lì.'i.
8Ö . D E V I I S A N T 1 Q: U I S
rem , riirfus ad Danubium tendens aliqua milliaria eis T a u nmum , nunc EeJgradum
, ad \ocum Caßolatz propò Zovinam, & trajiciens pntdidas planiries. In recenti
Moldavia, parte Dacia; Cifalpin« , 6c per Beflàrabiam , nunc Tartarian!
^ « / t a;què reperitiir in regione plena planitiebus , Via foiEs conttrufta , ab omnibus
iis populis notata nomine prxdiéiri Trajani Callis, & ejufdem periti aiuiit
ipfam incipere in ripa Orientali fluminis Prut, ubi eft Caftrum Falciti poiitum,
penes pontem iflius fluminis, & ibi incipit magna planities , qua; per toram
Moldavian!, Beflàrabiam , nunc Bugiak-, protenditur ufque ad aliam Tartarian!
Crimenfem , 6c per camdem continuatur ad Bofphorum Cimmericum ; quod
ciirn ita fe habeat , opus effet credere vian! Trajanam tali foiTà cout c ä am, fuifle à
Trajano inftitutam poft relatam de Dacis viaoriam, quo poflet à Provinciis Ali®
ad Euxinum Pontem cum Exerdtibus ad Danubium commeare in fitu Pontis ab
eo cretti , & nuncupati ; quomam hxc ad limites Vallacliia: cum MoIda\-ii connedlritur
cum alia es glared, .qua; dcducitur à Pont e Trajani. Tarn longa extenfio
à rcgionibus planis, vaflis, ac penò defertis, iisprsecipue temporibus, in caufa eft
cur crcdafur , tali foflà Romanos ufos fuiiTe tamquam conilanti ligno, & civilis
commercii 6c Militarium expeditionum gratià , 6c quan!vis terra ha:c natura: fit
arenófa;, longa; humiditati contrai-ia;, crcdcrc tamen non obftat tcrrx clcvationcm
à foflà fublatii;, \'iccm cgifle, itcrquc flra\'ifle militibus,- ac \iatoribus. Idem
Trajani Callis una cura aliis defcriptis vi is, in caufà fortalTe fuit, cur numifma
in honorem Trajani exaideretur , cujus figuram retulimus.
Romam reverter , ut Flaminiam , de qua in principio cum Appià ferraonem
habui 5 repetam , 6c dcducar ad Colonias Ariminii, 6c Aquileiic , undè feu mari
feu terrà Romana Potentia ingrediebatur Noricum, 6c Illiricum. Terrä adAquileiam
tendebatur xquè per Noricum j ac per Pannonias. Hinc adibatur n!agnun!
Emporium Sifcix, undc patebat ìngrefllis in delieiis aiìluentcm Sirmium,
centrum Pannoniarum, Daciarum, Myfiarumque. A recentibus fcriptoribus de
veftigiis Viarum per Noricum multa facta funt verba » Òc fupervacuum eft ut
plura ipfc faciam. Prarftat ut tranfeam ad PortusAdriaticos in vctusIlliricum, &
prope rudera Salone, Patria; ImpcratorisDiocletiani. Hincviderc eft veftigia Via;
Gabinianx , qux per recentcm ClilTam protenditUTr^ quatuor milliaria Itala diftantem
à pnedióbì Salonà, £c aflurgit ad apicem montium Alby &c Boby. Gabinìana
hfcc con!n!oda erat ad recipiendos cxercitus à Portubus Ravenna;, atque.
Arimini ad SaloniE Portum expofìtos ut per eamdem viam Gabinianam ingrederentur
, ut probabile eft, Sirmium fecùs vallem fluminis Brini, per quam ego
Viam ad Savum uiqué, annum atatis mea; agens 19. equo vcftus fui , Bizantio
veniens , ut Spalatrum me conferrem, veteris Salonce dcpendentiam. Verum
cum eà «tate neceflàricE mihi deeflent notitia; , necciTarias quoque obfervationes
prxtermiiì, nec in apice diitorum montium aliud vidifl"e memini , quam nu-
R O M A N O R U M &c. 87
merum ingentem fepulcrorum in quibufdam afpcris plaoiticbus, in queis fìgurx
fculpta; erant obfolrto , Se barijaro more.
GabimanscViienomenimpofitumfuithifce veftigiis ab erudito Spon in fuo Itinerario
in Orientem cum fundamento Infcrip. Lapidaria ab eodem enunciata; p. 79.
Via hsec conneélitur cum Poílhumiá , qua; perducebat in Aquileianij 6c qua;
forfan crat illa, qua; continuabatur per Urbem Flumen dictam, per tranfverfum
fcindens Mu r um perque ipfam fibi vindicans prxdiitorum montium apicem.
I n eodem Sirmio per modicum tractum parallelum efFoflàm Viam habemus per
partem planam, arboribufque defertam, qua; à Savo paucò fupra Metrovhz, aut
antiquum Sirmium difcedit, tenditque veriùs Petrovatz, rurfumque Savo immifcctUr.
In regione Danubium inter, ac Tibifcum lùnilis Via eft , quce ante
confpeélum magn« Paludis Ezichianse tendit ad aggerem cohiErentem à Danubio
ad Tibifcum , perque ipfum tranfit. Via h s c videtur ilk fuifle, qux probabiliter
propè Murfian! ducebat. Regio , quam fecat , plana eft, arboribufque deftituta.
Harum planò foiFarum forma , 6c proportio ubique eadem eft.
Noflra perlcgendo incidimus in ftraturam perquam fpeélabilem Via; tcrrex compofitce
non una, fed pluribus foflls, atque elevationibus, qua; escurrit ex Arat
verius Lippam per unvm miUi-'ire penès Maruiìum fiumen qua; per tranfverfum
Tcmifaar verfùs fcindit, 6c eft illa, qux pars eftìllius excurrentis ad Danubium
inter Czovim , & Caflolatz.
Ca;terLim in ufu Romanis fuit iupra paludes aggcres lapidibus ftruere, adinflar
terreflrium Viarum ,quodobfervavimusfuperdi¿tam paludem Eziclilanara, adlongitudinem
5. milliarium I talorum, quie ducebat probabiliter à Murflà in Pannoniam
fuperiorem, qux deinde fub Imperio Ottomanno conftruda fui t , cum Ponte ligneo.
Traétu temporis à Germanis viiSoribus tantum opus fiammis abfumptum fuit.
Sed ad figurarum ipfarum expUcationem accedamus, diverlà Viarum genera,
quibus locis reperiunda , ordine exponentes.
F I G U R A I.
Via glareà, 6c lapillis ftrata , communiflìma, 6c qualem cundis aliis in locis
aenofcas , quic in fequentibus non indicantur.
f i g u r a II.
Glarcá Ítem , & lapilljs congefta, fed paulò fupra tcrram elevata , cujus veftigia
Ovarinum inter , 6c Oroz-var , adhuc funt confpicua.
F I G U R A I I I.
Grandioribus cumulata lapidibus, prxtcrea ctiam altius eveda, qualem ínter
Petronelli 6c Hundfdeim vicos media via offendes.
f i g u r a IV.
Foflk, ilveVia cxcavata, qu-alis propè Pagum Petrovaiz ad Sa^oim flumeü
conípicitur.
F I
Tom. ¡I. Xx