i ;
't
B l i j i
•T J
Haec olea aetherea non nisi tenui quantitate In aqua
d issolvi constat, ideoque iterata lierbae ciiiii aqna de -
etillalioiie colligi debent. Qiiod ut rite efRciatur, aqiiain,
quae prima destillatioiie aliquid olei in se recepe-
r a t, jlerum ileruitiqiie recenti herbae supei fuiidere et
nova desiillalione ad salurationem usque locupletare
solent, quae operatio dicitur cobobalio. . Supernaians
oleum aut decaiitatnr aut fili gossypini ope sepa-
ratur. Tali oleo elrcieiido praestanl: Ocimnm grutis-
simum, Hyplides fruticosa, membranacea, snnveo-
lens, macrostachys, lippioides re i-, quas igitur viris
harum rerum euriosis coimnendaias e sse voliimus.
Lavandulae. Spicae oleum, quod in vario opificio
(e. g. pigmentario, ad murrljina pingenda) frequenter
adhibetur, in Gallia itieridionaii ab ipsis pastoribus
destìllatione praeparari solet. In provinciis Minarum,
Bahiensi, Uernambacana rei. iniiltae Labiatae egregio
aroimile oruatae se pari praeslant artificio, e t operis
pretiuui fo ie t, si coloni eas siiigulatim explorarent, ut
olei aetlferei aut camphorae varia genera inde para-
rentur. Haud sperneiidum sane quaestum e x liis plantis
lucrareutur, dum materiem novam et antea ignotam
prò mercatura coiistitiierent, qualem artifices Europae
lubenter in suos usus convertere inuUae merces, recenter
notae [G u t t a -P e r c h a (Isonandrae Galtae), can-
iiabiii S i s a l e n s em (Ayaves Jacquinianae et ínter
aromataria P u c h a - P a t fPogostemonis Palchouli)
nomino] demonsirant. N e c sine quadam ratione ex his
oleis auxilìuin expecto in praeparaiidis veniicibus, iiam
Sinenses, in illaruin artificio peritissimi, ut mihi constat,
talibus oleis et campliora resiuae admixtis veriiices pa-
raiit, quae liquiditate, diiritie et splendore omnibus an-
tecellunt; atque Chemici nostri doceiit, oleo Rorisma-
riiii, Spicae ve l Camphora variis resiiiis: Copal, Dam-
marae. Mastichi, Sandaracae, Laccae, Coiophouio rei.
adinistis, vernicum virluii egregie consoli.
Quae de cerio quarundum specierum usu medico
comperla habui, jam in Systemate mater. medie, brasil,
veget. anno 1843 edito p. 101 — 103 notavi, uunc autem
paucis transcribenda puto.
Aeolanthus suavis. Iiifusum plantniae egregio
arómate pollentis a colotiis sinensibus in oppidulo
S . Crucis contra stranguriam spasinodicam laudatuin
audivi. — Peltodon radicans, O r t e là do M a to iii-
co lis, pianta balsamica, ptarrnica, ceplialica, carminativa,
diuretica, infuso prupitialur, usu inter colonos
prov. Minarum celebralo. — Ocimum ( S e g u r e ih a
lusit.) canum, in prov. Bahiensi R em e d io do V a -
q n e ir o dicium, prò diaphoretico et diuretico in refrigerio
usitatur, tlieae forma. — Ocimum gratis.simum
et ììrìcranthum foliis polleiit odore Caryophyllorum ;
carminativa, cephalica et uterina suut. — Marsgpianthes
hyptoides, O r t e là lusit., in balneis contra dolores
artuum rheumaticos coiiducit, efficientia quasi ambigua
inter Thymtim S erpylhm et Teucrium Scordiiim.
Hyptidis numerosae species nomiitibiis diversis:
O r t e là , M e n llia s t r o , M a r r o io , B e t o n i c a , S e -
g u r e llia , E r v a C id r e ir a vulgo iiotae. Quarum no-
minaiidae: H. pectinata, fruticosa, spicata, suaveo- .
lens, fasciculata, graveolens, umbrosa, canescens,
brevipes, lappulacea, lippioides, macrostachga. Hae
omnes et aliae pro diaphoretico variis in affectionibiis,
praesertim cat-aiTlialibus, et pro cartiiiiialivo propinan-
tur infuso, uti inter nos Menlhae, Melissae rei. E x -
terne applicata herba vulnera et ulcera roborat et
luundificat.
Cunila microcephala, in prov. australibus P o é j o ,
herbam praebet in lussi chronica, faiiciuni et pulmo-
iium statu languido. Pituitain coquere dicitur, Marrubio
nostrali aequiparaiida. — Glechon spalhulata item
in prov. australibus nomine M a iig e r o n a d o cam p o
nota est. Herbae infusum in morbis caCarrhalibus tan- .
quam eximium diaphoreticum haurilnr. — Leonotis nepetaefolia
(C o r d à o d o f r a d e v . d e S . F r a t i c i s c o
Insit.) herbam largilur in balneis contra alTectiones
rlieuinaticas et in dysuria. — Lencas martinicensis
(C a t in g a d a M u la ta lusit.) a nonnullis uti Slachys
recta nostras contra spasmos liystericos coiiiiiieiidatur,
balneis contra dolores aríiculorum.
