B R V N S V IG IA noftra, dum, ut iamd ixi, fiuêbim ficcumfert, atque
ideo ml bacciferas non pertinet, de his nihil amplius hic dicam; lèd eum or-
dinem, qui ficcos frucfus producit, paullo lucidius explanabo. Illse itaque
plantæ bulbofæ, quæ fru&us ficcos proferunt, in eodem fyftemate iünt vel‘
floribus monopetalis, v el pofypetalis, iisque monopetalis utplurimum fexpartitis,
five in fex fegmenta aut lacinias divifis: et quidem
Floribus v el ccqualibus aut regulanbus five uniformibus, v el
Floribus mæqualilms, irregularibus aut diff'ormibus præditæ.
Brwm,igia- Noftram B R V N S V IG IA M non ad hcxapetalas, {edadmonopetalas per*
pm i«* ä i tine r e , inde iam probavi, quia flores eius marcescentes, ut oblcrvavi, u m
mmofetaias. fifcßjl decidebant, e t lèx eius laciniæ omnes in bafi arête cohoerchant, fëcun-
dum illud axioma botanicum Riviniamm: quot fruftis flos decidit, ex tot confiât
petalisj quia quodlibetfruftum, u tin Tulipis, Liliis, multisque aliis, peta*
lum five folium floris efficit.
b quid™ ' XXV. Deinde etiam eius flores non ad æquales, reguläres aut uniformes
imguUm. pertinere, fädle quilibet cognoscet, qui flores eius primo generatim in Tab.
I et II in integra planta, in diverfis lateribus exhibitos, paullo curatius con-
fiderabit, ac deinde etiam lpeciatim in Tab . I fig. 4 , qua oftenditur, quo
modo eius laciniæ lex adeo inter lë inæquales, fiv e , quod idem fignificat,
irreguläres et magnitudine differentes lünt, ut paucæ fimilem five æqualem
habcant longitudmem. Igitur ad uniformes five reguläres referri neqmt, nifi
contra lènliis agere quis v elit; adeoque fi cum iudicio hie dicendum, quod
res fit , inter imequales five irreguläres merito referenda erit.
u qm i ei XXVI. Hanc v e ro o b caufiam hæc noftra B R V N S V IG IA pro minus
„mind'dmupufcfoa aut fpeciofii, quam fi tequalis aut regularis effet? non eft habenda. Nam,
ficuti ab architects nodie quam ingeniofifiimis ædificia, cubicula, cameræ,
oedes hortenlës, aliæque res fimiles, Audio magnoque ingenio, irregulari
e t inccquali, ncglecta quafi omni fymmetria, attamen luavi atque amoena ra-
tione, pro principibus aliisque Magnatibus conftruuntur, quem ædificandi
modum Gout barroque gallice vocare Iblent, qui lùmmis iffis perfonis haud
displicet, lèd potius iucundiffimus v ide tu r, atque ab iisdem, fi bene lucces-
f i t , valde laudatur e t a p p ro b a te , manifefto mdido, irreguläres illas cedifi-
candi rationes ipfis arridere, easquelÿmmetricisfæpiuspræferri: ita p rofecto
divinusflorum Fabricatorüve Jrchiteäus,Ens illudperfe<ftiflimnm,pntentiflirmim
et läpientiflimum, iam diu, antequamnomines d e hac re v e l cogitarunt, flores
etiam inæquales five irreguläres, lüaviflimos tarnen atque pulcherrimos con-
ftruxit quam plurimos, qui vilùm noltrum egregie oblectant, e t inter quos po-
tiffimum B R V N S V IG I A M , Cannas indicas, Gladiolos, itemque Sprekeli-
am Ça) atque Tiübaghiam (b) noltram, inprimis vero mvsam quoque,
plantarum ihre Iplendiflimam e t quam maxime mirabilem, quæ etiam in
hör-
0 0 Sprekelia noftra quidem iam diu a variis delineata et æri incifa eft, fèd a Weinmamo in fuo Herbario,
Tab. 2 litt, a , Lilio-Narcijfus indiens totus ruber, vulgo Jacobaus vocatus, pulcherrime per infignem
ilium pidorem et chalcographumAuguftanum,H<wV&«»z, qui B R V N S V IG IA M quoque
hanc noftram aeri incidit et coloribus naturalibus pinxit, coloribus vivis ad naturam exhi-
bitaeft} fed Lilio- Narcijfus re vera non e ft, quia florem habet monopetalum, eumque inæqualem:
ficut in femiologia plant, uberius demonftrabo.
