' i m r a e r g i i n t u r , quo f i t , ut proetev l o i i g um tevrarimi tractnin verfus Z e r m a n y am in uieridiein
porrectum anguli non modici turn in o c c i d u o , cum in orientali ejus margin
e promiiieant.
B ) Atque ita etiam non tantum longitudinis p r o p o r t i o ad latiLudinem magnop
e r c discrepat ; varum pofterior ctiam multum variare comperitur : a D r a v o eiiim
usque Z e n n a n y am prior f a c i l e ultra 3 3 milliaria extenditur , dum ejus latitude ad
12 — 13 oeriimatLir ( * ) , qua; v e r o , ii p a r t em T u r c a r um imperio f u b j e c t am r e s c i n d a s,
i n t e r C z e t t i n , quo limes ditionum t u r c i c a r um prope p e r t i n g i t , et i n t e r angulum ex
oppofito l a t e r e cum Colapi a Carniolia infertuin multo minor eft.
C) Quae de menfura quadrata liiijus regni hue usque p r o l a t a f u n t , adeo diff
e r u n t , ut dubium , quod adliibita metieiidi nietliodus inducere p o t e f t , non modo
n o n i m n i i n u a n t , fed potius augeant : demeofio nempe ex i c o n e g e o g r a p h i c a ad calc
u l um reducta Croatiae 3 5 5 ^ vel (*'), alia in ipfo r e g n o p e r a c t a eidem 477
m i l l i a r i a quadrata tribuit ( * * * ) ; neutra partem per bellum ultimum a ï u r c i s recup
e r a t a i n atque dictionibus Ccxfareo-regiis adjectain c o n i p r e h e i i d e r e videtur. ( * * * *)
Nos propius ad verum a c c e d e r e putamus eam menfuram , qua; f c c u n d um emendat
i o r e n i t a b u l am g e o g r a p l i i c am totius R e g n i Hungarioe, jamjam e d e n d a m , erula atque
p r o p e ad 467 miliiaria quadrata fcHimata eft. Ju pofteriore tamen ad nodrum
propofitum ctiam defideratur dimenfio t e r r a r um , quas cis eft trans K o r a n am usque
U n n am adhuc dum turcica:; poteftati fubfuiit.
ÏV. F A C I E S S U P E R F I C I E I.
S U P E R F I C I E S Croatia;,, quam e montibus I v a n c h i c z a ad V a r a s d i n u m , K l e k ad
O g u l i n u m , et P l i f f i v i c z a inter B i h a c s atque K o r e n i c z am aptillime fpectaveris , pro
maxima parte montibus , petris , vallibus , abyflis et foli demerfionibus perquam
i n a : q u a l i s et varia , pro parte tamen etiam complanata e f t , ita ut e montibus ad
mare fubito prseceps deprimafcur, ab i i s d em a u t em verfus B o r e a m , et ab a l i i s , qui
Engel Gefchiclitc d. Ung. Reiclis. II. sfjp.
( " ) In Baronis h LichteiiUcrn Statirt. geograpli. Befciir. Croat, et in Archiv fiic StaUf^, und Geograph,
nec non in opnsculo fupra citato p. 30.
In Geograph. in ufnni juvent, fdiol. Bud. 1787. HI. yi . I Novüiny Suppl. ad fciagraph. Faseic.
I. p. 89. Sched. Zeitfchr, V.
C"**) PoUerior enim dimenfio peracta efi ante illud bellum turcicum, et in receniiffima icone gcographica
Vienna? 1803 per C. J. Kipferling adornata antirjuos limites retentos videmus, c]ui tamen poft
niemoratum bellum ita diicli funt, ut arx Czettin cum teriis vicinis usque ad rivum penes Màljevâcz,
et plaga a lacubus Plitviczenfibus verfus Unnam exteiifa, nee non montes Pllfsivicï» .id Croniiam
nolitam pertincant.
C " * ' * ) Per Joan, de Lipszky Legionis Equeft. C«f. regi« Capitanrum.
l i m i t cm o c c i d c n t a l em o c c u p a n t , verfus ortum velut pel- gradus fuccefl'ive i n c l i n e t u r,
altiffime d a t a in montibus , verfus auflralem angulum difTitis , maxime d e p r e f f a , fi
litus maris demas , inter Savum et D r a v um , ubi lluvii hi limites S c l a v o n i f c infcr
i o r i s adtingunt.
