colof on
Teylers Magazijn is het kwartaalblad van Teylers
Museum en tevens mededelingenbtad van de Stichting
Vrienden van Teylers Museum. IS SN 0920 0460
Nummer 70 (jaarg. 20. nummer 1. voorjaar 2001).
M aand van verschijnen: maart 2001
2. Piet Mondriaan
(1872-1944). Flamingo's.
1 9 08 ? gem.techniek.
550 x 450 mm
(Particulière collectie:
foto Rijksbureau voor
K unsthistorische
Oocumentatie,
Den Haag)
iKnu dnes tdeinearearnst uin1"
Iedere Artisbezoeker kent wel de beeiden van dieren die
verspreid in Artis staan opgesteld. Niet iedereen zal zieh
echter realiseren dat Artis al vanaf zijn oprichting in
1838 als een krachtige magneet werkt op beeldhouwers, te-
kenaars en schilders. Het heeft zijn motto 'Natura artis
magistra' ('De natuur is de leermeesteres van de kunst')
steeds letterlijk genomen. Als een van de oudste zoologische
tuinen van Europa trok Artis al in de negentiende
eeuw veel leergierige kunstenaars aan. De Deense schilder
Johan Thomas Lundbye (1818-1848) zag er bijvoorbeeld zijn
eerste leeuw, anderen kwamen af op een jonge orang-oetan
of een baby-nijlpaardje dat op bijzondere wijze met de hand
gevoederd werd.
Tekeningen, schilderijen en
beeiden van beesten in Artis
Een vluchtig bezoek aan Artis blijkt voor elke kunstenaar
ontoereikend te zijn: "Heel veel ijver, heel veel liefde, lange
vertrouwdheid en lange hofmakerij verlangt die natuur,
eër zij een kunstenaar huwt."[2] Aldus de schrijver
Siegfried van Praag in 1926. Hij wist waarover hij sprak
want het was hem zelf overkomen. Als jong schrijver was
hij Artis naar eigen zeggen als zijn 'wäre vaderland' gaan
beschouwen.[3] Hij raakte er bevriend met de kunstenaars
die soms dagelijks in de tuin rondstruinden, op zoek naar
motieven. In een driedelig artikel in Elseviers Geïllustreerd
Maandschrift tekende hij in rake en liefdevolle bewoordin-
gen de artistieke stand van zaken rond 1900 in Artis op.[4]
En ook vandaag de dag overkomt het kunstenaars dat zij na
enkele bezoeken ontdekken verknocht te zijn geraakt aan
de tuin en zijn exotische bewoners.
De bezoeker van de tentoonstelling krijgt een uniek over-
zicht voorgeschoteld van de beeidende kunst die over een
période van ruim anderhalve eeuw is ontstaan met Artis
als inspiratiebron. Voor dit overzicht is geput uit tientallen
openbare en particulière collecties. In Haarlem zal werk te
zien zijn van onder anderen: Charles Rochussen, August
Allebé, Anton Mauve, Jacob Maris, Thérèse Schwartze,
EEN BONTE STOET VAN DIEREN IN TEYLERS MUSEUM
Van 7 april tot en met 8 juli toont Teylers Museum werk van kunstenaars die
zieh door de dieren in Artis hebben laten inspireren. De tentoonstellingszaal
zal dan gevuld zijn met ruim honderd tekeningen. schilderijen en beeiden
van beren. leeuwen. mantelbavianen. jufferkraanvogels, koffervissen.
olifanten en nijlpaarden. Directe aanleiding voor de expositie is het
langdurige bruikleen van de Stichting Vrienden van Jaap Kaas aan Teyler
van enkele indrukwekkende tekeningen en sculpturen die Jaap Kaas
(1898-1972) in Artis heeft vervaardigd. [afb. omslag] De expositie sluit aan
bij het gegeven dat Teylers Museum zieh traditiegetrouw rieht op zowel
kunst a ls op diverse aspecten van de natuurwetenschappen. Zij kan gezien
worden a ls een vervolg op de expositie 'Een vorstelijke dierentuin.
De menagerie van Willem V’. die in 1994 in het museum te zien was.
Gerrit Willem Dijsselhof, Joseph Mendes da Costa,
Lambert Zijl, Jaap Kaas, Samuel Jessurun de Mesquita,
Theresia van der Pant, Henny van Grol, Jaap Ploos van
Amstel en Erik Andriesse. Een onlangs ontdekte en nooit
eerder getoonde vroege Mondriaan laat de flamingo's zien
door de ogen van die kunstenaar. [afb. 2] En ook zal Artis'
beroemdste bezoeker, Dikkertje Dap, op de tentoonstelling
aanwezig zijn, zoals hij in 1948 werd getekend door Wim
Bijmoer bij het versje van Annie M.G. Schmidt.
3. Willem Hekking (1825-
1904). De grate volière,
ca. 1865-70. Pottood.
pen in bruin. penseel in
waterverf. 113x178 mm
(Gemeentearchief
Amsterdam)
ABONNEMENT OP T EYLERS MAGAZIJN
Teylers Magazijn verschijnt viermaal per jaar - in de
winter. lente. zomer en herfst. Dit blad informeert u
over alle wisselende activiteiten in het m useum en het
belicht de achtergrohden van de verzamelingen en
kabinetten. de geschiedenis en andere onderwerpen die
in nauwe betrekking staan tot het m useum.
Abonnementen gelden s teeds voor een vol kalenderjaar
en worden, tot wederopzegging. automatisch verlengd.
U kunt zieh abonneren op jaargang 2001 door / 20.-
overte m aken op postrekening 56.99.019 onder
vermelding van Teylers Magazijn 2001‘.
Geschenkabonnementen zijn welkom. gaarne met
opgave of het abonnement voor een jaargang dan w el
voor onbepaalde tijd wordt geschonken. Vrienden van
Teylers Museum ontvangen dit tijdschrift automatisch.
AUTEURS VAN DIT NOMMER
D r s F. van der Velden - wetenschappelijk medewerker
Kunstverzamelingen
Meyr. M r D rs M A . Thissen-Menalda - wetenschappelijk
medewerker Kunstverzamelingen
D rs J. Leloux - wetenschappeUjk m edewerker
Paleontologisch-mineralogisch Kabinet
B.C. Caron - gastauteur. oud-medewerker Fysisch
Kabinet
Eindredactie: B.C. S lig ger s
Vormgeving: Lambert de Jong. Den Haag
Fotografie: M. Zegel
Drukwerk: Paswerk Bedrijven. Haarlem
Teylers M useum
Sp a am e 16
2011 CH Haarlem
tel: 023-5319010
fax: 023-5342004
e-mail: teyler@euronet.nl
OPENINGSTIJDEN:
dinsdag t/m zaterdag 10-17 uur.
zondag 12-17 uur.
Eerste K erstdag en Nieuwjaarsdag gesloten.
Correspondence met de Stichting V rienden van
Teylers Museum kan gericht worden per adres aan het
museum.
OMSLAG:
Jaap K aa s (1898-1972). Jonge gorilla fJapie*)
en kakkerlak. 1940. Zwart en gekleurd krijt.
850 x 110 m m (Teylers M useum, langdurig bruikleen
Stichting Vrienden van Jaap Kaas)