(£ ) Ita ab Excell. Capitis bonæ fpei Gubematore Dn. t v e b a g h io mihi ea planta vocatür,' quæ
primum a Jaeobo Breynio in Prodr. tab. x delineata ac delcripta eft, nomine Hyacinthi africani tu-
berofi, flore 'coerulco umbellato. Prodr. 1 p. 2 f Deinde paullo maiore forma in H. Amft. ï i .1 13 , dodiiflimus
vero TR Ew iv s poftea in Comm.Litt.Nor. 1 7 4 4Tab .IV fig .8 ad 13 florem eius,-lacinias etfta-
mina inæqualia curatius, quam antea fadhim erat, perveftigavit, et quod a Tuberofa Magnolii et
mea, cui Unnaus aliique earn male, ut opinor, iunxerunt, ut dudum quoque notavi, multum
différât, oftendit p. 3^2. Ego vero prêter hæc adhuc obfcrvavi, et delineari curavi, quodh^c
t v l b a g h i a mea etiam peculiari vagina five involucro membranaceo, quæ ut calyx universalis
omnes eius flores fimul includit, et in uno latere dehiscit, inftrudta fit, qualis nulla in Tuberofa,
et cuius nullus in' ilia planta, qui de-ea feripfit, quantum memini, mentionem fecitj unde uberius
conflat, has duas plantas, quas Unnaus male coniunxit, diverfi prorfhs efle generis.' Addidi
ego meæ figuræ etiam capjùlam feminalem et femina, quæ hic Helmftadii in Horto Caroliniano pro-
tulit, fic ut ex his tanto melius cognosci qijpat, hanc plantam ab omnibus aliis plantis diverfam
efle, atque peculiare genus fic mereri, ficuti hac ultima æftate hoc in eodem horto fpeifiatori-
. .. ...bus.rurfbs wmonftr^Yi* . . .
Ay tl
horto nofiro academico cum multorum admiratione pulcherrime floruit et
triginta fex fructus maturos protulit, aliasque plures refero ; a quarum inæ-
quali, lèdadmirabili, fabrica architecti fbrlän nodiemi hanc ingeniofam cedi-
ficandi rationem inæqualm atque irregulärem haulërunt ac didicerunt; dum
Isepe artifices'naturam im itan te ; id quod præterea etiam minime efi: culpan-
dum, quia divinæ elt originis, atque D E V M omnipotentem et làpientilli-
mum, ficut iam antea dixi, habet audtorem.
XXVfl. Priusquam igitur hic ulterius progrediar, monendos elle L e fto -
re smeo sduxL Botanicos varios n e cin haclà tis, nec in aliis plantarum clas-
libus difiinxijfe flores reguläres et irreguläres, itemque monopetalos fexfidos,
five in lëx lacinias divilps ab hexapetalis re vera talibus, ficuti iam a lëxaginta.
