niezam^zne nosz^ po dwa warkocze zwiqzane wplecio-
nym w ich konce „strzcpkiem*, okr^cone naokolo glowy.
Coraz jednak cz^ciej pod wplywem zetkni^cia z mia-
stem i stosunkow z krajem az po Gdansk, wehodza
mody czesania sic w rozmaity sposob, jak np. plecienia
w jeden warkocz, lub owijania nieplecionych wlosow
w modny sposob, tudziez ucinania „grzywki“ nad czoiem.
Mczatki i wdowy ucinaj^ zawsze w pierwszym ty-
godniu po slubie, przed pdjSciem ,,na wywod“ do ko-
sciola. wlosy rozczesane na dwie strony (,,na scieskc“)
i splecione w dwa warkocze na rowni z koncem ucha.
Wlosy tak ucicte tworz^ wychodzace z pod chustki w tyi
zwiazanej jakby dwa pcdzelki okolo uszu, zwane „icki“.
Kobieta nie pokazuje sic tez juz nigdy z golq glowa,
obwiazujqc jq zawsze chustk^ lub chusteczkq.
Chustki i chusteczki.
Kobiety zachodniej i poludniowej czcsci powiatu
zwane sa przez kobiety innych stron „ c a m e w r o n y “
Fig. 11.
ze wzglcdu na ulubiony przez nie ciemny kolor chustek. Do niedawna tez jeszcze no-
szono tu prawie wylacznie tylko czarne i biale chustki i chusteczki; dzis chustki czarne,
tak zwane „lipskie“, zupelnie zaginciy, zastqpione przez chustki tak zwane „p^sowe“, oraz
biale, czyli „syte“ (szyte).
a) Ch u s t k a s zy t a (syta) jest platkiem plotna 1’50 m2. ozdobionym rqbkiem hafto-
wanym „w zqbki i kobylki“, tudziez haftowanymi kwiatami po rogach a gwiazdkami rzu-
conemi po calej powierzchni (tabl. Ill, IV i V).
Rog chustki stanowiacy „koniec“ (tabl. IV) jest najbogaciej ozdobiony; rog zas, ktory
wskutek zlozenia na krzyz dostaje sic pod pierwszy, stanowiqc spodni^ strong „korica“, nie
jest ozdobiony wcale.
Chustka taka sklada sic naprzod na krzyz, potem zaklada sic jej przeciwprostok^tnie we
dwa na dlori szerokie faldy, raczej sklady, ktore przy wiazaniu tworza rodzaj twardego oparcia
dla powstac majacego na glowie zawoju. Ulozona nad czoiem chustkc krzyzuje sic w tyle,
a powracajqce nad czolo konce wiqze sic wczlami i zaklada na r^bki po bokach. Z tylu
uklada sic koniec, ktory w kazdej prawie wsi jest nieco odmienny, tak ze wprawne w obserwacy^
osoby poznac mogq latwo po sposobie zawi^zania chustki, skqd jej wlaScicielka pochodzi. Tab. III.
Chustki takie uzywane s^ przez kobiety zamczne, rzadko przez dziewczcta, tylko od
swicta wielkiego i w pierwszy dzieh wesela, tudziez przy chrzcinach.
Dziewki ozdabiaj^ zawoj chustki kolorowym wiericem sztucznych kwiatow zaloionych
za rqbek oraz szpilkami o szklannych kolorowych giowkach.
Hafty na chustkach tych s^ bardzo rozmaite (bogaty zbidr p. Seweryna Udzieli), wy-
rabiane przewaznie w Tyricu i w Skawinie.
Chustka „sytà“ kosztuje od 6 do 15 koron.
b) Ch u s t k a pqsowa. (Fig. 11). Jest to chustka na glowc 1 metr kwadratowy maj^ca.
Na dnie ciemnoczerwonem obwiedzionem wzorzystym szlakiem z kwiatków i lisci, tudziez
¿óltym drobnym szlaczkiem jest rzucik z drobnych symetrycznych. kwiatków.
Wiq2e sic tak, jak „szyta“ w turbanik „z koiicem*. Po tych koncach, po 'ich szero-
kosci i dlugosci, jako tei po sposobie wi^zania „nisko“
lub „wysoko“, po wczle nad czoiem rozrótnia sic oko-
licc, nawet wies, z której pochodzi wlascicielka chustki.
Chustki te nosz^ kobiety zamc^ne, starsze caly
dzietì i to w éwicto, jak i w dzietì powszedni. Mlodsze
zawiczuj^*) jednak chustki p^sowe jui tylko w éwicto,
lub przy okazyi ubrania sic trochc odéwictnie, przy we-
selu w dzietì czepin, wogóle je±eli trzeba ubrac sic, jak
mczatka. W powszedni dzietì przy pracy zawiczujq zwy-
kle chusteczkc („chustecke“).
W stronie zachodniej powiatu, w okrcgu lisieckim
chustki te zaczcty zajmowac miejsce dawnej chustki, tak
zwanej „lipskiej“, to jest, czarnej w biale kropeczki. Dzis Fig. 12.
i pqsowe w lisieckim sq rzadkie.
c) Ch u s t k a c z a r n a („càrnà“) albo l ipska, wiqzana tak, jak pqsowa, tylko z dwoma
rogami nad czoiem.
Noszona byla do niedawna w okrcgu lisieckim, od Czernichowa i Przegini, at po
Kryspinów i Morawicc.
d) Ch u s t k a t u r e c k a dzis juz bardzo rzadka, tylko na glowach starych kobiet widy-
wana niekiedy; jest chustk^ bial^ perkalowq o powierzchni 1 metra kwadratowego, otoczona
szlakiem w^skim z kwiatków drobnych, ciemno-czerwonych |i | ciemno-zielonych, o typie
zupelnie wschodniego ornamentu, stqd sluszna nazwa „tureckà“. Wi^Ée sic tak. jak „szyta".
Chustki biale i szyte zawi^zuj^ zwykle kobiety zam^zne, wypuszczajqc z pod nich
i z poza uszu pcdzelki uci^tych wlosów, tak zwane „icki“.
Dziewczcta jednak uzywaj^ tej chustki czasem takze z t^ róznicq, ze wplataj^ wokolo
u góry chustki warkocze, albo tez wypuszczaj^ warkocz jeden z pod „konca“ chustki na
plecy.
Zasadniczq róÉnic^ mi^dzy chustk^ mc^atki a dziewczyny jest bukiet kwiatów przypiCty
albo na w^zle nad czoiem lub tet na wierzchu wzdiuz „konca“, tudziez kolorowe
bqbelki i zlocone szpilki, których to oznak m ^atka raz na zawsze przestaje uzywac.
Zwyklym jednak strojem glowy dziewki jest c h u s t e c z k a .
Chusteczka jest barwn^, wzorzyst^ chustkq, 70 do 75 centymentrów w kwadrat z frc-
*) Nie mówi si? nigdy: wdziac lub w toiyé chustk? — chustk? lub chusteczka „w ia z e s i ? “ — „ zaw ia -
z u j e s i? “.