S E C T I O T E R T I A
D E
OLFACTU IN PISC1BUS, REPTiLiBUS
ET AVIBUS.
C A P U T I.
D e Pifcium Squamoforum olfaclu .
§. i.
y » '" 4
B Raélationi de organo olfâ&us praecipuo in Homine haud dudum a nobis in lucem
editae, obiervationes quaidam ex Anatome cornparata defuinptas adiunximus, tjuatenus iatis
effe arbitrabamur ad hanc humanae Anatomes partem illuftrandam. Inter hacc nonnulla de
narium internarum fabrica in Pifcibns («) ; fed ea quidem, ut inftitutum ferebat, breviter ,
fummatimque. Haec vero rurfus & attentius coniiderantes diligentioris expofitionis digna vifa
fuiit, cum ex eo , quod non in omnibus Pifcium ordinibus eadem eft organi olfaélus ftrufhi-
ra tum vero maxime quod haec comparatae Anatomes pars, quae fimul phyfiologos fimui
rerum naturae cultores fpeélat , nondum fatis pro dignitate fuit pertraftatâ . Etenim a
CASSERIO (b) ad noiira ufque tempora vix quidpiam amplius fuper hac re traditum acce-
pimus, quant ea foramina, quae in roftro Pifcium occurrunt, non quidem auditui fimul &
olfaftui, ut ipfe CASSER1US arbitrabatur, fed olfaflui duntaxat infervire; cellulis praeterea
intus fepta effe, intra quas primum par nervorum cerebri définit. S T ENO (c) COLLINS
(d) KL E IN («) RAY ( ƒ ) WILLOUGHBY (g) Pifcium quorumdam. internas nares deli-
exhibuerunt, fed perfunftorie adeo, ut eorum icônes nullius omnino. fint utilitatis ;
ut p u ta , quum ligamentum neflendis narium internarum membranulis pro nervo mlfaflorio
deferibunt; & quum membranularum nafi vincula pro ramis olfaélorii n e rv i, fedeque oifa-
ftus immediata confidenter nimium accipiunt, atque proponunt . HALLERUS autem (b) ,
aliique pod ipfum Illultres Profeaores de cerebro Pifcium agentes, nervi olfaiiorii originem
in his animautibus, & inceffum per caveam capitis fedulo quidem adnotarunt , qua autem
ratione per internas Pifcium nares feratur eoium perfequutus ell nemo . Rei huius difquifi-
tionem, ciarioris dofilrinae cauffa, a Pifcibus Squamofis exordiemur .
Anar. Annot. Lib. II. Cap. II. §. XIII. Cap. III.
| XII.
(4) Panther. Tab. XII. Fig. III. B. B. Mtmiram
rotunda variis ac pone innumcris filamcntis, quaft a
circumferentia ad centrum roboris gratia duElis, tympana
auris aliorum animalium refpondens , nec non
auditui & olfa&ui celebrando maxime defervtens. Sed
quod magis naireris RONDELETIUS de Pifc. maria.
Part. I. Lib. XVI. Cap. FIJI, non effe , inquit,
quod quis per foramina ilia quae ante oculos funt narium
loco Pi fees adores percipert certo credat. Ad cerebrum
ufque enim non permeant , fed partim obfe-.
pta & caeca mox deftnunt , partim ad branchias
feruntur.
(c) Canis Carchariae difle£L caput. Fig. I.
(d) A Syflem of Anatomy .
(e) Hift. nat. Pifc. Mifc. III. Tab. VE N. 2.
.(ƒ) Synop. method. Avium , & Pifc.
(g) iahyographia. Lib. III. Cap. XIV.
([b) Oper. min.