e t quod excedit annis fecit folertiiïimus e t egregius Botanicus Germanus,
Rivmus^et eius afièclæ præfbantiores, IVelfchius, Knauthius, Heucherus, Rux-
baumius, Hebenftreitius, Ludwigius et Kromerus, qui ex petalorum florum
numero, eorumque vel æquali aut inæquali, five regulari et irregulari petalorum
v e l laciniarum comformatione ac dispofitione, lÿltema botanicum conilru-
xerunt non prorlùs contemnendum, et quidem, quod ad numerum attinet, antea
laudato axiomati five regulæ lùperflruêten, quot fruftis flos decidit, ex
tot etiam eum conftarepetalisj atque fie , ut exempla notifiima quædam ad-
ducam, quia Lilia, Tulipæ, Corona impeiialis aliique eiusmodi flores lëx pe-
talis five fruftis, ut quilibetfere etiam ex vulgo novit,- decidunt, pro hexapetalis
etiam declarati et habiti lünt ; qui vero uno, duobus, tribus, quatuor,
quinque, lëx v e l pluribus fruftis five fbliis decidunt, v el in to t folia, ( quæ in
floribus, græco vocabulo petala a Botanicis hodie omnibus appellari lolent)
relblvuntur, græcis vocabulis, quia Latini æquipollentia non h ab en t, monopet
ali, dipetali, tripetali, tetrapetali, pentapetali, bexapetali et polypetali vo-
cari lolent.
XXVffl. Recentiores vero varii regulam illamûve axioma illud egregiumjic-
glexermt, et non folum ad lapfum ilium petalorum nonfatis attenderunt, verum potiu
s , ubimanifefte etiam lacinias multorum florum coroMteconlpiciunt, et connotas
elle ipfi fatentur,plures eiusmodi flores pro pent apet alls vel hexapetalis,et fic porro
d é c la ra n te , qui re vera fiant monopetali, quinquifidi, vel lëxfîdi, ficut illud
exèmplo plantarum malvacearum, ex monopetalis quinquifidis aperte conftan-
tium, perlpici p o te ft , quas Linnceus aliique nonnulli ex recentioribus contra
lènlüum teftimonium pent apet alas vocant, quæ re vera monopetalæ, in lacinias
quinque divilæ liint, atque iplë Linnceus, ubi de malvis e t malvaceis agit,
aperte lcribit, earum petala in baft connata, hoc e ft , in unum fruftum coalita, et
fie monopetalas efle. Ex bulbofarum vero claflë pro hexapetalis nonnulli, præ-
lërtim exantiquioribus, habent croci et colchici flores, qui tarnen manifeftis-
fime flores habent tubulofos, fexfidos five infundibuliformes, parte lùperiore
five limbo in lëx lacinias divilb, inferiore vero ad tubi initium manifefte con-
natas, et fic in fex tantum lacinias, non petala, aut diftincta folia divilbs,
quibus tarnen lëx folia, lèd male, adlcriplèrunt; id quod etiam cum Narcisfis
quidam fècerunt, et lpeciatim l in n æ v s in Generibus plant, licet Rains,
Toumefortius, Boerhavius, aliique pro monopetalis, propter coalitum laciniarum
petala mentientium, habuerint: nam hic iplë coalitus petaloram lèu
potius laciniarum e ft, quod r iv in v m etplerosque alios Botanicos deter-
minavit,monopetalos appellare eosflores, quorum laciniæ d uæ, tres, quatuor,
quinque, lë x et plures in bafi coalitæ oblërvantur, et coalitus ille plurium
laciniarum in unum fmftum florem monopetalum recte facit, atquehinc etiam
f it , ut uno frufto, tanquam partes unitæ et in unum iruftum connatæ ca-
dant five contabelcant. Imo hanc lèntentiam corroborare etiam licet ex
iplb l in n æ o , qui eidem aliis variis in locis contrarius eft, et qui, ubi de
Trient ali (quæ alias, ob floris figuram ad Æfines florem quodammodo acce-
dentem,Alfinanthemum vocatur)inGen. plantar, a git, de flore eius, qui obiter
intuentibus pro heptapetalo habetur, lcribit: huius flos five corolla eft plana,
monopetala, feptempartita , baft leviflime coheerens. Si itaque hie ex laciniarum
C 2 in
In divißone
harum plantarum
Botanici
non accurati
fuerunt,
Monopetdot
fcp p o fd y -
petalis male
habummt.