Racemi terminales cauli, ramisque, solitarii, simpli-
ces, pauciflori, laxiflori . Bractea sub quovis pedicel-
lo, lineari-filiformis, indivisa, vel sub pedicellis infe-
rioribus tripartita, et subinde etiam magis decompo-
sita. Pedicelli sparsi, remoti, patentes, fructiferi sæpe
patenti-ascendentes, bractea sua multo longiores, pol-
licares, et quandoque ultra, plus minus pubescentes,
iterum per longitudinem bracteolati, bracteolis dua-
bus, tribus, filiformibus. Flos magnitudinis variæ, sed
passim grandiusculus. Perigonium antice pulchre, et
saturate cæruleum, vel e cæruleo purpurascens, gla-
brum, postice pallidius cæruleum. Sepala ovato-lan-
ceolata, obtusiuscula, æqualia, patentia, lateralia in
linea dorsali media, reliqua in tota superficie externa
pubescentia. Sepalum superius basi productum in cornu
subulatum, adscendens , puberulum, ipso longius.
Neetarium fere longitudine perigonii, trifidum, lacinia
media longiore, albida, erecta, obtuse bifida, concavo-
-canaliculata, lateralibus rotundatis, perigonio conco-
loribus , conniventibus , genitalia occultantibus . Fila-
menta cæruleo-albida, vel alba. Antheræ luteæ. Folli-
culus solitarius , oblongus , erectus , pubescens , apice
hinc breviter rostratus. Semina grandiuscula, turbina-
to-tetragona, apice umbilicata, instructa plicis circu-
laribus, flexuosis, qnæ ferunt squamulas exiguas, se-
micirculares, concaviusculas, sub vitro tenuissime strio-
latas, et margine minutissime crenulatas, subinde hie
illic, vel omnino déficientes. Arillus initio albus, ma-
turo fructu fuscus .
Varietas ß differt tantum ob flores solitarios, aut subso-
litarios in apice caulis , et ramorum, et ob semina
constantius tecta squamulis semicircularibus, imbrica-
tis. Huic valde proximum est caule, et foliis Delphinium
tenuissimum Sibth. et Smith. FI. Graec. 6. p. 4*
t. 5o5., sed recedit floribus multo minoribus, et squa-
mis seminum oblongis .
Usus. Flores hujus speciei olim adhibiti pro succedaneo
florum Violoe odoratoe L., nunc exoleti.
a. D elphinium: Ajacis : foliorum laciniis linearibus, nu-
merosissimis ; caule erecto , subramoso ; racemo elon-
gato , spicæformi ; bracteis inferioribus decompositis ;
pedicellis abbreviatis , fructiferis strictis j serninibus
circulariter rugosis.
D. Ajacis S p .p l.p. 748- De Cand. Regn. veg. syst. nat.i.
p . 341. a ., et Prodr. 1 .p. 5i. n. 3V et Franq. par. a.
p. 9i3. Noce, et Balb.Tic.s.p.aSa. Pollin.Fer.z. p .g i3.
Na.cc. Fen. 3.p . 86. Sang. Cent. p. 7 7 / Ten. Nap. 1.
p .3oa.,et Syll.p.a6a. n.\. Reich.Exc.3.p.^'iSm.4670.,
et Ic .F l. Germ, et Helv. 3.p. ao. Ranunc. Helleb. t. 67.
f. 4670. optim. Gaud. Helv. 3. p . 456.
D. n. iaoa. ch. Hall. Hist, stirp. ind. Helv. a. p. 95.
Flos quidam vulgo in Etruria Fior Capuccio Ceesalp.
De pi. lib. 6. cap. 69. p. 367.
Fior Gapucci n. 738. Cassalp. Erb. fogl. a6o.*
Delphinium, sativum Riv. pent. irr. tab. ia 5.
Consolida regalis flore rubro Lob. Ic. p. 740.
Ital. Calcatrippa. Cappucci. Delfinio . Fior Cappuccio .
Rigaglio. Spazzac amp ague. Sprone di cavalière Targ.
Tozz. Diz. bot. a. p. 89.
Ann. Legi in arvis circa dirutam Lunam, et observavi
in agro Pisano inter Ripafratta, et viam balneorum.
Habui ex Liguria occidua a Cameo a Prof. Sassio, ex
monte Albano prope Palazzuola a Prof. M aurio, ex
Corsica a Calenzana a Soleirolio. Floret ab Junio in
Augustum.
Differt a præcedente notis sequentibus. Caulis tri-qua-
dripedalis , glaber, aut superne puberulus , pilis incur-
v is , simplex, vel parce ramosus, ramis b^evibus , altérais,
erectis. Folia in lacinias multo numerosiores
decomposita. Racemus terminalis, multiflorus, longus ,
et subinde longissimus, spicæformis, floribus approxima-
tis , vel inferioribus remotis. Bracteæ inferiores multi-
fido-laciniatas more foliorum caulinorum, pedicello longiores,
supremæ simplices , lineari-filiformps, pedicello
breviores. Pedicelli omnes breves, ad summum semi-
pollicares, adscendenti-stricti præsertim in fructu. Flos
duplo grandior, cæruleus, e cæruleo purpurascens, aut
albus. Sepala latissime ovata, vix acuta , carina dorsali.
præcipue ad apicem virescente. Neetarium quoque
latius, lacinia media profunde emarginata. Cornu longitudine
perigonii, sæpe horizontale. Folliculus oblongus,
pubescens , quinque-septem lineas longus. Semina
numerosa, duplo grandiora, tota obvallata rugis
circularibus , membranceis , flexuosis.
Hæc species passim colitur ornamenti causa, tuneque facile
ludit floribus plenis, diversimode coloratis. Sunt,
■ qui habeant pro Hyacintho Theocriti, et Ovidii, sed
minus recte. Confer e a , quæ dixi’ ad Gladiolum com-
munem in FI. Ital. 1. p. 228.
Flor. Ital. T . V. 26