T E Y L E R<S>MUSEUM
magazijn 8 zomer ’85
Afb. 1. Frederik Nachtweh (1857-1941) - Een boulevard in Rotterdam, aquarel; 369 x 534 mm
Haagse School en Amsterdams Impressionisme
Tentoonstelling, tekeningen uit eigen bezit
Bijna honderdjaar geleden, omstreeks 1890, verbleef de
Haagse schilder Paul Gabriel (1828-1903) enige tijd in
Overijssel, waar hij in de omgeving van Kämpen een
mooie aquarel van een veenderij maakte. In 1897 kocht
Teylers Stichting dit blad, hetgeen voor het museum een
verrijking was van de collectie tekeningen van eigentijdse
kunstenaars.1 Er zijn niet zoveel aquarellen van Gabriel
en dit is een mooi voorbeeld van zijn kunnen in deze
techniek. De sfeer is typisch Hollands met het wijdse,
vlakke polderlandschap en de hoge, grijze lucht (afb.
2).
Thans maakt dit werk deel uit van de tijdelijke expositie in
Teylers eerste schilderijenzaal, een tentoonstelling van 37
bladen, daterend uit het eind van de negentiende en het
begin van de twintigste eeuw. Bij deze gelegenheid
ontstaat een samenhang met de permanent in deze zaal
geëxposeerde schilderijen, die uit dezelfde période stammen.
Van Gabriel hangt er bijvoorbeeld een schilderijtje
van een landschap in de omgeving van Kortenhoef. Door
de schilderijen en de tekeningen te vergelijken, kan men
zien hoe de kunstenaars inspelen op de specifieke moge-
lijkheden die de verschillende media bieden.
Gabriëls aquarel is van een middelgroot formaat en
geschilderd in tinten groen, bruin en grijs, met accenten in
blauw. Vooral voor de partijen in de lucht lijkt hij veel
water te hebben gebruikt. Delen van het papier zijn ook
wit gelaten, waardoor de helderheid van het werk ontstaat.
Dit is een karakteristieke eigenschap van de waterverf-
techniek, die men niet in het schilderij vindt.
De compositie van de aquarel wordt beheersd door een
brede vaart, waarin een ton drijft, die met twee staken aan
de oever is verbonden. Gabriel heeft de vaart in het
centrum van het beeid geplaatst, waardoor een Symmetrie