U STRÓJ WIERZCHNI.
A) M^SKI.
Ogólnym i rzec mozna zasadniczym strojem krakowskim jest jeszcze po dzis dzien
przepi^kna b i a l a s u k m a n a niestety juz znikajqca. Ten, tak mify dla oka polskiego
prastary i prapolski, a od czasów Kosciuszki czarem poezyi owiany strój Krakowiaka jest
na catej ziemi krakowskiej taki sam, a tylko bardzo drobne odmiany skromnej zreszt^
ozdoby kohiierza, „kontrafaídów“ i „kieszeni“ odró¿niaj3 okolice. Sukmana skrojona jest
po polsku, w tym zasadniczym kroju ubiorów wschodnich, i w tym tez charakterze ozdo-
biona. Jest to strój na wskrós miejscowy, pierwotny, na co wskazuje przedewszystkiem
biafa jego barwa, swiadcz^ca, ¿e w czasach, kiedy zacz^to wyrabiac i sprzedawac w handlu
sukmany, typ jej byl ju¿ ustalony tradycy^ tak, jak typ n. p. prawostawnej cerkwi. Kazdy
strój biaty jest strojem prastarym, pierwotnym, bo barwa jego jest albo barwq wyrabia-
nego w domu ptótna, albo barwq welny owczej, w domu na sukno strzy¿onej. Barwa tez
pozoslaje zawsze niezmienn^, a w tym wypadku i tradycya nadata jej juz wartosc prawa.
Wszelako i krój sam sukmany jest bardzo stary. Jest to ten sam krój , który znajdu-
jemy na starych zabytkach i pomnikach áredniowiecza, wyobra¿aj^cych postacie ubrane
po polsku.
Jest to strój, oczywiscie szlachecki, który do ludu przeszedt tak jak ornament i jak
wszystkie przejawy cywilizacyi. W samej zasadzie kroju, jest sukmana skrojona tak samo,
jak dzisiejsze zydowskie chataty, o których wiemy, ze s3 strojem codziennym wszystkich
ludzi w Polsce ju¿ w árednich wiekach, oczywiscie ludzi nie ubierajqcych si^ jak mieszczan-
stwo, — po niemiecku. Samo tylko osadzenie r^kawów i kolnierza, bardzo stare, rózni
sukmany od chatata, (co do kroju), a osadzenie to jest wspólne wszystkim ubiorom na
cafym Wschodzie. I dzis mozna ogl^daé studya n. p. I. Fatata, robione na wschodzie, wy-
obra¿aj3ce ludzi n. p. z Ceylonu, ubranych w sukmany wprawdzie nie biate, ale zupelnie
tak samo skrojone i tak samo sznurkiem zdobne, jak nasze. Czy dzisiejszy „Koáciuszkow-
ski“ kotnierz jest równie¿ stary jak sam krój, tego sprawdzic prawie niepodobna, wobec
braku zródel; w ka¿dym jednak razie znajduje si^ ju¿ taki koinierz na obrazie z w. XVI.,
na którym (podobno) Hetman Jan Tarnowski ubrany jest w bialy ¿upan w niczem zgola
nie rózniqcy si^ od sukmany dzisiejszej. Najwa¿niejszem jednak zródlem do historyi sukmany,
S3 obrazy i studya Michaia Stachowicza, który chlopów krakowskich z czasów