A) M O N T E S altilTimi in meridionali i l l o angulo fiti funt, qui r e f c i n d i t u r , fi
i n f r a flexum Unnee, quo h x c fusccpto amne K l o k o t in ortum r e c u r v a t u r , per lacus
P l i t v i c z e n f e s usque Carlobacum ( C a r l o p a g o ) lineam ducas ; iidemque 'primum cclfifllmos
duos t r a c t u s , inde a fine illius anguii d i r e c t i o n e i n t e r f e p t e m t r i o n em et o c c a -
fum p r o c u r r e n t e s atque ultra memoratum terminum adhuc longiJlimc protenfos , fed
j am ante eum a celfitudine déficientes conflituunt. Inter hos montes m e d i i , fitu, ext
c n l i o n e , altitudine formaque varii i n t e r c c d u n t , cum illis d e m u m ' i n ingcns vaftumque
adgrcgatum c o a l e s c e n t c s , quod o c c i d e n t a l em regni partem inter mare et Colap
im atque K o r a n am occupât atque in I f t r i a m , C a r n i o l i a m , &c. coiitinuatur. Ab ilsd
em illis et hac congerie velut propagines dimittuntur montes alii minores verfus
Unuam d e c r e s c e n t e s ; alii inter Colapim et S a v um e C a r n i o l i a , alii inter pofterior
em fluvium et D r a v um e S t y r i a i n f e r i o r e i m m i t t u n t u r j alii j u x t a Hungariaj limites
a d t o l l u n t u r cum prior ibus nexi et verfus Savum déficientes ; pauciores denique ab
omnibus his feparati ad B o s n i a m , S c l a v o n i a m v e accedunt.
a ) Ceiriffimorum, quos commemoravimus , montium feries i l l a , quaî ad D a l -
matiam atque mare adriaticum maxime r e c e d i t , inde a p r o v i n c i o l a Z e r m a n j a fub
nomhie V e l e b i c h , fere continua usque montem V r a t n i k pone f e g n i am excurrit ( * ),
m i l l i a r i a prope 16 in longitudine habena , et hue usque maris Onui in D a l m a t i am
c x t e n f o perquam vicina. Conltat ea proeter montes in utroque l a t e r e adpofitos pluribus
iisdemque altiflimis cacuminibus et jugis in continuain c a t e n am c o n n e x i s , q u«
nonnifi ad Ofztariam pone Carlobacum pro transmittenda via depriinitur , et hue
usque inde a fuo initio alpinani altitudinem fere ubique t e n e t , ad 600 — 700 p!ur
e s v e h e x a p e d a s , ut nos o b f e r v a t i o n e s b a r o m e t r i c ^ inferius adferendoe d o c u e r e , fup
r a maris fiiperficiem eminens. ( * * ) Ab illa depreffione autem usque ad alteram
pone S e g n i a m , quantum oculorum j i i d i c i o et ex altis arboribus in t e r g o ejus natis
c o n j i c e r e l i c c t , ab alpina celfitudine quidem d e f c i s c i t , ut tamen adliuc j o o pluribus-
Plerisqne ad hiiiic usque terminum montium ifte tractus dicto nomine compellatiir j alii idem ad
monies inter Zermanvam et Ofziariam litos reliringunt; alii autem eliam ad jngiim ultra Segniam Ion.
gins verfus Carnioliam procurrens extendunt: illi, quia ad Ol'zt.nriam ab alpina altitudine déficit; hi,
quia revera per omnem fuam cxtenfionem inde ab initio usque ad limites Carniolias tantum duobus in
locis non tarn inierrumpitur, cjuam depriroitur.
Cacninina et jiiga altifRma eam confiiliientes inde a Zermanya usque Ofztariam fequentia ordine gerunt
nomina : Tremfznia, Czcriiopacz, Gclovi Vcrh , SLveto Berdo , Verb od Sztaze Bunyevachke,
Szcgefztin, Verli vilTe Mokroga dola, Verb vilTf Maloga Vàgân, Verli vide Vélikogà Vâgânà, Debcîo
Berdo, Vcrh vilTe Szmercfevcza, Bâclâny, Jàvornik, longilTimum jiigum Velki Kiik, Vclika
Vifzochicza, pone hoc cacumen Mala Vif/.ochicza et Szilag, ultra haec Szâmâr, turn Czeriia Kosza,
Piilerina Izm'id llivanulle et Salâdovàcha, fub quo ad Ofziariam deprimitur. Inter hsc tantum cacumina
Bàdany ct Velika Vifzohicza altitudinem determinare licuit, quorum ilhid, allitiidinem barometri
et thermometri fecuiidum methodum a De Lnc ad calculiira revocsntlo, 694, pofierius vero 733 org)'is
parifinis fupra mare elatum efTe comperimu»,
b