gerat ; etiamfi iidem per indolem ftiam calcarcam nebulas nubesque c vicino mari adfursentes
continuo adtraliant alque frigore condenfent; quamvis numcrofae, longae, aniploeque
valles, atque foli frequenliffimee demerfiones aqiias meteoricas colligant copiofiffimas;
tamen paucas fcaturigines, et vix ulla Itagna habet, ncc puteis profundiffime
foflis aquam fufficit: in via Carolina tantum 3 fcaturigines reperiuntur (*),
nos in Velebich per multorum milliarium fpatium tantum tres, in Pliffivicza vero nullam
offendimus. Ques autem in montofa hac regione occurrunt, aquoe pluribus ex
rationibus memorata funt valde dignae.
Paucitatem nempe fcaturiginum compenfat earumdem ubertas : pleroeque enim
adeo copiofas profundunt aquas, ut jam in origine fjrpe magnos rivos amnesve conllituant.
Sic, ut ab angulo in meridiem maxime remoto ordiamur, Zermanya in
provinciola cognomine; Unna infra montem Chemernicza j Kiokot amnis, a priore
poft brevem curfum infra Bihach abforbendus , fub Pliffivicza ; uberrimus rivus
K 0 r e n i c z a fub altero ejusdem alpis latere infra Kudànovâcz ad pedem montis
Merszin 5 amnes atque rivi provincise Liccanos : L i c c a , Jadova, Novchicza
atque O t t e f f i c z a ; Gaczka in valle Oltochaczenfi non procul Szinacz et Lefije ;
S z l u i n c h i c z a in diftantia horse ab arce Szluin ^ M r e s n i c z a ex altero latere eo-
Tumdeni montium; T h u i n c h i c z a non procul Thuin, pluresque alii rivi paucis aut
unica oriuntur fcaturigine; et ipfe largus amnis Korana praeter rivum Plitviczani
tantum tribus venis : M a l a K i k a j L i s z k o v a c z , et C z e r n a R i ka
originem debet.
Magis autem memorabile eil, non tantum rivLilos minores, fed et majores rivos
, imo etiam amnes poft brevius longiusve curriculum a terra iterum imbibi, et
vel alibi denuo in lucem prodire, vel ita disparere, ut, nifi aquas dulces in marl
non procul litore obfervatas inde répétas, ubinam novis prorumpant fcaturiginibus,
ignoretur. Sie aquac paucarum fcaturiginum , quas in Velebich oifcndimus , nequaquam
defluunt in vallem principem Liccam, verum bre\ i percurfo fpatio terrani
iterum fubeunt; ita et K o r e n i c z a rivus hi eadem valle, in qua oritur, poft curfum
unius et quod amphus eft, horse lucem deferit in loco, qui Ponori dicitur,
idemque in oppoRto laterae Pliffivicza; aquis fubterraneis auctus fub nomine K l o k ot
renasci creditur; dum autem idem aquis exuberans vicina prata et pascua inundat,
pro parte etiam aliis hiatibus liauritur; Korbavise rivi cum Kerbava uniti in eadem
hac provincia ad Pechane abforbentur; L i c c a amnis cum aquis omnibus, quas
Jadova, N o v c h i c z a , O t t e f f i c z a aliique rivi minores in eam congerunt, in Lipovo
Polje ad inferius Kofzin obliguritur totus; G a c z k a ad Ottochdcz parte minore,
ad Suiczam majore, et alia longius profluens non procul Berlog pluribus reforbetur
gurgitibus ; M i e s n i e z a ad Ponor, Dobra ad Ogulin foramina fundi
fubintrant, et poft non brevem curfum fubterraneum iterum in auras emerguiit,
prior fub nomine T h u i n s n i c z a , poflerior non mutnta denominatione; ut nihil dicamus
de minoribus rivis, qui inter montes palTim fimili ratione disparent.
t ' ) Zeiilch •. für Ung. V. R.