Pifcium Squamoforum roftrum ante oculos pertufunt eft oftiis utrinque duobus, diri-
mente fepto, feu ligula quadam ( /) , tenui, flexilique. Odium anterius (k) perpecuo patu-
lum eft , & adapertum; pofterius ( / ) figuram, & amplitudiaem immutat prout ligula diver-
fimode tenia eft, extrorfum prominens, aut introrfum depreflfa. Nam Squamofi Pi fees queunt
pro voluntate feptum narium externarum modo, extrorfum urgere , modo trahere aliquan-
•tifper intra caveam narium. In primo cafu naris oftium utrumque patet; in altero foramen
pofterius praeter. modum angufturn evadit, & rimam aemulatur.
§. i n .
Septum narium externarum trahit extrorfum fibrarum mufcularium fafciculus (w ), cuius
extremitas altera oifibus roftri, altera foraminum nafalium orae, feptoque medio inferta eft.
Laxato hoc fibrarum mufcularium fafciculo, partium elafticitas, & circumfufae aquae appul-
•fus fufficiunt ad ligulam deprimendam , urgendamque intra naris foveam : quo fimpliciifimo
artificio Pifces Squamofi nares externas modo d ilatant, modo contrahunt, & fimul aquam
intra narium caveam modo admittunt uberius , modo comprimunt , & expellunt . Atque
haec quidem in Pifcibus Squamofis plerifqiie. Nam minime défunt qui uno tantum in utro-
que latere narium oftio praediti fin t, quemadmodum Blenius naribus tubulatis , ( y Anguilla
, funtque nonnulli alii-,. in quibus , fingulari quadam naturae varietate , nares externae
protrufas quafdam, & estantes papillas referunt mobiles undequaque ( » ) .
§. IV .
Unicum utrinque fuerit, vel duplex in Squamofis Pifcibus narium externarum oftium,
in fubpofitam ducit caveam ovalem (o) , quae nafum internum horum animantium conftituit
(p) . Extimum porro capitis tegumentum circa oram foraminum nafalium tenuiüs fa£ium,
& intro flexum nafi intimiores receflus fubit , abitque in membranam pituitariam , quae
fundum, & parietes foveae narium veftit undique, atque fuccingit. E fundo cavitatis nafalis
internac pundlum quoddam albicans, ligamentofum (q) eminet, cui pituitaria membra-
na perar&e adhaeret, & a q uo, in fe ipfam plicata, feriem membranularum triangularium
( r ) , e d it, quae ab albicante pun£Io ligamentofo ad marginem foveae nafalis, veluti a centro
ad peripheriam, elegantiffimo ordine exporriguntur . Unaquaeque harum membranularum altero
latere inhaeret fundo, & orae cavitatis- nafalis, altero libera in eadem cavitate e ft, &
foluta. Duplex vero nutantium harum membranularum planum tenuiffimo vaforum fangui-
ferorum rcticulo piftum e ft, coloris nigricantis in L u c io , rubri in caeteris plerifque Pifcibus
Squamofis, in quibus tanta aliquando eft horum vaforum- pelluciditas , ut membranularum
aggeries, totufque nafi interni fundus rofeo colore nite a t. Areas porro inter fanguifera
vafa reli&as occupant innumera prorfus exigua albicantia corpufcula lentum mucorem fecer-
nentia, quo internae Pifcium Squamoforum nares perpetiio obliniuntur (5 ),
CO Tab. II. Fig. II. *. Fig. I. i.
(It) Tab. II. Fig. I. £• g.
( / ) Tab. II. Fig. I. h. h.
(m) Tab. II. Fig. II. d.
(а) Tab. IV. Fig. I. i. 2. 3. Fig. III. a. a. c. c.
(б) Tab. II. Fig. IL i. i.
(/>) In TRUTA narium internarum cavitas in amplum
receptaculum expanditur, quod ad oculi fedem
ufque exporrigitur , inque orbitam , quoties aqua re-
pletum eft, extuberat.
(q) Tab. II. Fig. II. e.
(0 Tab. II. Fig. II. ƒ. ƒ.
(.$■) Excipiendi funt ANGUILLA, & CARPIO Tab,
II. Fig. V. in quibus narium internarum membra