'/e:
ì ' t l
» » l i , . ,
i l -
l i t ••
76 A N T i a U Î T A T E S R O M A N iE.
„ vero in hac varioe antiquitates reperiiintur , nec de iis aliquis mcntionem fe-
« ' c i t , jpfe inquìrere .aufus fum fub.alio nomine apud Antiquitatem veniilè
5, men \ inde in lucem prodiit variorum opinio , quod nimirùm cum reperire-
„ tur ûtus vêtus jundus pcrtinentüs Caftri Tarfatt, Tar fia vocaretur.
„ Voluere alii primam appellationem Fluminis conlHtiiTe in Burno Meditullio
„ ex quatuordecim Urbibus Liburni^ , quia Flumen cxìSàt in vero punâo Sferte
„ Liburnicx, quod cum Li indicativo, & Burno compofito fignificativo , decla-
5, rabat Flumen nobiliiDmum quoddam Burnì veítigium. Scriptorum opinio quan-
„ tumvis confufa > Flumen videlicet recens referre Piantana veteris Celeberrima
» Promona > vero magis adhxret s & fubdiéhis murus tanquam effeáhis recon-
„ dita: caufc occafionem prccbet eum hoc paéto appéllandi.
„ Muri hujus principium eft in Mari ad meridiem, quafi bis centum pffibus
5, arenâ tegitur , & ipfo Mari à me quadraglnta abbine annis dcfcripto , deindè
„ porrcftusper lineam redbm propc Fortalitium protenditur, fub Urbe nul-
,, la detegens fui ^-effigia , & tendons verfùs Collem San£Ìa Catharìna refuniit
„ adfcendentiatn Verfufe capax altitudine fuá hominem tegere, & obex fieri cuin
vis equitatui, latus fuprà duos pedes , adeoque bituminatus , ut magis Calx ,
„ quam lapis ipfe obdurcfcat.
» Sequicur Murus modo altior ^ modo deprcfllor dirutus, aut adliibitus in ful-
», cimen aliorum ^dificiorum ruralium , ulque ad Studenam Villani Fratrum
5, de Ordine Divi Auguftini Hcremitarum Fluminis , & pra:tergrcdiens Sylvam
„ Terjìenik, produdtur ad Montem Prifek , Bazuam , & alios , nec ejus fínis
„ dignofci potcft. Prodit in Muriachiam, nec quo inde perveniat veritatem è
„ Libris erucre potui , nec oculis inquircre, quamvis ipfe ufquc ad hos termi-
„ nos de anno 1ÓÓ2. in forma commiflari ejus Icnograpliiam effinxerim.
» Appianus Alexandrinus de Bello Illirico, narrat Julium Cxfarcm, cum vel-
M let deíendere Liburnos> qui ad eum confugcrant contra Dalmatas , qui, Pro-
„ nionam ipforum Metropolim ufurpaverant, non obftante Muro ab eo extruélo
„ (qui idem ipfc eft de quo modo fermo habetur;) nullo modo potuifle Dal-
,5 matas ad iequitatem convertere : quare rebus infedtis Romam reverfus eft civi-
„ lium diffenfionum caufâ ibique mortuus. Succcflbr in Imperio Auguflus fibi
„ propoiuit injurias ulcifci Cxkri illatas à Dalmatis, & occafione fumptâ quod
„ Verfus Dux Dalmatarum, qui cum duodecim millibus fortibus viris irrupe-
„ rat Liburniam , & obûderet Promonam fubditam Romanis, manu valida Ho-
„ ftem petiit, Murum ampliavit claudens duos Colles ab hoftibus ocaipa^-os, vi-
,5 delicet Terfattum & GoUiach , nec modo Verfum fregit , fed & Tcutinum
5, disjecit alium Dalinatarum Ducem , qui venerat in auxilium Promona, &
»5 ipfam Auguftus fibi vindicans combufllt, & folo aquavit, ejulque ruderibus
„ fuperftes fuit Flumen cum Muro longo quinqué milliarium cum Cícfar ipfum
„ oedii
l
A . N T i a u I T A T E S R O M A N ^ 77
„ «dificavit, fed ampliatio ab Augufto fafta ufque ad punftum ad me dcteflum ,
„ hoc eft ufque ad Cirgliennam Wodizzam protenditur per curfum viginti mil-
« liarium, quce fortaife forent aut ftadia, aut milliaria Germanica.
„ Verum fi milii fas eft hiftoricè rem traétare, nec conjeéluras emendicare, di-
„ CO Murum hunc exftru£l:um fuiffe anno 400. ^Etatis ChriftianiE in divifione
M quian feccrunt de Illirico Arcadius, 6c Honorius Imperatores Filii Magni Teo-
» doiii, Occidentis unus, alter Orientis Imperator , quia cum in Illii-ico diverfa;
„ inter ipfos ortiE fuiifent contentiones , íEquum arbitrati funt inter Germanos
partiri. Jus fanguinis in CiEtcris concors , hujufmodi diviiionem pro bono pa-
5, eis inter Germanos poftulabat. Hie Murus efto utriufque Imperii Divifor.
„ Expericntia docct, quod ad Orientem protenditur, Gra:cis ritibus effe fubditum,
« Genteique illam Gra:cam Legem profiteri ad ultima ufque tempora, id eft l^i-
„ nodal, Segniam , Murlacchim ; quod vero Occidentem refpieit, verfus Japo-
« das, Friulos , Pifinum , Iftriam & alias adjacentias Honorii , Ronianis moriai
bus uti, iifdemquc Legibus Haélenus circa Muruni
D E A R CU, AB INCOEI S PORTA NUNCUPATO.
3, Arfa tempore foliam inundationum immifcet fuas aquas túrbidas Mari, in
„ fmu Flennatico. Cum Imperator Claudius fecundus ad ripas hujus fluminis pro-
5} fligaverit Gothos , & ex Italia ejecerit, imo ipfos infecutus fuerit armata mass
nu per totam JLiburniam , triumphavit in flimiinc , prout oftendebat Lapis
„ fixus in Fortalitio verfiis Mare , pra:ferens Literas exprelEvas Claudii fecundi
„ Cxfaris.
>, Arcus hjc mirabilis eft , quia in decurfu 1300. annorum , & ultrà , abfque
bitumine , abfque ferro , abfque ingentium Lapidum equilibrio ita contextus,
5, fixus , ac ftabilis permanet , ut habens circonferentiam pedum Geometrico-
5, rum fexaginta circiter, & craftltiem pedum pauló minus quam quinqué, nun-
»J quam fenio temporis cefllt : quinimò fi bellicis inftrumentis peteretur , ce-
„ derent potiiis fraiti lapides, quam Ixfa videretur Architeilura, eò mirabilior,
„ quo minus ars apparet. Hoc nobile tarnen opus prseclufum quibufdam vili-
« bus Kdificiis parum adniirationis inducit inter Gentes aternitatem minimè cu-
5> rantes.
Tom. 11. a q D I-
•I
I
y