiquam afflu-
entibus divitiis apportendum, ut pofTìderi ab ipfis potiùs,
quàm eas poffidere cenieamur. Mens qfiippe humaria
ad finem altiorem condita eft, non ad faginam abdominis,
ad luxum,ad delitias eorporum, aut,qua nulla cu-
rarum ftultior excogitari potéft,ad pallidi 2eris,aut fulvas
C 2 ' glebae