auget, divifa ac fubdivifa numerofifl'imis catarractis magnoque cum frrepitu in prxterfluentem
Koranam irruit, poftquam per minores catarractas quadraginta et trium
(olim plurium) molarum rotas in motum concitaverat ; nec K o r a n a ipfa minus
digna eft confideratione atque admiratione : ca quippe inter montes Capel« minoris
in plures ordine lacus diffufa ex altero in alterum delabitur per catarractas altitudine
, latitudine ac divifione varias , inter quas proecipue funt : x) ea, qua e lacu Gäl
o v d c z aqua per latum parietem expanfa decidit; 2) biuse, per quas proximus lacus
K o z i a k eamdem in fequentem M i l o v a n o v o - Je z e ro proecipitem demittit,
et 3) per quam ea ex lioc in infimum irruit, cum rivo P l i t v i c z a denmm K o r a -
nain proprie conftituens. Uberrimus hic rivus, quem nunc nominavimus, ipfe etiam
e finiltra ripa ad inferiorem finem Ultimi lacus , ubi ea ad perpendiculum prope abrupta
eft, decidit lapfu omnium altifi"imo. Quid ? quod et Colapis totus infra Ozdil
per impedientia faxa minori quidem ex altitudine (*) , fed ob majorem aquaruni
copiam horrendo cum impetu et tonitruante ftrepitu proruit in navigiorum impedimentum.
C) STAGNANTES.
Stagnorum et paludum iu Croatia non magna eft frequentia.
a) Quamquam enim in montofa parte valles ac demerfiones aquis apertum
effluxum haud concédant; tamen, fi ftagna inconftantia fupra memorata: in campo
Koreniczenfi Bilo-Polje , in Korbavia ad Pecliane , in Licca ad inferius Kofzin, ct
minoris momenti alia dénias, paucas aquas in eadem reftagnant. Sub alpe Debelo-
Berdo quidem binse funt demerfiones, in quibus aqua retinetur , altera ß a b i no
J e z e r o , altera B a b i n a Loqua nominari folita ; fed niodicae funt extenfionis et
fere tantum i'aritatis cauHx memorabiles. Majorem adtentionem meretur palus Tern
o v a c z e n f i s , in Licca non procul Goszpich fub montibus Velebich occurrens,
utpote majoris ambitus et Arundine atque Caricibus obfefi'a, uti et lacus , in quos
Gaczka ad Ottochäcz ac Suiczam , et in quos primordia Koranoe inter montes Capeloe
minoris fefe extendunt. Pofteriorcs hi, fub nomine lacuum P l i t v i c z e n f i um
noti, octo funt numero, quornm alter alteri aquam limpidifiïmam per catarractas tradit
: tres nempe uberes fcaturigines jam fupra nominat« in diftantia duaruin circiter
horarum ab alpe Pliffivicza copiofam fuani aquam primum in lacum omnium longiffimum
P r o f t y a n f z k o J e z e r o contribuunt ; ex hoc in alterum C z i g â n o v à cz
dictum, atque tum in tertium O k r u l y a k , utrumqne minorem, proruit; quartus,
G â l o v â c z nominatus , in latum difFufus eft et aquam per latum parietem cfiundit,
ubi rudera monafterii antiquilfima , jam altis obfefi^a Pinis, cernuntur ; quintus B ug
e t minimus eft omnium; amoeni/Timum fe exhibet, qui fequitur , K o z i a k , ultra
medioe horae fpatium in longum extenfus , et infulam parvam Pinu obfitam, circumdans
; cx hoc aqua forma rivi primum per planum paruin iiiclijiatum profluit, tum
vero in feptimum lacum , M i l o va n o v o - J e z e ro dictum, dupliei altaque catarracta
decidit ; ultinms demum , qui in fuperiore fine aquam e priore, et ad lalus
Catarracta lioec i
C o r t e f p . IV.
loiigiludine so? orgyarum j<i orp/anim Japfum habet. B. Zach MonaH.
finiftrum alterius finis rivum Plitviczam, utrobique per altas catarractas recipit, Kal
u d j e r o v o - J e z e r o nominatur, cujus denominationis rationem jam fupra adlignavimus;
uterque pofteriorum altis et proeruptis petris ftipatus inacceft'us eft et cum
horrore defpicitur.
b) In planiore regione non tantum majores fluvii: Dravus nempe fere inde
ab egrefTu fuo e Styria, Savus poft ingreft'um fuum in liberiorem planitiem, Colapis
inde ab agro Carolofladienfi, et Unna per confinium banale usque ad unionem l'uam
cum Savo; fed etiam minores amnes : potiflimum Chaszma, Lonya, Glina, Maja,
per copiam aquarum e montibus undique confluentium foepe fubito nimium quantum
intuinefcunt et in campos atque agros egrediuntur, ut coloni fata fua aggeribus tueri
cogantur , et aquoe in puludes refideant Harum pra;cipuoe, quoe nobis innotuerunt,
funt: G y o n , in confiuio banali Arundine Phragmite magnam partem tecta palus;
et alia L o n s z k o - P o l j e dicta, in inferiore parte Comitatus Crifienfis ad aliquot
horarum fpatium extenfa, pifcibus et avibus aquaticis abundans; nec non paludofa
fylva D r â g â n i c h e n f i s , multis in locis nonnili hyemis tempore per glacieiu
iiitianda.
V i n . A T M O s P H A E R A.
A) PRESSIONEM et DENSITATEM aëris in variis Croalioe locis admodum
variare vcl e dictis conjicere licet : utramque enim atmosplioeroe proprietatem ,
coeteris paribus, fequi rationem inverfani altitudinis locorum atque ab horum lilu
fupra maris fuperficiem plus minus elevato dependere , notuin eft, hunc autem
nuignopere difcrepare, jam in prsecedentibus indicavimus. Atque ideo etiam mercurius
barometri, qui prope mare adriaticum ultra 28 pollices adtollitur (*), Koreniczoe,
ut ipfi obfervavimus, ad 27J. poll, li lin., in Jadrina Poljana fupra Divo-Szelo fub
alpe Viszochicza ad poll. 3 lin., in Poina Poljana ad 24 poll, g lin., 15 orgyis
fub vertice cacuminis Vclika Vifzocliicza C * ) ad 23 pollices 11 lineas, in cacumine
Bâdâny ad 23 poll, loi lin., in Pliffivicza denique ad 22 pollices g lineas elevatus
eft, dum thermometrum in primo loco 17, in altero 8» in tertio et quarto i g , in
quinto 9, et in pofiremo 16 gradus Reaum. oftendcbat.
B) Cum Croatia, proefertim auftrali fua parte, magis quam Hungaria, fi
comitatus hujus aliquot demas, a feptemtrione ad méridien) accédât; fpectata a ë r is
t e m p e r i e milius clima in illa, quam in hac fufpicari liceret: nifi filus prioris altior,
quam fiuminuni decurfu doceri monuimus, rem hanc utrinque oequaret ita, ut fi inframontanam
Croatian! cum inferiore planitie Hungarioe, auflralem vero et occidentalem
partem illius, cum fcptcmtrionali hujus, infra altiffimam Tatram fita, compares,
haud multum diicrimhiis invenias. Non parum etiam ad deprimendam Croatioe
( ' ) Eum Flumine ad sS" levari adferit Cel. Hacqiie
CariiioJ. II. paç. XXIX.
Ipfum verlicem ob furnitem Boream coiircendere non licuit.
ad Or^'ctogr.