P R ÌE F A T I o.
Hxc -igitiir vetcris ili as ^Evi mooumenta Tomus ifte compledi tur , quern
ob id infcribere , de ^ntiquitatibus » vifum eft j ea nimirum omnia , 'qiiie milii
à dccem 6c ieptcm retro aiuiis > variis militaribus expeditionibus dcfundlo, fe fe
paillni obtulerc.
N c vcrò temeré in hoc agere videamur, quibufdam fufpicantibus ne forte Romanis
adfcribamus quod €orum non lit j fdendum eft, pra:terquam quod vetufta
ilia monumenta fuo ^ v o extant ac patefiunt, & nefcio quid latentium fpirant
ha<5lcnus virium, qux in fui fidem protrahunt vel invitos» plures aliasinpromptu
eflè radones , quibus inuixi de fententiíe noftrte Vcritatc dubitare non poíTunius.
Primó cnim vel {o\x ad demonftrationcin fufficercnt infcriptioncs in ti'actu
rioftro paffim ob^àa: ; deinde vix ullum ex Fortalitiis noftris reperire eft 3 ubi
condita non liabeantur plurima vel numifmata Romanis imaginibus infignita , vel
aliqua faltem ^di f iciorum fundamenta, aut Lapides Caradlcribus , Litterifve inciii,
qui Romanum nomen diftinótè loquuntur. Et quid de ordine dicam, quo
iibiFortalitia noflra invicem fucccdunt, de ipforum forma, & figura, non modo
ab hodierna, ícd etiam longc inferiorum tcmporum niultiim divcría , & quíc ílcut
6c materia ipfa ex qua conftant, ubique inter fe quandam fcr\'at Analogíam?'
Qiiid de Vüs, Glareá, Lapidibufque Stratis, quse Roma exeuntes nos ad Danubium
manu ducunt, majora ibi conditorum fuorum opera nobis oftenfur» , ut
nulla fuperfit caufa dubitandi antiquitates has ^iTe Romanas.
Verum ut ordine aliquo in iis proponendis procederemus , en mcthodus qua
ufi fuimus. Tomum imi's'crfum primo generali diftinótione in duas Clafles ^iviiìmus
, unam antiquitatum militarium , alteram mifcellaneatum apellantes. In
illa Fortalitia, Valla , Aggeres , 6c ea que Romanis Exercitibus in ufuerant, repofulmus
; in hac infcriptiones, monumenta, Ornamenta , Lateres Hieroglyfids
infcriptos, Metas, Scapos Columnarum, variaque ejufmodidigeiUmus. Priniam
claiTem itcrùm fubdiviiimus ; ponendo primùm , per modum Itinerarii quie ad
utramque Ripam Danubii exiiKmt, ipfique proximò adjacent, deinde Mediterranea
qua; in continenti longiùs diilant; Cisdanubialia pra:mittendo , & in Ultra-
Danubiali definendo. Inter ha;c primas merentur Agger altiflìmus ille , longiffimufque
cum rcgionis adjacentis fitu, qui à Danubio ad Tibifcum ultra fex milliaria
integra excurrens , angulum ab utriufque Fluminis coniluxu faftum includit
£c Die Romer-Schantz à Miliribus Cafareis communi nomine nuncupatur; &
celeberrima TrajaniPontis ruinat, qux feamdùm omnes iuas circonftantias depict
s 6c defcriprione aliquà explanatse exliibentur; & vcfcigia Pontis Lignei à Conftantino
conftrufti fuper Danubio, multa milliaria infra ditìum Trajani Pontera.
Has mediterráneas Antiquitates Vix claudunt, quotquot nimirum earum genera
6c diverfitates in univcrfo Regionum fupraditìarum Tradlu paifim adhuc extare
confpiciuntur. Peratìa, utdiximns, ad Inftar Itinerarii, militarium Antiquita-
P R yE F A T I O.
turn defcriprione, conilderationes aliquot fuper iis deinde fubjecimus, ibique fentcntiam
noftram expreffimus ; opus enim erat fa£H exiftentiam priemittcre , ut
re£tè fuper eo conilderationes inftituerentur.
Nomina harum Antiquitatum quod refpicit illa , qux recentes Incolx in
ore ferunt , ubivis incorruptè fervavimus ; parùm foUiciti, fi qux darentur loca
ab Authoribus prifcis, certis fuis nominibus indicata , quxnam inter illa nomina
, huic vel illi loco competant ; quando quidem veteris illius ^ v i hiftoria ,
tanris , quoad hanc rem , immerfa jacet tenebris , ut negorium condliarionis,
inter utramque fufcepturus, potìùs in labyrintum inextricabilem mihi incidere
videatur , quàm ut claram veritatem pofllt eniere.
A quibus fubfidia proximè fperare poteramus , fuerunt vel Ptolomxus vel
Plinius, aut Strabo ; vel Itinerarium Antonini, Tabula Peuringeriana, aut Notitia
Imperii. Sunt autem £c hxc ita conturbata ac manca , 6c iita ita confuie à
fuis Authoribus tradita, ut vera dicendo, iftorum Locorum, ac Appellationum,
in iis vetuftis monumentis, nec nota nec vefligium ampliiis appareat. Nifi quidem
multò recentioris ^ v i fint cunda illa Opera militaría ac Vallationes, &
in priorum loca in viciniis longè alia fubierint Theodollanum certe .^vum vix
fuperantia. Infigne cnim illud Antiquitatis Monuraentum , Pontem Trajani
dico; (de quo tamen ipfo ferè fundamenta quoque funt dilapfa;) haud omnino
Audoribus iis, tueri fe potent. Ne quidem celebratiflimus ilio Agger Romanorum
primis nobis itadiftus , Antiqui fané, quod omnes judicent, Operis , ullibi
in Hiftoriarum Libris cognofcendum fe prxbct. Fateor à diftantiis invicèm Locorum
, qux funt in IrinerarioAntonini, potiflimùm nos adjuvari potuiíTe , verùm
numeri ibidem ita funt turbati, ut fi quis adeò ad nutum fuum cunéU velit
refingere , nihil minùs tamen , quàm quod fperet, inde obtinere auiit.
Fateor elTe, inter Antiquitates noftras, nonnullas, quas etiam in Grutero reperias
; reperiri è contra Viennx , prxcipuò in horto Cxfaris, aliquas , qux hic
funt omiiFx ; fed fciendum # , eá hoc efle fatìum rationc, quòd Jias utpote
cuivis obvias tanquam fupervacuum quoddam rejecimus ; illas vero , vel hoc
nomine inferendas hue efle judicavimus , u t , quo in ftatu noftro tempore ex
inveniantur, conftaret.
-K. li. P A R S