Jam his inultae aliae adjuiigendae esseut, si omnes .
nominare vellem in Brasiliensinm medicinam domeslí-
cam receptas. E Hyptidum ampio grege H. spicige-
rum laudo, in insulis Aiitillaiiis pro vulneraria et aii-
tihysterica habilam, cujus nomea caraibicnm traditur:
A p ia b a l i t u lu , qiiod vale t virorum solamea. In Mina-
rum provincia A'eiV/iiae denudalae, P o é j o d o campo,
flores suaveolentes infuso pro cardiaco, diaphoretico,
expectorante praescribuntur. Provinciarum aastralium
iiicolae inter diapLoreticas et diuréticas quoque c elebrant
Glechon marifoüam et Teucrium cúbense. Mu-
cilaginosorum seminiim, qnalia e. g. Ocimum gratissi-
mum oífert, decoctum iii gonorrhoea laudatur; et aliarum
Labiatarum semina iii collyriis adhibentur. Porro
notamus generatirn omnium fere Labiatarum suaveo-
lentium folia iii vulgo pro pollenti remedio liaberi vulnerario.
Recenter contrita et vulneribus ulceribusque
imposita sane mnitnm saepe prosuiit, roborando et
minidificando. Erysipelas pedum, morbns popularis,
saepe optimo succes.su infusi frigidi lotionibus sanatur.
Iiiimo suiit, qui virtutem lére mirabilem quibusdam Labiatis
et praecipue Leonotidi nepetuefoliue tribuant
contra ulcera pedum maligna et elepliaiitiasiii incipieii-
tem, dnm diuturno cataplasmate recenter siiperponan-
íur aut infuso frigido ter quotidie iiauriaiiíur. Cujus
reí mentionem non fe c issem , iiisí cl. P .íp p e similem
efRcientiam congeueris plantae iii Africa australi communis,
Leonotidis Leonuri, inter Caffros celebrari,
aiictor extit¡s,sef. Denique per omnem fere Brasiliam
familiaris est usus infusi e Labiatarum aromalicarum
herba et floribus praeparali in refrigerio (C o i i s t ip a -
ç à o ) , qua quide'm indicatione et aliae plaiiiae, Lippiae
e l Lantaiiue complures, Ageratum conyzoides, Cono-
clinium prasiifoliiim et Blaucheliu kelerotriclia (nlra-
que M a r ia p r ê ta incolis) in auxilium vocaniiir. Talium
vero medicaminimi, quae mctliodi s. d. expectantis
optima sunt adminicula, usiis ibi maxime est comiiien-
daiidus, ubi rari sunt inter disper.sos colonos experti
medici et a ccesso difficiles; nam illorum medicaminum
auxilio aeger aut plane convalescere aut saiiationi pro-
videresüiet, ab'-que energicae mediciiiae periculo, prius-
quaui iiiedicus arcessi possit.
Qumn igilur Labiatarum usus in medicinam dome-
sticain receptus e t omiii vulgo familiaris sit, liaud mi-
rum videtur jam primos de Brasiliae historia naturali
auctores, Biso et M a r c g h .w , in eas aiiimum allendisse.
Quasimm autem species prae ociilis habneriiit et bte-
ris mandaverint difficilius dijiidlcaJur, quia descriptio-
nes iconibus baud rite conveniunt. Unica icon iVIarc-
graviana de qua millnm obliiiet diibium in Libro Prin-
cipis exíat sub n. 3 5 1 , absque nomine; haiic pro
Hyptide lappulacea babeo. Quam Marruhii nomine
protulerant (Marcg. ed. 1648. p. l(j. c. icone, Piso
ed. Iií58. p. 217. c. icone eadem) b. S p h r n g ic l pro
Eupatorio ioaefolio habuit, nos diversas ob rationes,
dubiíauter tamen, Hyptidem fasciculatam designamos.
Pariler ambigitur de C a in a r a - j a p o Marcg. (ed. 1648.
p. 25. c. icone, Piso ed. 1658. p. 218. c. icone ea-
deiii) , quod b. S p u e n g e l pro Eupatorio odorato Imbuii,
nos IlypUdi umbrosae aut II. Saizmanni aequi-
paramiis, — Planta anoiiyina, caule quadrato Marcgr.
(ed. 1648. p. 16. c. ic o n e ), ni fallor, Hyplidem S i-
deritidem refert. Denique Melissa agrestrs Pisoli,
(ed. 1658. p. 242.) .s. E r v a C id r e ir a prò Hyptide
suaveolente erit slatuenda. S ed jam missis his, quae
ad historiam lilerariam plantarum brasilieiisium fa-
e iuiit*), nonniillas Labiatas iioiniiiamus, dignas, quae
Brasilieusium liorlicullurae coimiiendenlnr. Snnt: Uys-
sopiis officùudis, Rosmarinus officinaUs et Salvia
officinalis, quae ex Iberiae montibus in Brasiliani
aiislralerii introdnclae egregios ibi usus praeslilerint,
Merlundru benyhatensis, iiiler campboriferas stirpes
Iiidiae insignis-, et Pogostemon Pafschouli ob eximium,
quod spirai, aroma merito Celebris. Ceterum quam
pliirimae, uti Salvine e Mexico et Monardae ob pul-
chritudiiiem florum coli merentur.
*) Labiatae Vellozianac (Fl. Flum.
t. I. Stachvs
2. SlACHYS MRD
3. Clinopodium
4. Clinopodium vkhticillati
5. Cl.lKOPODIUJI IMBIUCATUM
6. Cllnopodium ai.uidu.m
7. Clixopodiuji nRPKxs
8. Clinopodium coudaium
9- Cl.IXOPODIUM AUVIIX-9E
10. Ocimum ameiucaxcm
11. Oclmuji plu.mi.ne.nsb
.) Use sunt :
= Iitiicas niartiiiiceiisis.
~ I.iO’iulis ntpetaefulia.
= Hjiìitis Gaudichaudii.
~ Hyptis fasciculata.
= Hyptis pectinata.
— Hyptis paliidiisa.
= Peltydan radicans.
= Hyptis spicigera.
= Hyptis barbala, nlsi Eriope.
= Ocimum micranthum.
= Ocimum Uasilicum ?