Eft proeterea ea plerarumque fcaturiginum, qux aquas e montibus mittunt, indoles
ut, cum in his aut pluvise copiofiores cadunt, aut major vis nivium fubito Ijquatur,
enormem quantitatem aquoe profundant, quo fit, ut amnes ac rivi foepe repente
nimium quantum intumescant, horrendo cum impetu proruant, obvia diruant,
atque eam aquarum copiani ad orificia, queis hauricndi funt, adferant, quas tota abforberi
ncqueat. Idem contingit alias, cum ora ifia illato firamine, fccno aliisve rc
bus obllruuntur aiiguftanturve. Quibus igitur in cafibus loca vicina iimndari neceffe
eft: fic amnis Licca anno 1801 ad inferius Kofzin tantum aquarum congeffcrat, ut,
cum orificia tantunî parti minori hauriendse fufficerent, ad altitudinem 1,5 orgyarum
intumuerit, damno ingenti vicinis terris, ct fummo periculo accolis illato, ita et
Korbavioe rivi non femper toti abforberi poffunt ad Pechane, ubi plerisque aniiis,
quibus plus nivium pluvioeve cadit , magna pars fertilis foli aquis obruitur, et per
plures hebdomades menfesve obfidetur; eadem qualitate etiam metuendus eft Gaczka
amnis , qui gurgites ad Oltochacz, Suiczam et Berlog patentes non femper totus
fubire poteft.
Quin aqua iisdem in cafibus faepe etiam talibus in locis erumpit copiofiffuiia,
in quibus maxima anni parte aut parca aut nulla eft: ita, dum in Pliifivicza uberiores
diuturnioresque pluvioe cadunt, aut nives fubito liquescunt, ad Priboj pagum,
nominatas alpi fubjectum , aqua e fundo prorumpit, deprefTiora loea inundans, poft
aliquot dies iterum difparitura; talis locus etiam ad dextrain vioe, a nominato pago
Koreniczam ducentis ; in lylva nobis ollenfus eft, fic et antrum, fupra jam fub nomine
Z e l e n a Peciiina commemoratum, alias liccum, nonnunquam fiupendam vim
aquiB repente evomit, quie ad inundandam partem Korbavias, a fertilitate maxime
laudatam, potiffimum confert; eadem aqua per meatus fubterraneos etiam ad campuiu
Bilo-Polje, licet montibus a Korbavia discretum , pertingere videlur; cum is,
licet aquis fluentibus deftituatur, eodem tempore, quo Pechunenfis vicinia, inuudari
foleat, aquis ex imo profilientibus.
Sed ut rivi et anmes non raro aquis nimium exuberant, ita asfialis tempore,
cum diuturnior ingruit ficcitas , non pauci fere penitus deficiuiit aut omnino exficcantur,
ut incolam montofarum partium cum rebus fuis jam aquoe copia jiericlitentur,
jam eam pro neceffitatibus e longinquo adferre cogantur : in Korbavia anno 1802,
quo ibidem verfabamur , menfe Julio rivi jam deficiebant molis, cum adhuc magna
pars ejusdem et campi Bilo-Polje aquis obfeffa erat; in Licca eodem tempore omnes
alii parcam ferebant aquam , ali fere ficcali erant, et incola; locorum , inter
Gaczkam et Liccam amnes pofitorum , pecora pro potu ad alterutrum abigere
dc be bant.
In parte montofa plerique amnes et rivi: velut Licca, Novchicza, Szluinchicza,
Mresnicza, Thuinchicza, Dobra, atque ipfa etiam Unna, Korana et Colapis
aliis petrofisque liipantur ripis , faxis calcareis in profundos alveos exefis, omnesque
ccleri feruntur curfu. Quin non pauci ctiam cum ftrepitu aures feriente per
faxa ruuul, aut fpectaculo animum pereellente ex alto prolabuntur : fic G a c z k a,
qucc ceterum moderato provolvitur fiumiiie , ad Ottochacz atque ad Suiczam , poftquain
aquas in fiagnum diffuderat, multiplicibus catarractis in gurgitcs, quibus haurilur,
ftrepens illabitur, hoe fuo lapfu plures molarum rotas inipellens ; magis autem
qiuilitato hac fpectabilis eft S z l u i n c h i c z a , quoe ad Szluin fub rupe arcis ex
angufiiore alveo prodiens ampliffime latescit, et per fcopulos, quos topho identidem
f